Sefer Neziri - Kleçka

(1853 - 1928)

Sefer Neziri i njohur si Sefer Kleçka, lindi në Kleçkë, më 1853. Ai njihej si atdhetar, patriot dhe legjenda e qëndresës së Drenicës së jugut. Mbiemrin Neziri e mbante si një simbol dhe kujtesë për gjyshin e tij, Nezirin. Sefer Kleçka ishte i biri i Hysen Kleçkës, i njohur në Drenicën e jugut për besnikëri dhe mikpritje. Familja Shala tashmë kishte zënë vend dhe kishte hedhur rrënjë në fshatin Kleçkë dhe kishte filluar ndërtimin e jetës malsore. Kjo familje vazhdoi traditat e lashta të familjeve të mëdha, të cilat jetonin dhe qeverisnin me vetë rregullat dhe zakonet e tyre. Rreth mesit, gjithmonë mbante një brez kuqezi ashtu të fortë sikur edhe muskujt dhe karakteri i tij. (Ky thoshte Seferi,- ma mban trupin të lidhur!). Babai e la të ri, por gjatë gjithë jetës Seferi ruajti edhe mbante mend për besnikërinë dhe bujarinë e trashëgimit të tij familjar dhe krahinor.

Në moshën 25 vjeçare, këto cilësi Seferi filloi t`i dëshmojë me pushkë në dorë, si pjesëmarrës në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, për të cilën luftoi dhe e mbajti në zemër deri në fund të jetës së tij. Që i ri ra në kontakt me njerëz të njohur dhe burra të përmendur për mbrojtjen e vendit nga pushtuesit e ndryshëm. Mori pjesë në shumë kuvende popullore të Drenicës së jugut dhe më gjerë. Si bashkëpuntor i ngushtë i Isa Boletinit dhe Xhem Lluzhnicës, tregoi një trimëri të rrallë duke u aktivizuar me shumë burra të tjerë të Drenicës së jugut në luftën e Boletinit në muajin maj të vitit 1895. Duke treguar dhe duke e bindur opinionin patriotik të asaj kohe për ndjenjat e tij kombëtare, ai e përfaqësoi Drenicën e jugut pothuajse në të gjitha kuvendet dhe tubimet popullore të cilat kishin një karakter kombëtar dhe qëllimi i tyre i vetëm ishte çlirimi nga zgjedha turke.

Në gusht të vitit 1897, kur në Manastir erdhi konsulli i përgjithshëm serb Todor Stankoviç me synim për të shtrirë pushtetin serb edhe në këto troje shqiptare, ai mori përgjigjen e merituar nga prijësi I Drenicës, Sefer Kleçka. Sefer Kleçka njëherësh ishte edhe njëri prej organizatorëve kryesorë të kryengritjes së Drenicës më 1903. Kurse në vitin 1906 organizoi kuvendin e fisit Shalë në gjithë Drenicën. Për organizimin gjithëpopullorë Sefer Kleçka dha një kontribut të madh sidomos në fisin Shala duke realizuar pajtime të gjaqeve dhe duke bërë bashkimin e familjeve në luftë të përbashkët kundër çdo kujt që përpiqej të sulmonte trojet shqiptare. Vendosmëria e familjes Shala, shfaqej edhe në martesat e tyre të cilat i bënin vetëm me familjet patriotike të asaj kohe dhe me familjet të cilat ishin të njohura si kundvrshare të pushtuesve turq.

Kjo bëri që Sefer Kleçka të jetë edhe më I fortë, më I përkrahur dhe më I qëndueshëm në idetë e tij patriotike. Sidomos pajtimet e gjaqeve kishin një jehonë të madhe dhe një rezultat të dukshëm. Kështu ai arriti ti dhe ti pajtojë shumë familje të gjakosura dhe të bëjë bashkimin kombëtar të Drenicës së jugut. Për mjeshtërinë e pleqërimit të Sefer Kleçkës flet edhe Anton Çetta në “Prozën popullore” më titull: “Gjaksori në shtëpi të hasmit me duar të lidhura”.

Duke pasur bindjen se vetëm të bashkuar mund të luftohet kundër çdo pushtuesi dhe duke e parë se pajtimi ndërmjet dorasit Zenun Hotit dhe hasmit Sylë Salihut ishte vështirë të arrihej, pleqnari dhe luftëtari Sefer Kleçka e lidhi dorasin dhe ashtu të lidhur e çoi tek hasmi duke thënë: “Ja ku e ke vraje”. Pas kësaj hasmi ishte përgjigjur: “Jo sotë, e një mijë vjet”. Ky ishte dhe njëri prej pajtimeve më të mëdha të tij.

Vlen të përmendet se pas pajtimit ata lidhën edhe miqësi, ku Zenun Hoti ia dha vajzën për djalin e të vrarit. Kështu bëri lidhjen kombëtare të Drenicës së jugut dhe burrat e kësaj ane u organizuan mire dhe nën udhëheqjen e Sefer Kleçkës ata ishin të gatshëm të vepronin kudo që ishte nevoja.

Sefer Kleçka ishte pjesëmarrës në mbledhjen e njhohur të mbajtur në Ferizaj më 1908. Në këtë veprimtari ai qëndroi krahpërkrah me patriotin Isa Boletini, në kundërshtim të hapur me xhonturqit. Disa vite para vdekjes së Hysenit, babai i tij, Sefer Kleçka u martua me Nailen, një bijë nga Varigovci, me të cilën Sefei kishte gjashtë fëmijë : djemtë, Bardhin dhe Halilin dhe vajzat, Isma, Suna, Xhemajlia dhe Fetija. E tërë ngjarja që Sefer Kleçkën e bëri të madhë dhe të njohur në tërë Drenicën e jugut lidhjet pikërisht me miqtë e tij dhe me fshatrat që shtrihen përreth Kleçkës.

Për dëshmitë patriotike dhe luftarake u dëgjua shumë shpejtë dhe jo vetën në Drenicën ejugut por edhe në tërë Kosovën. Kishin kaluar shumë vite nga kryengritja e pare e Drenicës dhe në vjeshtën e vitit 1909, kur Sefer Kleçka në bashkëpunim me Sefer Pirrakun, organizuan kryengritjen e dytë popullore të Drenicës së jugut, duke marrë aksione si rezultat I të cilave u rrafshuan shumë kulla të armiqve, sidomos në grykën e Kosovës. Në kryengritjen e majit 1910 kulla e Sefer Kleçkës u bë një qendër e madhe strehimi për pjestarë të kryengritjes dhe aty u vendosën herë pas here edhe komanda të kësaj lëvizje që udhëhiqej nga Isa Boletini.

Në muajin maj 1910 në luftën e Carralevës ishte njëri ndër organizatorët dhe luftëtarët e dalluar. Mori pjesë gjithashtu edhe në mbledhjen e fshatit Shalë që u organizua nga luftëtari Hasan Prishtina dhe njëherësh Sefer Kleçka ishte ndër të parët që propozoi mbylljen e shkollës turke dhe zëvendësimin e saj me një shkollë në gjuhën shqipe. Me që përfaqësonte Drenicën e jugut në të gjitha kuvendet popullore, Sefer Kleçka mori pjesë edhe kuvendin e Junikut në maj të vitit 1912. Pastaj mori pjesë edhe në mbledhjet e mëvonshme të mbajtura në fshatin Sankovc dhe Halilaç. Këto mbledhje ishin të kryesuara nga Hasan Prishtina dhe Bajram Curri. Këtu shihet edhe bashkëpunimi i ngushtë që ishte në mes të Sefer Kleçkës dhe luftëtarëve të dalluar të kësaj periudhe historike si: Bajram Curri, Hasan Prishtina, Isa Boletini, Xhem Lluzhnica e shumë e shumë të tjerë. Edhe pse më 1912 u shpall pavarësia e Shqipërisë, kjo nuk ishte një garanci e mjaftueshme për lirinë e pjesëve tjera, të cilat mbetën të shpërndara nëpër shtetet fqinje të Shqipërisë.

Edhe pas përfundimit të luftës së pare botërore Sefer Kleçkën e gjejmë me armë në dorë, duke rezistuar dhe duke mos qen i kënaqur me vendimet e marra nga fuqitë e mëdha, sipas të cilave Kosova mbeti nën okupimin e mbretërisë serbe-kroate dhe sllovene. Dhe pikërishtë me iniciativën e shovenizmit serb u arrestuan dhe u vranë, Sefer Kleçka dhe biri i tij Bardhec Kleçka u vranë në fund të muajit korrik 1928.
____________
Marrë nga Wikipedia

Xhemile Adili

Xhemile Adili u lind më 1. 4. 1966 në fshatin Jagoll të Kërçovës, kurse jeton dhe punon në fshatin Haranjell të kësaj komune të Maqedonisë. Në vendlindje ka filluar mësimet e para, kur ka filluar të shkruajë veçmas poezi për fëmijë, të cilat i ka botuar në librin poetik, me titull “Kush i shkundi mollët” (1995) dhe në librin e dytë “Pasi ndalet shiu” (2002). 
Ka botuar edhe poezi të tjera në “Flaka e janarit”, ndërkohë që ka lexuar poezi të veta në shumë aktivitete letrare. Është anëtare dhe nënkryetare e klubit të shkrimtarëve shqiptarë “Mugullimi” të Kërçovës.
Përmbledhja poetike “Lulëkuqja mbin në mur” është libri i saj i parë për të rritur, kurse së shpejti do të botojë edhe librin e saj të dytë për të rritur, përkatësisht veprën e saj të katërt.


Poezi nga Xhemile Adili 

DËSHMI NGA OLIMPI IM

S’e kuptoj 
Ç'është kjo ndjenjë kaq e fortë,
Në këto ditë maji
Të vitit tim, 
Që prek në shpirt 
Deri në asht,
Deri në palcë, 
Frymën ma bllokon, 
Më përkëdhel,
Më ledhaton lehtë si era 
Dhe pastaj bëhet pjesë jotja 
Dhe natën s’më lë vetëm, 
Në këtë stinë zemre,
Vjen e çuditshme, 
Përzier me zjarr,
Nga miti i Olimpit tim, 
Më zgjat dorën dhe dridhet, 
Herë thyhet,
E skuqur, 
E zbehur, 
Herë më rri përballë,
Herë në damarë,
Por vizaton parajsën
Dhe futet brenda
Edhe përtej dhimbjes,
Që të ngjallet 
Nga flaka e Olimpit tim.



NJË KAFE ME UJË QEPALLASH

Në orët e vona të natës, 
Të gjithëve u them “natën e mirë”, 
Dhe teksa vishem me rroba gjumi, 
Një zë i mekur dëgjohet 
Aty në dhomë 
Dhe thotë: 
A do të më lësh vetëm sonte, 
Unë që jam mikja jote, 
Më e mirë prej kaq vitesh.

Ishte vuajtja, mikja ime, 
Që vetëm ajo më njeh 
Shpirtin kurrë nuk ma akuzon 
Sa herë nuk më merr gjumi,
Vjen e rri me mua 
E sa herë i del gjumi 
Vjen e më ulet 
Mbi kokë, te divanit e më zgjon 
Flasim për të tashmen, 
Për të shkuarën, 
Kujtojmë ato që s’janë.

Shpeshherë agimi na gjen zgjuar 
Shpeshherë kur unë jam në gjumë, 
Ajo zgjohet para meje e më thotë “mirëmëngjesi”. 
Ditën e nisim bashkë
Dhe kafen e mëngjesit e pimë bashkë, 
Të hidhur, pa hiç sheqer, 
Të zier me ujin që na bie nga qepallat.



NGJAJ ME FIJE BARI

Hedh hapat mbi barin e njomë, 
Sa lehtë që ec,
Për të mos lënë gjurmë, 
Duke mos dashur, 
Që asnjë fije të vetme bari ta lëndoj.

Ka gjysmë shekulli që ngjaj me fije bari
Dhe nuk e paskam ditur.

Të dy kemi lindur nga shpirti, 
Të dy vdesim nga këmbët e njerëzve,
Ndërsa as stuhitë e mëdha
Rrënjësh s’na nxjerrin nga toka jonë. 

Të dy kemi dëshirë të jetojmë mes lulesh,
Të na përkëdhel erë e lehtë maji,
Pak ditë para ditëve të qershive,
Kur durojmë të ka shkelin fëmijët,
Me qershi në dorë.

Unë dhe bari
Kemi dëshirë veçmas
Të na shkelin muzat,
Që gjysmë shekulli më papë
I kemi lënë mënjanë.

Po, ç’më duhen mua muzat,
Kur me një fije bari,
Arrij atje lart në Olimp
Dhe bëj legjendën e Olimpit shqiptar. 

Unë dhe bari jemi një, 
Porse unë zbres nga Olimpi, 
Kurse bari udhëton drejt majës së tij,
Ai më lëmon flokët me bojë,
Unë rrënjët me dhe ia mbuloj.

Unë dhe bari ka gjysmë shekulli që ngjajmë,
Por kurrë s’ia mësova magjinë e bukurisë,
As kur si flutura u ula mbi blerimin e butë,
Për t’i dhuruar këngët e mia të dashurisë.



NUK DUA MË TË THITH AJËR TË VDEKJES

Ti që me helm më nxirrje lotët, 
Sytë m’i ktheje në ujëvarë, 
Herë në lumë të trazuar, 
Ti që ndjell prapësi prej motesh, 
Kujtime rrëqethëse që vdesin, 
Mbërthyer në një botë të egër, 
Kush do të të duronte më shumë se kaq? 

Tani ik dhe dil nga jeta ime, 
Fjalë të sëmura më nuk duroj, 
Lodhur me mbajnë dhimbjet pa fund, 
E mbeta shteg shëmtish.

Ti që kurrë s’i dallove ngjyrat e jetës, 
Ti që je mbuluar me botën bardhezi, 
Kurrë dielli mos të ngrohtë! 
Më zure diellin e dritën pa mëshirë, 
Dhe kaq vite thitha ajër të vdekjes, 
Prush cigareje kam mushkëritë, 
Krejt hi trupin tim,
Që e ruaj për kujtimin tënd,
Në një vorbë mbushur plot.

Prandaj: Shko dhe vetëm shko! 
Dil nga jeta ime përgjithmonë!
Kjo nuk është nëma ime,
Por gjëma ime është...
Merre me vete 
Edhe në vend të hijes sime!



HI NË ZJARRIN E SYVE

Sa herë mbyll sytë,
Portreti yt më del përpara,
Sa e sa net më lë pa gjumë,
Rri larg nga unë,
Sepse dëshiron të digjesh
Ç'ndjenjë është kjo,
Që s’më lë të fle?
Imazhi yt s’më lë të qetë,
Dhe në atë pak gjumë që bëj,
Shpirti yt në shpirtin tim
S’ma lë as ëndrrën ta ëndërroj
S’e di motivin e gjithë kësaj,
Por e di që s’jam rehat,
Hija jote e improvizuar
S’më lë të qetë as zgjuar.
As në shtrat…
E di që edhe ti s'rri dot pa mua,
Më thua shpirtin, zemër, 
Krejt të dogja me zjarrin e syve,
Duke të të bërë timin përjetë.



KRONIKË NGA NJË BALADË E PASHKRUAR

Shpeshherë melodia e një kënge, 
Më kujton ty, 
Princ në një kalë të bardhë,
Si në balada, 
Që akoma nuk janë shkruar.

Po troku afrohet,
Të shoh e s’të shoh,
Të prek e s’të prek,
Mbytem në çdo stinë, 
Që të mos mbesësh 
Vetëm ëndërr e bukur,
Vetëm varg balade.

Eh, sa po pres,
Sa kjo baladë të shkruhet, 
E të përplas buzët, 
Të digjem në atë zjarr sysh, 
Olimp të na bëhen zemrat,
Në çdo qelizë të fjetur. 



RRUFETË E LISAVE TË SHARRIT 
SHKRUAJNË VARGJET E MIA

A kaq shumë paskam ecur mbrëmë, 
Nëpër terrin e natës nga zemërimi, 
Saqë Tetovën paskam lënë 
Kilometra larg 
Malin e Sharrit të tërë e përpiva, 
Te kollitesha nga lëndina,
Larg smagut e zhurmës, 
Shtatin mbulova me lule shumëngjyrëshe, 
Natën e kalova 
E dehur nga ajri i pastër,
Nga freskia e malit, 
Nga vezullimi i yjeve, 
Lodhjen nuk e ndjeva,
As kallon e këpucëve, 
As thikat e thepisjeve.

E tani që ndodhem,
Në majë të Olimpit tim, 
Tani e kuptoj,
Se ç'nostalgji paskam pasur për të. 

Freskia e malit më theu moshën e re, 
Bora më lau gjakun e prishur,
Rrufetë e lisave i ranë zemrës së zëmëruar,
Atyre ua lashë vargjet t’i shkruajnë,
Që të maten me Lubotenin
Korabit t’i çojnë lajm,
Të shohin veten në pasqyrat e liqeneve
Të Ohrit e të Prespës,
Tek u shtoja dhe lotët e mi 
E tek thosha padashur:
Njerëzit që jetojnë poshtë,
Vetëm poshtë mund të jenë,
Edhe vargjet e shkruar a të pashkruar,
Prandaj prapë dua të ec
Edhe sonte, edhe çdo natë
Nëpër terrin më të zi, 
Sa herë që sfinksi i zemërimit 
Më merr për dore. 
Zvarrë pellgjeve, rrjepur luginave,
Vetëm në maja rrinë vargjet e trimave.



NË DHOMËN TIME S’KA ORË

Në dhomën time s’ka orë, 
Jam e vetme në botë, 
Që me natën mat kohën, 
Po nata vonohet,
Pastaj vonohen dhe mëngjeset,
Ecin me këmbë të lidhura,
Prandaj nuk di kurrë sa është ora.

Në dritaren e qiellit tim, 
Gati çdo natë zbret shi, 
E çdo pikë shiu me vete merr 
Një vit jetë.

Një zë i çjerrë më vjen nga larg: 
Kujdes shiun!
Mos e lër të bie në shpirt, 
Se pikat e shiut të bëjnë për vete, 
Të bëjnë rob, 
E pastaj të gërryejnë përbrenda,
Më flet zëri,
E unë nuk di sa është ora.

Në dhomën time s’ka orë, 
Më mirë që nuk ka orë,
Do të ma lagte shiu,
Që po bie bashkë me natën, 
Bashkë me dhimbjen. 

Më mirë që nuk kam orë
Të mat shtegun e ëndrrës, 
Takimin me ty
Vetëm në fletë të bardhë,
Ku pikat e shiut 
Janë lotët e mi,
Ura ylberi,
E unë nuk di sa është ora
Që po qaj,
E nata më tregon: 
Është kohë e natës.



KARTOLINA PA EMËR, PA ADRESË

Aroma e puthjeve të tua
Nuk kishte as emër, 
Nuk kishte as adresë, 
Por e dija, 
Se ishte nisur për mua.

Shkruante aty brenda, 
Në atë kartolinë, 
Të prerë në formë zemre,
Ashtu si i pritnim fjongot 
Ne vajzat për flokë:
“Jeto e lumtur brenda kësaj zemre! 
Buzëqeshja jote 
Qoftë si kjo buqetë trëndafilash”! 

Lexoja me lot,
E dija që më kishe shkruar ti,
Se vetëm aroma e puthjeve të tua
Di rrugën
Të vijë tek unë, 
Ashtu pa emër, 
Ashtu pa adresë.

Kartolinën e shtrëngova fort në gji, 
I laga me lot dhe fjalët e saj, 
E mbi çdo lule kopshtesh 
Shihja atë kartolinë në formë zemre,
Lexoja fjalët e saj,
Shihja sytë e tu, 
Buzëqeshjen tënde.

Çdo lule që mbin,
Rritet me ritmin e zemrës sate,
Andej e këndej 
Oqeaneve që na ndajnë. 

Nga ajo ditë, 
Kur gjeta atë kartolinë zemre,
Jam bërë kopshtare trëndafilash,
Të rrit trëndafila me zemra
Dhe aromën e puthjeve të mia
Ta nis pa emër, pa adresë,
Kur t’i shkruaj në çdo fletë,
Ashtu si di zemra ime e shkretë. 



GJETHE DITARI

Në cilën stinë të ulem,
Të rrëfej për jetën, 
Për peshën e rëndë,
Që i ka ngarkuar jeta? 
Në cilën vjeshtë të ulërij si bishë, 
Të bëhem degë e thatë,
E të mbledh gjethet, 
Që më kanë rënë shekujve!
Në cilin gjeth të gërmoj,
Të gjej blerimin tim?
Në cilën grimcë të acarit,
Të lëroj arën e pranverës sime?
Në cilin det të prashit,
Të nxjerr lotët e mi?
Në cilat rreze të diellit të kërkoj,
Të zgjedh lakun e fytit tim!
Në cilin varr të shtrihem,
Të vjetër a të ri,
Të gjej pak jetë, 
Njeri!



BALADË E RE NË TRENIN E VJETËR

Rrugët tona aty u ndanë, 
Në trenin e vjetër, 
Mbi binarë të ndryshkur,
Me ritmin tram e tram,
Si në trenin e Abetares, 
Kur mësuesi na mësonte
Tingujt e kitarës.

U ndamë në një përqafim të fortë 
Sypërlotur, 
Mikja ime e rinisë,
Aty në trenin e vjetër
Që mori me vete
Një baladë tjetër.

Pas asaj udhe të gjatë, 
Nuk u takuam më, 
Por udhëtojmë me këtë baladë, 
Si me një urë,
Drejt njëra-tjetrës,
Pa u ndarë kurrë.

Sa mall kam për ty, 
Për sytë e tu bojë qielli,
Me të cilët matje atë udhë të gjatë, 
Për atë zë melodi,
Për atë fytyrë engjëllore,
Por edhe për atë qafore,
Stoli nga Prizreni,
Që të tundej në qafë,
Tram e tram si treni.

E di që edhe sot, pas kaq vitesh,
Po atë shkëlqim sysh ke, 
Atë zë,
Atë fytyrë,
Atë buzëqeshje, 
Të njëjtin shpirt
Dhe tani ke,
Krejt e re,
Nuk je jo tjetër,
Si dikur moti,
Në trenin e vjetër.



ARNOJ PLAGËT ME FIJE DIELLI

Do të ec me hapat e së tashmes, 
Me hapat e kësaj kohe, 
Jo të kohës që lashë pas, 
Atë kohë do t’ia lë të djeshmes, 
Do t’ia lë harresës, 
Do të nisem drejt diellit, 
Të arnoj plagët me fije dielli.

Do të ec e buzëqeshur, 
Edhe pse mund të paragjykohem 
Nga gojët e liga, 
Punë e madhe,
Nëse flasin keq, 
Ata qeshën edhe dje, 
Kur më shihnin mbuluar me lot 
Edhe pardje, 
Kur nurin kisha të mbuluar me trishtim.

Kam vendosur të ndryshoj, 
Plagët do t’i arnoj me fije dielli, 
Gjurmët e dhimbjes në shpirt, 
Do t’i mbuloj me shpresë, 
Do t’i lutem hënës 
Të më fal bukurinë e saj, 
Nuk kam më nevojë 
Nga hëna të kërkoj vetëm ndriçimin ,
Netëve të errëta, 
As qiellit nuk kam më nevojë 
T’i kërkoj yjet 
Për shkëlqim sysh.

S’duroj më të jem rob, 
Mbuluar me fyerje mëngjesi e darke,
E gatshme jam të ndryshoj çdo gjë, 
Por jo dhe shpirtin, 
Se në atë shpirt 
Ka shumë thesare, 
Vetëm të verbrit s'arritën t'i zbulojnë. 

Do të ndryshoj rrënjësisht, 
Nuk do të mbetem më skllave e natës,
Do të nisem drejt diellit,
Që të arnoj plagët me fijet e tij. 

Dajaku i Isa Boletinit për kundërshtarët e pavarësisë

• Klan Kosova sjell pjesë nga libri i profesor Fetah Bahtirit për rolin e Isa Boletinit në shpalljen e pavarësisë në Vlorë…

“Atëherë plaku filloi rrëfimin e vet:

- Në ditën kur është shpallur pavarësia e Shqipërisë i kam pasur 18 vjet.

Atë ditë dhe atë ngjarje e mbaj mend si sot. Po më duket se po e shoh me sy edhe tani… Ismail Qemali me shokë e shpallën pavarësinë, e shpallën Shqipërinë shtet. E shihni këtë bulevard këndej?… Këtu ka qenë përrua, andej përtej kanë qenë arat.

Ja aty!… Aty kishte gardhiqe me hunj të thjeshtë me të cilat ishin të ndara arat e parcelat…

Këtu ishin tubuar shumë njerëz me nga gjysmë opinge, me nga një gjysmë kësule, me këmisha të gjata e të shqyera, lloj-lloj njerëzish, lloj-lloj veshjesh! Këndej u shpall shteti i shqiptarëve, e këta këndej, kundërshtonin! Çfarë Shqipërie more! Kjo është Turqi! Kjo është Greqi!… Nuk duam shtet çfare e doni ju! Nuk dihej se çka po ndodhte dhe nuk kuptohej se ku e si do të dukej fundi i gjithë kësaj.

Po më duket se po e shoh Isain! Mbërrijti, i lumi, nja dy-tri orë pasi që u shpall shteti! Zbriti nga kali. Ja këtu, mu këtu… S`e kam pasur as pesë metra larg. Me të ishte edhe një kolonë kalorësish kosovarë. Secili më i pashëm se tjetri! Secili më kreshnik se tjetri! Se cili më i zoti se tjetri! Isai vetë - dy metra mashkull! Ismail Qemali me shokë e pritën si është më së miri. Të gjithë e përqafuan Isain, e edhe kosovarët e tjerë që ishin me të.

Ata që ishin grumbulluar këndej e që kundërshtonin nuk i ndalnin brohoritjet dhe kundërshtimet. E kam dëgjuar me veshtë mi Isa Boletinin kur e pyeti Ismail Qemalin: ‘Po çka janë këta? Çka po donë këta, more?…’. Ismail Qemali dhe tre-katër delegatë të tjerë që ndodheshin më afër tij i folën Isait me zë të ulët, gjë që unë nuk munda të dëgjoja se çka i thanë. Por e kam dëgjuar Isain kur me pak fjalë u është drejtuar kosovarëve që e shoqëronin: ‘Burra! Rahatoni këta këndej, veç mos i dëmtoni’.

Kjo ‘mos i dëmtoni’ më vonë u pa se kishte domethënien ‘mos i vritni’. Kosovarët filluan zbatimin e urdhrit.

Sa çel e mbyll sytë kosovarët i shkulën të gjithë hunjtë dhe me ta filluan t`i rrahin të gjithë ata që ndodheshin afër e që kundërshtonin themelimin e shtetit të shqiptarëve. E tërë turma kundërshtare u shpërnda rrufeshëm dhe shteti ynë vazhdoi të jetojë e të funksionojë.

Dijeni se Isa Boletini me kosovarët e tij atë ditë e shpëtoi Shqipërinë dhe shtetin tonë.

E ju, paçi faqen e bardhë dhe paçi fat! Edhe sot ne këtu ymydin e kemi te Kosova dhe te kosovarët - përfundoi rrëfimin e tij plaku i Vlorës”.

Dëshmitë shkretane të M. Bakallit e B. Haxhiut

Fragment nga libri: ”Ëndrra e madhe”, të autorit Gani Mehmetaj.

• "...Ende nuk më shqitet thënia e Milosheviqit, drejtuar B. Haxhiut: Ti ke qenë bashkëpunëtor yni, apo jo? Dëshiron të ta dëshmoj?” Ndërsa dëshmitari B. H., që duhej të dëshmonte krimet e serbit, ul kokën, sikur ta kastronin..."

Ne ende vuanim pasojat e krimeve serbe në shkallë gjenocidi. Mijëra njerëz të pagjetur, gjysma e Kosovës u dogj e u rrënua nga lufta shkatërrimtare. Nga numri prej 11840 të vrarëve sa kishte arritur të evidenconte statistika zyrtare e Kosovës, 1.392 ishin fëmijë e të rinj deri në 18 vjeç, 296 fëmijë deri në 5 vjeç, apo 800 deri në moshën 10-vjeçe. Nga shqiptarët e vrarë 1739 ishin vajza e gra, 1882 të moshuar mbi 65-vjeçar. Ushtria e policia serbe përdhunuan 20040 femra, ndërsa vranë 11 840 burra, gra e fëmijë. Statistika evidencon mijëra të gjymtuar, mijëra të tjerë të syrgjynosur nëpër burgjet serbe, ku i torturuan deri në vdekje. Ushtria e policia serbe dëboi nga Kosova mbi një milion shqiptarë .

Sipas të dhënave të UNCHR, në fillim të qershorit 1999, nga një milion refugjatët e dëbuar: 443.300 ishin vendosur në Shqipëri; 247.800 në Maqedoni, 69.300 në Mal të Zi; 21.700 në Bosnjë-Hercegovinë, gjithsej 782.100. Në vendet e tjera të botës u vendosën 76.475 refugjatë, duke përfshirë 13.639 në Gjermani, 7.581 në Turqi, 5.829 në Itali, 5.730 në SHBA. Pastaj në Francë, Norvegji, Suedi, Britani të Madhe, Poloni, Spanjë, Portugali, Finlandë, Zvicër, Izrael etj.

Ata që u kthyen gjetën rrënoja në vendin e tyre, në qytetet e tyre apo në katunde. Shumë nga ta s’patën ku të fusnin kokën, shtëpitë ua kishin djegur, apo digjeshin para syve të tyre, sepse ushtria serbe ua vuri flakën gjatë tërheqjes.

Ekonominë e Kosovës pushtuesi e rrënoi tërësisht. Pjesa më e madhe e fabrikave, kombinateve dhe e objekteve të mëdha u dogjën, ose u hodhën në ajër me eksplozive.

Periudha 1998-99 u karakterizua me vrasje, masakrime, e dëbime masive të shqiptarëve, Kosova u mbush më varreza masive. Pjesën më të madhe të dokumentacionit serbët e vodhën, duke e dërguar në Serbi. Ende evidencohen mbi 1450 banorë të pagjetur, ndërsa varrezat masive gjenden edhe më tutje nëpër Serbi.

Populli përpiqej të shëronte plagët. Ndërkohë u kap një pjesë e kreut të shtetit serb, urdhërdhënës të masakrave e gjenocidit, u dërguan në Hagë dhe po gjykoheshin. Gjykimi e dënimi i tyre qe satisfaksion i vogël për krimet aq monstruoze që bëri Serbia në Kosovë, në Bosnjë e Hercegovinë e Kroaci.

Me gjykimin e dënimin e serbëve nuk ngjalleshin të vrarët, nuk shëroheshin të përdhunuarat, nuk rikthehej gjendja e mëparshme, por të paktën një pjesë e vogël e kriminelëve merreshin në përgjegjësi. Shumica e shqiptarëve me të drejtë prisnin që Serbia do të ndëshkohej kolektivisht si Gjermania pas Luftës së Dytë Botërore. Ekspertët tanë kërkuan edhe dëmshpërblime të luftës. Ky ndëshkim nuk u bë, nuk u dhanë as dëmshpërblime për rrënimin e ekonomisë dhe infrastrukturës që vlerësohej në miliarda dollarë. Kështu, i morën një grusht zyrtarësh-përgjegjës të krimit dhe i mbyllën në kafaze.

Vërejtja e dytë që mund t’i bëhej këtij gjykimi, ishte përzgjedhja e njerëzve-dëshmitarë që u ballafaquan me kriminelin Milosheviq në Tribunalin e Hagës. Asnjëherë nuk e pata të qartë unë, por as të tjerët, atëherë e as më vonë, pse u zgjodhën disa dëshmitarë e nuk u zgjodhën disa të tjerë. Cilat qenë kriteret e përzgjedhjes? Nuk m’u hoq dyshimi: u bë kjo për t’ia zbutur krimet kriminelit, apo për të na treguar i dyshuari kryesor, para miliona shikuesve se në mesin e shqiptarëve, shërbimi sekret serb pati njerëzit e vet. Ende nuk më shqitet thënia e Milosheviqit, drejtuar B. Haxhiut: Ti ke qenë bashkëpunëtor yni, apo jo? Dëshiron të ta dëshmoj?” Ndërsa dëshmitari B. H., që duhej të dëshmonte krimet e serbit, ul kokën, sikur ta kastronin. Me fjalë të tjera, zyrtari serb e paralizon dëshmitarin shqiptar si gjarpri bretkosën.

Është dëshmi e vlefshme kjo lloj dëshmie e gazetarit B. H.? Mund t’i besojë ndokush?

Gjyqi i Hagës zhvillohej me seancat maratonike. Kur nisi të gjykohej krimineli Milosheviq, sepse ata para tij qenë vetëm peshq të vegjël, transmetimet televizive zgjuan kureshtje të përgjithshme. Gjykohej njeriu, mbi supet e të cilit rëndonin krimet në Kosovë, sepse ai para gjyqtarëve jepte përgjegjësi për masakrat e përdhunimet. Dëshmitë e viktimave të tij, apo të atyre që dëshmonin për vrasjen e të afërmve të tyre qenë tronditëse. Kaluan shumë dëshmitarë para trupit gjykues, që dokumentonin një pjesë të krimeve. Secili prej tyre e plotësonte mozaikun e përgjithshëm të krimeve e të gjenocidit. Nga ky numër jo i paktë i dëshmitarëve të shtresave e të strukturave të ndryshme, asnjëherë nuk e kam kuptuar pse i ftuan M. Bakallin e B. Haxhiun. Ku qe arsyeja? Ata që e përgatitën akuzën donin ta minimizonin krimin monstruoz të kriminelit, apo synohej që t’i gjenin objektet për fyerje, sepse i akuzuari nuk pushonte, i fyente e i përçmonte, ua kujtonte kohë pas kohe kush ishin, duke ua tërhequr vërejtjen, mos më nxisni se unë di edhe më shumë për ju. Nga dëshminë e këtyre dy figurave margjinale, prokurori e gjyqtarët nuk nxorën asgjë për të qenë, pos ia dhanë mundësinë kriminelit nga Beogradi të tregohej superior ndaj tyre.

Kur i dëgjoja dëshmitë e tyre të flashkëta, të pasigurta, shpesh qyqare, sikur të mos qenë prokurorët e gjyqtarët e dëshmuar, do të krijoja bindjen se dikush e përgatiti këtë ballafaqimin sa për të parë lojën e maces me miun. Dy dëshmitarë, gati kyç, sikurse u paralajmëruan nga mediat tona, po edhe nga mediat e huaja, dolën shterpë, pa asnjë fakt të kapshëm, ndërsa pati mijëra fakte e dokumente. Kur dolën në ekran ish-zyrtari i lartë i Komitetit Krahinor dhe ish gazetari i “Kohës Ditore” dukeshin të shqetësuar, të frikësuar, herë–herë sikur u bllokohej truri.

Besoj se nuk i druheshin ballafaqimit me kriminelin më të madh në Ballkan dhe në Evropë, në pesëdhjetë vjetët e fundit, as pse atyre u mungonte oratoria a shkathtësia, por në situata i akuzuari për krime lufte, i paralizonte duke u bërë shantazhe. Pyetja e tij cinike: Doni t’ua dëshmoj se keni qenë njerëz të shërbimit tim të fshehtë, në vend se t’i këndellte arroganca e tij, e t’ia kthenin ashtu si e kërkonte, dy dëshmitarët tanë u shushatën si pulat. Më vinte inat. Në të njëjtën mënyrë e përjetuan edhe të tjerët, kur e komentuan të nesërmen.

Krimineli Milosheviq i mbërtheu M.Bakallin e B. H. si mësuesi i ashpër që i lë pa frymë nxënësit e dobët. Ata u druheshin fjalëve të tij, u shmangeshin pyetjeve arrogante, nuk u përgjigjshin pyetjeve të drejtpërdrejta. Ke qenë bashkëpunëtor i shërbimit tonë sekret? Nuk më shqitej pyetja e të parit të Serbisë e Jugosllavisë, drejtuar B. H.-as. Ndërsa dëshmitari djersinte, sepse as atëherë dhe as më vonë nuk e arsyetonte dot si u gjend në mes të shërbimit sekret serb, kur ndërmjetësoi për takimet në Beograd. Doli se ish-kryeredaktori i “Kohës Ditore”, i shkarkuar nga bosi i vet, disa ditë para se të shkonte në Hagë, bënte konspiracion me një oficer zbulimi të Serbisë!

Botuesi i gazetës e mohonte të ketë ditur për bashkëpunimin e B. H.-as me oficerin e zbulimit serb. Në shkrimin proverbial “Nuk kaka… “, ku ia bëri portretin, shefi ia nxori ca takime të tjera të fshehta me serbë të Beogradit.

Ndërkaq, nga M. Bakalli, ish-kryetari i Komitetit Krahinor të Kosovës, pritej më shumë. Komunistët dhe projugosllavët e patën ngritur në qiell mençurinë e oratorinë e tij. Rexhep Qosja e pati propozuar kryeministër të Kosovës në fillim të viteve nëntëdhjetë. Por ylli i tij në Hagë nuk shkëlqeu, përkundrazi iu mor goja, nuk e tha asnjë mendim të shquar. E konsumoi dëshminë, në vend se t’ia linte mundësinë dikujt tjetër.

Asnjëri prej dëshmitarëve shqiptarë nuk u nda më keq në Gjyqin e Hagës. Nuk e di kush e caktoi të bëhet dëshmitar, as kush e propozoi, por e di se shqiptarët i vuri në vështirësi me mungesën e oratorisë, me frikën e vazhdueshme që e mbërthente dhe me pozicionin në të cilin e vuri veten. Ai u prezantua shkencëtar, sociolog, në vend se të tregonte që me shkencë s’kishte të bënte fare, me sociologji edhe më pak, por kishte qenë zyrtar i lartë në Kosovë. U krijua përshtypja e pakëndshme se Milosheviqi dinte shumë për të.

Me të përfunduar gjykimin, një mik imi, i cili i ka për qejf teoritë e konspiracionit, më tha në mënyrë profetike: Do ta shikosh kur ta bëjnë yll gazetarin B. Haxhiu në Tiranë! E shikova me mosbesim. Ai ishte i bindur se lobi serb ka shumë ndikim në qarqet politike e të mediave shqiptare. Nuk shkoi shumë kohë kur vërtet doli profecia e mikut tim. B. Haxhiu, apo “Nuk kaka”, sikurse e quanim ndryshe, u bë yll në mediat elektronike të Tiranës, e caktuan nëpër organizata e juri, madje e emëruan në jurinë e Festivalit të Këngës në Radiotelevizion Shqiptar, që ishte kulmi i cinizmit. Sikur bënin garë kush do ta rrëmbente më parë: e djathta apo e majta shqiptare. E mbanin në prehër, e mëkonin dhe e përgjëronin. Një gjysmanalfabeti ia dhanë kompetencat që të përfaqësonte “kosovarët” kudo dhe kurdo, në Tiranë, në Prishtinë e në Beograd. Vula e shërbëtorit të zbulimit serb, u bë e fuqishme, ia hapi të gjitha dyert. Është “kosovari” më i privilegjuar në Tiranë e në Beograd.

Milosheviqi në vend se ta turpëronte para shqiptarëve, e bëri yll në median shqiptare të Tiranës, e faktor në Partinë Demokratike të Kosovës. Në Kosovë iu ngjit “krahut të luftës”, ndërsa “krahu i luftës” gjithë kohën kinse çirrej kundër bashkëpunëtorëve të Serbisë. Mbase bashkëvendësin e tyre drenicak e kursyen dhe e shpërblyen. Me patriotizmin lokal s’bëhet shaka!

Mikut tim, ithtar i teorive të konspiracionit, i doli profecia qind për qind. Mbeta gojëhapur, i mbeta borxh një drekë, ashtu ishte basti. Më erdhi inat, që doli parashikimi profetik i mikut tim, ithtar i teorive të konspiracionit për lobin e fuqishëm serb në Tiranë.

Po në Prishtinë? Cili ishte statusi i tij? I afërt me kreun e PDK-së, i lidhur ngushtë me kreun e LDK-së, ndërmjetës i bizneseve serbo-shqiptare.

Yll fare, do të thoshin kalamajtë e Tiranës.



Shteti shqiptar e shpërfilli Rugovën

Në kundërshtim me dëshmitë e dy fatkëqijve, ishte Ibrahim Rugova. Ai u paraqit me dinjitet, dëshmoi gjëra me peshë dhe u ballafaqua i sigurt e gjakftohtë ndaj kriminelit. Asnjëherë nuk arriti ish-zyrtari arrogant e primitiv nga Beogradi ta dekurajonte apo t’i bënte shantazhe, asnjëherë nuk pati ndikim t’ia ndryshonte ngjyrimin e zërit. Rugova dëshmitar shkëlqeu edhe një herë duke e ruajtur gjakftohtësinë karakteristike e maturinë proverbiale. Provoi Milosheviqi ta luante disa herë lojën dinake të shantazheve, sikurse me M. Bakallin e B. Haxhiun, por kishte të bënte me një personalitet të fortë e të pa shantazhueshem. Ai nuk mëdyshje në përgjigje, nuk i dridhej zëri nga kërcënimet e kriminelit serb, nuk i bënte përshtypje arroganca e kundërshtarit, e ndiqte më përbuzje çdo ngërdheshje të tij. Rugova nuk i druante askujt, gjë që s’mund ta thoshim për dy të tjerët.

Por Rugova, presidenti i Kosovës nuk e theu bllokadën e shtetit shqiptar pas kësaj dëshmie dinjitoze. Kurrë nuk e ftuan në Tiranë, kurrë nuk e prezantuan në televizionet shqiptare, kurrë nuk i dhanë ndonjë mirënjohje. Nuk e pati rekomandimin e lobit serb.
___________
Marrë nga voal.ch

Pushtimi i ri serb me të vdekur dhe varreza!

Opinion nga Rexhep Shahu

• Pushtimi i ri serb është pushtim me të vdekur, me 200 mijë varre ushtarësh të ushtrisë pushtuese qe në shqiperi ka bërë vrasje mizore dhe maskra ndaj popullatës vëndase.

      Shqipëria e Serbia u pajtuan, pa lejen e Kosovës, me 200 mijë varre ushtarësh serbë në Shqipëri.
        Në vjeshtë 2015 u shpik një ushtri e re e vdekur serbe me 200 mijë ushtarë serbë të vdekur dhe ia msyu Shqipërisë. Qe 100 vjet është nisë kjo ushtri të vdekurish me pushtue Shqipërinë dhe pas 100 vjetësh mbërriti në Shqipëri, mu në Tiranë, mu në Galerinë Kombëtare të Arteve. Kush është gjenerali i kësaj ushtrie të vdekur serbe apo gjeneralët, pasi kjo ushtri ka gjeneral shqiptar e gjeneral serb.
        S’janë thjeshtë gjeneralë, por janë strategë të mirëfilltë të luftës, të dashurisë e urrejtjes shqiptaro-serbe.
       Me gjithë të gjallët e vet kjo ushtri serbe ka qenë mbi dy milionë ushtarë serbë sepse Serbia para 100 vitesh ka qenë më e madhe se Kina e sotme. 200 mijë ushtarë serbë kanë vdekë në Shqipëri, të tjerët nuk i deshi vdekja, nuk i mundi i ftohti i Shqipërisë, as uria e shqiptarëve as pushka e shqiptarëve.
       Në mes të Tiranës, te Galeria Kombëtare e Arteve, në mes të shtatorit 2015, u çel një ekspozitë në kujtim të 100 vjetorit të “Tërheqjes së Madhe” serbe. Ekspozitë e mundësuar nga një eksponent i lartë i qeverisë së Tiranës, që merret me bregdetin e vendit dhe nga ambasadori serb në Tiranë, që nuk besoj se janë gjeneralët kryesorë të kësaj ushtrie të vdekur 200 mijëshe që duhet varrosë domosdoshmërisht në Shqipëri, për me e mbjellë Serbinë këtu.
        Për të kujtuar 200 mijë serbët e vdekur para 100 vitesh në Shqipëri.
Për të mos fajësuar shqiptarët si vrasës të serbëve, u tha se vdekjet më të shumta të ushtarëve serbë i shkaktoi i ftohti, moti i keq. Ah sa i keq ky moti i keq i Shqipërisë!
Që nesër të thuhet lirshëm, ju na keni varë, ne u kemi vrarë, por ju shqiptarët na keni vrarë për pak ditë 200 mijë ushtarë serbë, ju bashkë me motin tuaj të keq, me urinë tuaj të keqe, me terrenin tuaj bastard, të thyer e të shëmtueshëm, më dëborën tuaj shumë të bardhë e shumë të ftohtë, me akullin tuaj shumë të rrëshqitshëm.
        Pastaj u tha e shkrua se ushtarët serbë vdiqën prej urisë. Sa e keqe kjo uria e shqiptarëve! Sa të varfër këta shqiptarët që nuk patën bukë t’u jepnin dy milionë ushtarëve serbë në Shqipëri dhe nga këta dy milionë vdiqën edhe prej urie 200 mijë ushtarë serbë në Shqipëri
        Pastaj u tha se vdiqën edhe nga mungesa e ndihmës së shqiptarëve apo nga dhuna e lufta e tyre.
         Kjo rrenë, më e madhja dhe fantastikja, më e përbindshmja qe 100 vjet, po fut rrënjët në kujtesën e historinë tonë kombëtare, që të mbijë shpejt si e vërtetë pelini një ditë. A i dini lulet e pelinit çfarë janë, të vdesin me aromë, të shndrrojnë nga shqiptar në serb sapo t’i marrësh erë.
        Unë jam 55 vjeç, do të jetoj edhe 45 vjet, e kam vendosë vetë, dhe e di se një ditë do të ngrihen ushtarët e vdekur serbë në Shqipëri dhe do të më pushkatojnë. Nëse do të deklarohem serb, do të më presin vetëm kokën, nëse do të them jam shqiptar do të më bluajnë në mulli, pastaj do të ma djegin miellin e kockave dhe do të bëhem tym. Në qiell nuk ka as shqiptarë as serbë. Ata janë të knaqur të mos jem në tokën time as si varr as si gjurmë as si shenjë, por të jenë veç ata.
        Qeveria e Shqipërisë, atëhere kur serbët të më bluajnë mua në gurët e mullinit, nuk e di a do të flasë shqip apo serbisht, nuk e di. Veç do të kujtohem atëhere dhe do të mallkoj qeverinë time se kur u desht me folë shqip, foli një gjuhë serboshqiptare të përzierë.
Shkurt, duhen mbjellë 200 mijë varre ushtarësh serbë në Shqipëri. Që këto varre të çelin lule pajtimi. A e dini ç’janë lulet e pajtimit, çfarë arome kanë. Aromë urrejtje kanë.
        Unë di historinë e mbjelljes e të lulëzimit të varreve greke në Shqipëri. U pagua një bandë xhambazësh që filluan të mbledhin eshtra gjithandej, eshtra kafshësh, eshtra gomerësh, filluan të vjedhin eshtra në varrezat e fshatrave të braktisura dhe i shitën shtrenjtë këto eshtra si eshtra ushtarësh grekë të vrarë në Shqipri. Mjafton të ishin eshtra, qoftë edhe eshtra majmunësh apo eshtra shpendësh. Duhet shkruar me eshtra historia e të vrarëve grekë në Shqipëri. Që pas qindra vjetësh ose dhjetra vjetësh sepse ne na bëhet shpejt natë historia, natë e errët, e zezë, të thuhet se kjo tokë ka qenë greke, ja ku janë varret greke dhe varret janë historia, varret janë gjeografia, varre janë atdheu. Serbët pretendojnë se ku është një serb është Serbi, grekët thonë ku ka një varr grek është Greqi, kryeministri aktual serb deklaronte para pak vitesh se për një serb të vrarë do të vrasim 100 jo serbë, çfarëdo qofshin jo serbët, boshnjakë myslimanë pra serbë myslimanë apo shqiptarë.
        Dhe sot në Shqipërinë e Jugut po çelin lule e fruta varrezat greke që u mbollën nga kisha dhe shteti grek sepse financuan majmshëm për këtë biznes të së ardhmës së tyre. Nuk dua ta besoj se për mbjelljen e varreve greke në Shqipëri të kenë marrë para qeveritarët apo politikanët shqiptarë.
       Ne reagojmë me mërmërima kur na vjedhin energjinë elektrike, reagojmë me dajak e me dënime me burg kur na vjedhin energjinë elektrike fukarejtë e vendit, reagojmë për një kupton 10 centësh të kafesë dhe të ndëshkojmë dhe mirë bëjmë, por nuk reagojmë kur na vjedhin historinë, kur na vjedhin tokën, kur tokën tonë e bëjnë varreze greke apo varrezë serbe.
        Modeli është, ky model grek. Të njëjtën gjë do të bëjë edhe Serbia e kisha serbe shpejt. Se qeveria e Tiranës don të pajtojë shqiptarët e serbët, pa pyetur qeverinë e Prishtinës, pa pyetur populin. Qeveria e Tiranës dhe e Beogradit nuk bëjnë mirë që u hedhin vajguri kandilave të vjetër të Serbisë në Shqipqri e Kosovë. Popujt pajtohen vetë, pa paguar me varre, me kaq shumë varre, pa e shitë tokën e Shqipërisë për varrezë serbe.
Unë reagova me një shkrim Ku janë 200 mijë varre serbe në Shqipëri.
Por është shumë pak ky reagim. Është një vrimë në ujë.
        Sepse shtypi i Tiranës e përcolli festën e mbjelljes së varreve serbe në Shqipëri si festën e mbjelljes së ullijve nga Skënderbeu, veç gazetës 55. Shtypit të Tiranës i është shurdhuar veshi nga dëgjon gusllën serbe. Shtypi i Prishtinës, veç Bota Pres dhe Bota Sot, si dy përjashtime, nuk bëri batare. Them nuk bëri batare se ne në Shqipëri jemi mësuar e kemi pritur që luftën me serbët ta bëjë Kosova dhe Luma, pasi tjetër kush nuk ka luftuar e nuk lufton kundër serbëve. Ndaj mendoja se shtypi i Prishtinës do ta mbronte edhe kësaj here Shqipërinë, por nuk e bëri.
        Shtypi i Prishtinës po pjek në fëltere vezët sklluqe të Albinit se Albini i bën vezët me dy e tre të kuqe, i bën vezët sa pata a qura dhe me ato vezë mbron çeshtjen kombëtare shqiptare, marrjen e pushtetit në tavolinën e Kuvendit të Kosovës me luftë vezësh.
        Gazeta elektronike VOAL dha hapsirë për këtë masakër të re serbe, masakër me ushtarë të vdekur serbë para 100 vitesh, masakër me 200 mijë varre serbe, masakër ndaj historisë së shqiptarëve.
        Ky është pushtim i ri serb, pushtim me të vdekur, me ushtarë të vdekur serbë, me 200 mijë ushtarë të vdekur, pushtim me 200 mijë varre serbe. Dy milionë ushtarët serbë që u dyndën në Shqipëri para 100 vitesh kishin pasë varret me vete dhe i mbanin varret e tyre në shpinë. Një milionë e 800 mijë ushtarë serbë i morën varret me vete, i çuan në Serbi, 200 mijë që vdiqën në Shqipëri hynë në varret e tyre në tokën tonë. Çudi!, do të thoshte poeti i madh Xhevahir Spahiu!
Qeveria e Tiranës heshti e lumtur pasi është vepër e saj, e zyrtarëve të lartë të saj. Është vepra e saj e pajtimit me serbët. E pajtimit të madh.
       Opozita në Tiranë është e zënë me gjethet e vjeshtës së parë.
       Presidenti i Shqipërisë është i zënë duke shpërndarë fletë lavdërimi.
       Akademia e Shkenca e Tiranës heshti – është e zënë më punë të mëdha, me pellazgologji e ilirologji, është duke vajtuar a kënduar se si e lamë këtë vend pa albanologji që pas vdekjes së Çabejit të madh.
       Akademia e Shkencave në Kosovë është e zënë duke u përulë para Shmidit që na shkruan historinë e Kosovës e historinë tonë kombëtare.
       Historianët në hapsirën shqiptare po hanë me gjizë e me speca dhe po shohin a ka gabime përkthimi nga rusishtja i Historisë së Shqipërisë që mendoj se na e kanë shkruar rusët.
       Vetëm profesor Eshref Ymeri reagoi, por është i vetëm.
       Në këtë stinë të mbjelljes së 200 mijë varreve serbe në Shqipëri, me leje e deshirë të qeverisë së Tiranës e me kërkesë e deshirë të qeverisë së Beogradit, në emër të pajtimit të madh shqiptaro-serb, duke përjashtuar të dy palët Kosovën, në fakt të rishkrimit të historisë së luftrave, urrejtjeve e dashurive shqiptaro-serbe në favor të serbëve, Shtëpia Botuese Klubi i Poezisë në Tiranë po boton këtë vjeshtë shënimet e një ushtari serb, Kosta Novakoviç, ditarin e tij në Shqipëri në katër muajt e udhëtimit të ushtrisë serbe nëpër Shqipëri, pjestar i së cilës ishte edhe vetë dhe dëshmoi si ushtar serb, përveç udhëtimit të ushtrisë pushtuese e shkatërruese serbe nëpër Shqipëri, përveç masakrave, vrasjeve e mizorive serbe, ai si socialdemokrat dhe kundërshtar i politikës së Beogradit, si ushtar i “mirë” serb shkruan besnikërisht Shqipërinë e kohës dhe pushtimin serb të 1913.

Genjeshtra e madhe serbe për varret e ushtarëve

Opinion nga Rexhep Shahu

        Po thuhet, sipas një ekspozite fotografike patriotike të çelur këtë mes shtatori në Tiranë, në Galerinë e Arteve, se para 100 vitesh, në Shqipëri kanë humbë jetën 200 mijë ushtarë serbe!
        Vini re 200 mijë ushtarë serbë. A thua kaq të tmerrshëm në dhunë paskan qenë shqiptarët! Kaq të fortë e të fuqishëm paskan qenë shqiparët dhe dimri e uria e tyre sa me vra e me mbytë e me i lanë të vdekur 200 mijë ushtarë serbë. Thua ku janë varrosë kaq shumë ushtarë serbë…
        Kjo sipas një episodi që në historiografinë serbe quhet si “Tërheqja e Madhe” dhe sipas tyre kanë humbur jetën në Shqipëri rreth 200 mijë serbë, kryesisht nga uria dhe ftohti.
Ndoshta është e vërtetë, krejt e vertetë. Ndoshta kanë qenë 400 mijë, ndoshta një milionë ushtarë serbe, dy a tre milionë.
        Kujtohet me bujë në Tiranë tash kjo ngjarje që besoj se është e shpikur, për me na pajtue me serbët, pasi po thonë se ka nisë vera e pajtimit shqiptaro – serb apo nisi vjeshta e pajtimeve shqiptaro-serbe. Dhe ky pajtim me serbët që don ta bëjë Tirana, i lyer pak në kokë edhe me ambasador serb në Tiranë, i lyer në kokë edhe me pak kryeministra, me pak artistë të shpikur amatorë, duke e fshirë kërkesën e zëshme e të pazëshme shqiptare se pajtimi mund e duhet të ndodhë por serbët t’i kërkojnë një ndjesë të madhe e të thellë Kosovës, duke harruar se tagrin e pajtimit e të faljes e ka Kosova dhe jo Tirana e cila në asnjë rrethanë nuk ka shpatulla ta mbajë Kosovën në supe. Pajtimi do të ndodhë e duhet të ndodhë mes shqiptarëve e serbëve si dy popuj të dënuar të bashkëjetojnë, por është e pafisme, për të mos thënë fjalë tjetër, që të ftohen shqiptarët të vajtojnë për serbët, për 200 mijë ushtarë serbë që paskan lënë kockat nëpër Shqipëri para 100 vitesh. Shqiptarët vajtojnë për veten e tyre dhe nuk ka të drejtë askush të na vejë në rrjesht e të na detyrojë të vajtojmë për ushtarët e humbur serbë. Kemi ç’të vajtojmë shqiptaërt e humbur edhe në luftën e fundit shqiptaro-serbe. Apo pajtuesve të mëdhej nuk u bëhet vonë për shqiptarët e humbur nëpër Serbi, për shqiptarët e masakruar prej serbëve dhe serbet nuk tregojnë as varret masive ku kanë groposur civilë shqiptarë.
        Pajtuesit e mëdhej që duan benefice politike për pajtimin e madh shqiptaro – serb mos të përgjërohen, mos të shpenzojnë para të madhe për ekpozita pajtimi, për ekpozita mëshire për 200 mijë ushtarët e humbur serbë nëpër Shqipëri, të fotografuar bile edhe nga një fotograf rus, sepse nuk kanë qenë civilë serbë, gra e fëmijë serbe, por ushtarë serbë, nga ato që kanë masakruar gra e fëmijë shqiptarë siç masakruan edhe në luftën e fundit, jo para 100 vitesh por para vetëm 16 vitesh.
        Ekspozitën e bujshme në Tiranë për me marrë mindilat e me vajtue 200 mijë ushtarët serbë që vdiqën nëpër Shqipëri, edhe pse të fotografuar nga një fotograf rus, e bën të mjerë dhe të shpëlarë ushtari serb Kosta Novakoviq në ditarin e tij Katër muaj nëpër Shqipëri në vitin 1913. Shkëlqimi i dhunës e mizorisë serbe në vitin 1913, si përfundoi me vdekjen e 200 mijë ushtarëve serbë dy vjet më vonë? Eh!
        Por unë kot po pyes, kur paskan vdekë 200 mijë serbë, sa serbë kanë mbetë gjallë?
Sa ushtarë serbë paskan pasë mësy Shqipërinë para 100 vitesh?
        Për me vdekë 200 mijë ushtarë, sipas disa teorive ushtarake (me të thënë e kam këtë), duhet të kenë qenë këtu mbi dy milionë ushtarë serbë, që të vdisnin 10 përqind e tyre. Ose me pak, qe të vdisnin 6 përqind e tyre, aq sa thuhet se pranon një ushtri t’i vriten ushtarë.
        Sa ka qenë forca ushtarake e Serbisë para 100 vitesh. Nuk besoj se është sekret dhe e paditur. Serbia ka arkiva dhe bota ka arkiva për Serbinë, siç ka për Shqipërinë, ani se shqiptarëve nuk u bie në mend për ato arkiva, se qeveritë tona duan të na bindin se jeta dhe historia jonë nis me ta.
        Sa ushtarë ka pasë gjithsej Serbia para 100 vitesh. Sa fronte lufte ka pasë dhe a gjithë trupat e veta i ka mësy drejt Shqipërisë. Sa ushtarë i kanë mbetë Serbisë pasi i kanë vdekë 200 mijë trupa ushtarake në Shqipëri. Sa milionë njerëz ka pasë Serbia para 100 vitesh, kur paska pasë aq shumë ushtri, sa 200 mijë me i vdekë në Shqipëri? A po flitet për Serbinë apo për Kinën? A po flitet për luftë mbrojtëse ku mund të luftojnë edhe macet e shtëpisë apo po flasim për lufte pushtuese e sulmuese larg tokave e trojeve serbe. Pyetjet s’kane fund.
        A kanë qenë të gjallë këto 200 mije ushtarë serbë që kanë vdekë, apo kanë qenë të vdekur e kanë ardhë të vdekur. A i pruni Drini e Mati xhenazet e tyre drejt Detit Adriatik-ëndrrës serbe.
        Edhe një pyetje tjetër, a kanë qenë njerëz, ushtarë, apo kanë qenë pensionistë serbë me bileta të prera për vdekje?
        Apo mos kanë qenë miliongona e kanë ardhë me tren për me u varrosë në Shqipëri e me e shpallë pas 100 vitesh Shqipërinë si varrezë serbe?
        Ani, dam s’a kanë, dam s’a ba, shtojini edhe nja 50 mijë a 100 mijë ushtarë serbë të vdekur se nuk bëhet nami. Serbë janë në fund të fundit dhe na rritet nami, fama e lavdia që kemi 200 mijë varre serbësh në Shqipëri. Le të vijnë serbët e ta plugojnë me martela tokën tonë me gjetë eshtrat e 200 mijë ushtarëve të tyre të vrarë e të mbytur nga dimri e uria në Shqipëri.
        Ky zmadhimi i qëllimshëm i shifrave si nga serbët si nga shqiptarët të bën me vjellë pa futë gishtat në gojë, të bën me vjellë e me nxjerrë zorrë e mushkëri.
        E kur thonë se shqiptarët janë sjellë mirë me to. Jo po harrojnë të thonë se shqiptarët u kanë pre edhe nga një dash sejcilit e i kanë dhënë sejcilit nga një krye berri.
        Për me e betonizue e për ta bërë të çeliktë urrejtjen shqiptaro – serbe janë kujdesë me kohë serbët por edhe shqiptarët.
        Beteja më e madhe shqiptaro – serbe në fytyrë të tokës është bërë në Lumë në kohën e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë. Më falni për këtë mburrje labçe, por një kolonjar i ditur tha, kur përmend emrin Lumë, më thahet goja. Edhe pse e kanë varrosë me urrejtje e zell të madh edhe në tekstin e Historisë tonë të përkthyer nga rusishtja, nuk u varros kjo betejë, kjo lavdi e qëndresë e Lumës. Luma ngriti digën e qëndresës shqiptare disa kohë në nëntor – dhjetor 1912 dhe u ngrit flamuri në Vlorë, pa u lejuar serbët që të mbërrinin në Vlorë para ngritjes së flamurit shqiptar.
        Kënga jonë shqipe thotë se ne në Lumë kemi vra 12 mijë ushtarë serbë dhe u kemi shkaktue deme kolosale, kemi shpartallue e nxjerrë jashtë luftimi një divizion ushtarak serb. Ndërkohë Luma ka ngritë në luftë me ligjin e saj nga 7 ne 70 gjithë njerzit. Sa luftëtarë lumjanë e dibranë e hasjanë duhet të mblidheshin me u përballë me një ushtri më të motorrizuar dhe t’i vrisnin asaj ushtrie 12 mijë trupa? Kur kemi vra 12 mijë, duhet të kenë qenë edhe 100 mijë më shumë që kanë ikë me shkue me tregue se çfarë na gjeti në Lumë, apo jo. Por në fakt nuk ka qenë gjithë armata serbe e drejtuar për Shqipëri 12 mije trupa. Kjo shifra 12 është hedhur poshtë nga studiuesit dhe më konkreti për atë betejë është Sali Onuzi, i cili e lartëson atë betejë si më të lavdishmen në trojet shqiptare, por e zhvesh nga hiperbola e dëmshme.
        Ndërkohë që urrejtja jonë e çoi numrin e ushtarëve të vrare serbë në 12 mijë, serbët e çuan shifrën e të vrarëve të tyre në 18 mijë ushtarë serbë të vrarë në zjarrin e ferrit në Lumë. Ata, serbët e kanë më të madhe urrejtjen. Ne me çifteli këndojmë 12 mijë, serbët me gusëll vajtojnë 18 mijë.
        Kështu edhe kjo shifra 200 mijë ushtarë serbë të vrarë e të vdekur në Shqipëri, megjithë bujarinë e shqiptarëve dhe trajtimin e mirë që u paskan bërë serbëve, siç po thuhet, me duket se bie ere të keqe kjo shifer. Ani, rrini mbi të, lexojeni mire, merrini erë, mësojeni përmendësh, kendojuani tuajve, shtoni zero sa t’u teket, pune e madhe, trimëria jonë nuk njeh masë, fama dhe lavdia jonë s’ka qiell, mashtrimi që i bëjmë vetes, historisë dhe brezave s’ka kufi.
        Mund të përfitohet në mënyra më fisnike, mund të ketë masë në dashuri e urrejtje, se mjafton të thuash të dua e s’ka nevojë të thuash të dua shumë, mjafton të thuash të urrej e s’ka nevojë të thuash të urrej shume.
        Ata që nuk kanë qenë trima në kohën e duhur, nuk mund ta kompensojnë mungesën e trimërisë së tyre as të të parëve të tyre as të atdheut të tyre, nuk mund të mbulojnë asgjë, nuk mund të fitojnë asgjë sepse para se të fitojmë pasuri, duhet të japim llogari te dera e varrit. Këtë po harrojme përditë e përnatë.
        Unë ndoshta po prashis në det, ndoshta jam jerm, por hajde mbushma mendjen se kjo nuk është rrena më e madhe që kam dëgjuar qe 100 vjet. Pikë.

Bajram Bajraktari

Personaliteti i shquar, atdhetar dhe intelektual.

Nga: Eugen Shehu

Në historinë shum shekullore të Lumës, ngjarjet e Luftës së Dytë Botërore zënë vendin e tyre të veçantë.Ashtu sikundër në shekujt para ardhës edhe në këto vite eposi i lirisë u përsërit në po ato dimensione të burrërisë dhe guximit.Luma dëshmoi se donte të jetonte e lirë, ajo i tregoi Shqipërisë dhe krejt Ballkanit se përpara lirisë nuk pyeste për asnjë makinë ushtarake qoftë kjo e Beogradit apo Sofijes e Romës apo Berlinit.Ndërkaq Lumjanët nuk mund të pajtoheshin asesi në ato vite me robërinë, e cila donte të rrënojë traditat e vyera dhe kontinuitetin moral të lumjanëve. Në krye të burrave të ditur dhe trima të cilët u përballën me fashistët italian, nazistët gjermanë dhe bollshevikët sllavoshqiptarë në krah të legjendarit Muharem Bajraktarit, rri denjësisht figura e vëllait dhe bashkëpuntorit e luftëtarit të tij, Bajram Bajraktarit.

Lindi në katundin Ujmisht të Lumës në shtatorin e vitit 1919. Pak kohë më parë në shtëpinë e madhe të Bajraktarëve,pat ndërruar jetë Bajram Bajraktari,luftëtar i madh i Lumës në vitet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, me ç’rast emri i tij u përcuall tek i sapolinduri. Lumjanët ndërsa uronin babën Nezir, për djalin nuk mungonin t’i kumtonin atij, ”U bëft i hajrit si baca Bajram !, Neziri u përpoq të edukonte tek biri virtytet e të jatit dhe shpesh për birin thoshte se dritën e syrit e ka si të gjyshit të vet.Në vjeshtën e vitit 1926,Bajram Bajraktari nis mësimet në shkollën fillore të fshatit Kolesjan. Shkolla në fjalë edhe e politikës arsimore thellësisht kombëtare të ideuar dhe të zbatuar prej qeverisë shqiptare të kohës,kishte mundur të përhapte jo vetëm rrezet e dijes por sidomos idetë e lume të shqiptarizmës. Ngase Luma, ndodhej pikërisht në vijën e urryer të kufirit,ngase plaga e vitit 1913 ende kullonte gjak, mësuesit-patriotë në Kolesian e gjetiu në Lumë,nuk rreshtin së edukuari gjeneratat Lumjane me idenë se kjo ndarje tragjike e vitit 1913, do të shërbente si këmbanë kushtrimi për të gjithë shqiptarët, që këta të linin gjakderdhjet e vëllavrasjen për t’u bashkuar përgjithmonë me vëllezërit e tyre të gjakut. Ende herët në vitet e para të shkollës në Kolesian, Bajram Bajraktari po merrte inat  shtrigën Evropë…

Në vitin  e fundit të shkollës në Kolesjan, Bajrami do të mendonte sigurisht për të ardhmen e vet. Baba Nezir, në gjendje të mirë ekonomike i pat thënë që Bajarami të zgjidhte ku të donte për t’u shkolluar, por falë traditave të kahershme lumjane, vëllai më i vogël s’mund të merrte vendin pa u konsulltuar me vëllain më të madh.Asaj kohe vëllau i madh Muharem Bajraktari ishte në funksionin e lartë të Komandantit të Përgjithshëm të Xhandarmërisë Shqiptare,ndaj së toku me babën Nezir, Bajrami merr rrugën për në Tiranë. Ai do të mrrekullohej prej uniformës së bukur të vëllaut të madh dhe do t’i thoshte atij se donte të vazhdonte mësimet më tej.Ky e pati përqafuar Bajramin dhe disa muaj më pas,me shpenzimet e veta,e dërgon atë të vijojë mësimet e mesme, në një prej gjimnazeve në Romë. Edhe këtu do të binte në sy dashuria e madhe e Bajramit për dije, si edhe këmbëngulja për t’i përvetsuar këto dije në thellësinë e tyre.”Këtu mbaron gjimnazin me rezulltate të shkëlqyera dhe dekorohet me medaljen e artë, i jepet e drejta të vazhdojë studimet e larta në degën që dëshironte dhe me bursën e shtetit Italian, Bajrami për tre vjet vazhdon studimet e larta në Romë, në fakulltetin juridik”.(H.Vata “Portrete nacionalistësh” Prizren 200, faqe 50 ).

Pushtimi fashist i 7 prillit 1939,ashtu sikundër tek gjithë shqiptarët do të linte gjurmët e veta të dhimbjes edhe tek Bajram Bajraktari. Së bashku me dhjetra e dhjetra studentë të tjerë shqiptarë në Romë ai do të protestonte pranë selisë së kryeministrisë italiane,duke ngritur madje zërin lartë në mbrojtje të fateve të Shqipërisë.Por makina ushtarake e Duçes brenda pak ditëve mundi të deportojë në krejt viset shqiptare,me ç’rast kundërshtimi ishte vetëm gjakderdhje e kotë. Në vjeshtën e vitit 1939,shkon në Lumë, Muharrem Bajraktari pas disa vitesh largimi nga Shqipëria.Karakteri i paepur i këtij burri,natyrisht që nuk do të pajtohej me okupimin  e vendit, ndaj nis nga puna për ngritjen e çetave të para antifashiste.Komanda e lartë e trupave italiane në Shqipëri,duke njohur influencën e Muharremit në Veri të Shqipërisë,i ofron atij vende të rëndësishëm  në xhandarmërinë shqiptare, por ky nuk pranon,përkundrazi, në fillim të vitit 1940, nis nga luftimet e para kundër forcave italiane në Kukës, ka qenë kjo arsyeja që në verën e vitit 1940, familjen Bajraktari,fashistët italian e internojnë në Ballsh të Fierit,ndërsa Bajram Bajrakatrit i komunikojnë ndërprerjen e të drejtës së studimit. Me ndjenjë përgjegjsie për fatet e popullit të vet,Bajrami kthehet menjëherë në atdhe dhe pse dikush e këshilloj që t’i drejtohej me një letër mirënjohjeje shtetit italian për të vazhduar studimet. Me të zbritur në Vlorë udhëton drejt Ballshit dhe aty shmallet me prindërit dhe pjestarët e tjerë të familjes. Brenda javës merr rrugën për në Lumë dhe pasi merr bekimin e vëllait të madh,Muharremit, zë vendin e vet në çetën e luftëtarëve.21 vjeçar me një llogjikë të mprehtë,me një bagazh të plotë intelektual,ai fillimisht merr përsipër të agjitoj nëpër Lumë,se duhej ngritur e organizuar për tu ndeshur me okupatorin.Kjo veprimtari e gjërë e tij ka rënë edhe në sy të autoriteteve vendore.Në një dokument arkivor të kohës,me anë të të cilit prefekti i Kukësit njofton Ministrinë e Punëve të Brendshme,në Tiranë,pos të tjerave mësohet se; “Në lidhje me plagosjen e Adnan Zenelit,anëtar i Direktoriumit të Federatës së Partisë Fashiste shqiptare të këtushme, raportuer me telin tonë nr.1100, datë 3.8.1940,kemi nderin t’iu njoftojmë se nga hetimet tona të veçanta,ngjarja ash ba me shtytjen e Muharrem Bajraktarit, e prej kohës që ky asht në këtë qark punon për me ngjallë influencën e mëparshme ai vetë dhe me anën e vëllait Bajram Bajrakatrrit, të cilin asht tue e dërgue andej-këndej nëpër katunde për me pleqnue”.(A. Q. i shtetit-Tiranë.Fondi 152/2 dos.176,fleta 28)

Në verën e vitit 1942 çeta nacionaliste e Lumës numëronte rreth 300 burra të armatosur nën komandën e Muharrem Bajraktarit,ndërsa sipas kuvendeve të besës të lidhur në fshatrat Ujmisht, Lusën, Surroj, Kolesjan, Vilë, Kroi i Bardhë,Gostil,Bicaj,etj,nëse jepej kushtrimi atëherë keto forca do të numëronin mbi 1500 vullnetarë shqiptarë.Okupatori italian gjatë kësaj kohe ndiqte me vëmendje lëvizjen e çetës nacionaliste të Bajraktarit e cila i pat shkaktuar jo pak dëme,ushtrisë së tij,duke e goditur në terrene të thyera malore dhe në befasi të plotë. Roma e cila në vitet 1940-1942 ishte në kulmin e lavdisë së saj,asesi nuk mund të duronte që një grup nacionalistësh shqiptarë, të mbanin të lirë krahinën strategjike të Lumës. Mbi bazën e një plani konkret,në mesin e shtatorit 1942, ata e rrethojnë Lumën me rreth 2000  forca të paisura me armatim modern të kohës.Të informuar se Muharrem Bajraktari ndodhej në Ujmisht në mesnatën e 22 shtatorit 1942, një kompani e specializuar për luftime alpine i drejtohej në fshehtësi kullave të Bajraktarit. Ndërkaq, Muharremi, shpejton të lërë Ujmishtin duke lënë shtigje të lira dhe vendoset në pozicione të favorshme përkundruall Ujmishtit duke lënë aty rreth 40 burra, midis të cilëve Bajram Bajrakatrin, Dostan Rexhepin dhe Hamz Rexhepin, Tasim Spahinë etj.Forcat italiane ende pa iu afruar mirë kullave të Muharremit u goditën prej karakolleve të saj,ndërsa një orë më pas, u vunë midis dy zjarreve me ç’rast u larguan nga sytë këmbët duke lënë muret e kullës dhjetra të vrarë dhe të plagosur. Por edhe nga nacionalistët pati dëme.Autoritetet vendore njoftojnë atë ditë Tiranën se: “Më 23 shtator 1942, një kompani milicësh fashistë u ndesh në Ujmisht me pjestarë të çetës së Muharrem Bajrakatarit. Gjatë shkëmbimit të zjarit midis tyre u plagosën Bjaram Bajraktari,Rexhep Tusha e Nezir Osmani, i cili u  transportua në spitalin e Prizrenit ku dhe vdiq”. (Arkivi Qëndror i Shtetit – Tiranë. Fondi Ministria e Punëve të Brendshme,dosja 292/1,dok 1228 ).

Ndonëse forcat italiane e patën rrethuar Lumën, ato nuk mundën të hynin në zemër të saj, pasi i trembeshin influencës së Muaharrem Bajraktarit,në mënyrë të veçantë reputacionit që ai gëzonte si në Kukës ashtu edhe në Dibër. Komanda e lartë e Trupave italiane në Shqipëri, parashihte në goditjet e Muharrem Bajrakatrit disa reaksione zinxhir, me ç’rast mund të humbiste më shumë se sa fitonte. Në këtë mënyrë okupatori italian vuri në dispozicion mjete dhe njerëz për të marrë vesh se ku fshihej Bajraktari dhe cilët ishin njerëzit që e mbështetshin atë. Qarqet e shërbimit sekret italain u pëpoqën të infiltrojnë edhe dy-tre shqiptarë të paguar në radhët e nacionalistëve lumjanë, por Bajrakatari,falë intuitës dhe eksperiencës ai i pati shmangur të huajt nga radhët e formacioneve që drejtonte. Këtej e tutje pika më e fortë e Muharremit do të mbetej vëllai i tij Bjarami,i cili ndonëse i ri në moshë, kishte pjekurinë dhe guximin për të marrë përsipër detyra tejet delikate. Vetë Bajrami përpiqej në çdo mënyrë, t’i lehtësonte vëllait të tij barrët e rënda që nisnin ç’prej mundimeve të rezistencës kundër fashizmit e deri tek aleancat e mundshme midis nacionalçlirimtarëve dhe nacionalistëve,apo vetë nacionalistëve të trevave të ndryshme për të patur të sigurtë krahët e tij.Muharremi veç aleancave me prijësit dibranë,vendosi marrëdhënie të ngushta edhe me mikun e vjetër të tij, prijësin popullor Abaz Kupin.Të dy burrat nacionalistë i dhanë besën njëri-tjetrit për ta ndihmuar shoku-shokun në luftën e përbashkët për të shporur okupatorin italian. Por mësohet se në mjaft prej bisedimeve që Bajraktari zhvillonte me Kupin, ai përfaqsohej nga vëllai i tij, Bajrami. Kështu në një telegram që MPM e Shqipërisë i dërgonte nënprefekturës së Burrelit pos të tjerave e bënte me dije se “Muharrem Bajraktari ndodhej në rajonin e asaj nënprefekture në shtëpinë e Brahim, Gjoçit ose Brahim Gjoçi e din se ku ndodhet i fshehur Muharrem Bajrakatri. Kurse Bajrami i vëllai i tij me 7 vetë gjendet në atë rajon, ka ardhë apostafat me u takue me Abaz Kupin…”(A. Q. i Sh. –Tiranë. Fondi Ministria e Punëve të Mbrendshme, dosja 292/1,nr.7/195).

Gjatë vitit 1943, Bjaram Bjarakatri zhvillon disa luftime të sukseshme me çetën e tij,disa herë larg formacioneve luftarake të drejtuara nga Muharremi.Si bashkëpuntor të vetin ky do të kishte pranë kurdoherë,togerin e Ushtrisë Kombëtare Shqiptare,Tahsim Spahiun (nipin e Islam Spahisë) akademistin e shkëlqyer të Romës, i cili më pas u bë tmerr i forcave komuniste të Tiranës. Por ai do të përfaqsoj vëllanë e tij Muahrremin, në takime të ndryshme edhe me misionet britanike në Shqipëri Me fjalën e tij të matur e të butë ai do të demaskonte sidomos qëndrimin e klikës komuniste të Tiarnës, e cila pati shpërndarë fjalë kinse Muahrremi mbante lidhje me gjeneralin serb Drazha Mihajlloviqin,me anë të kësaj demagogjie nacionalçlirimtarët shqiptarë përpiqeshin të minimizonin sadopak influencën e Bajraktarit në malësitë e Gjakovës por pa sukses. Në fillimshtatorin e vitit 1943, lavdia e Musolinit ishte zbehur aq shumë sa radiot në Evropë çdo ditë flisnin mbi panikun e forcave “të humbura” të imperatorisë. Forcat italiane të dislokuara në Kukës, midis të cilave dy batalione të divizionit Puglia, një regjiment granatier 72, një repart i regjimentit të artilerisë dhe forca të tjera të milicisë fashiste, muarën urdhër të largoheshin nga Kukësi për në Prizëren. Muharem Bajrakatri sapo mëson lajmin dërgon menjëherë përfaqsuesin e vet pranë komandës italiane në Kukës, duke i kërkuar asaj komande që trupa të largoheshin por armatimin,municionin dhe mjetet e tjera të logjistikës t’ua dorëzonin forcave nacionaliste.Kur komanda italiane nuk pranoi, nacionalistët e Lumës dhanë kushtrimin duke i bërë  një rrethim të shpejtë Kukësit.

Më 8 shtator 1943, qyteti verior i Shqipërisë u gjend i rrethuar krejtësisht prej forcave nacionaliste të cilat udhëhiqeshin prej Muharrem Bajrakatrit, Bajram Bajraktarit,Tahsim Spahisë, Dostan Rexhepit, Hmaza Rexhepit, Sadik Spahisë, Imer Miftarit, Liman Peposhi etj.Muharrem Bajrakatri kishte vendosur shtabin e vet luftarak në Rambas dhe jo pa qëllim pat ngritur në një kodër të dukshme, flamurin kuqezi për t’u bërë thirrje gjithë kuksianëve të bashkoheshin në këtë përleshje vendimtare me pushtuesin italian.Meqenëse sulmi mbi gazermat italiane paraqiste shumë rreziqe dhe vështirësi, Muharremi caktoi aty të vëllanë, Bajramin të udhëhiqte rreth 100 burra, ndërsa forcat e tjera i përqendroi përgjatë rrugës Kolsh-Kukës-Prizren ku forcat italiane kishin marrë urdhër për t’u tëhequr. Në të vërtetë sikundër dëshmojnë edhe dokumentet arkivore,goditja deçizive iu bë italinëve në vendin e quajtur Kulla e Lumës. Këtu falë një mbrojtjeje të shkëlqyer natyrore nacionalistët shqiptarë organizuan një pritë perfekte dhe duke shfrytëzuar elementët psikologjike të armikut ( ai po largohej turpshën nga Shqipëria) hapën zjarr të fuqishëm,nga të gjithë krahët. Beteja në Kullë të Lumës zgjati rreth dy orë, me ç’rast qindra ushtarë italian,në pamundësi të rezistonin u dorëzuan. Mjaft prej forcave vullnetare lumjane,mundën të hynin në gazermat italiane ku muarën armë dhe paisje të tjera ushtarake, por me urdhër të Bjaram Bajraktarit,asnjë prej ushtarëve apo oficerëve italian nuk u prek. Njohës i thellë i gjuhës italaine, Bajrami u takua me komandantin italian të garnizonit dhe kur ky i spjegoi se donin të shkonin në Prizren, vetë Bajrami organizoi një kompani të vullnetarëve shqiptarë,për të përcjellë robërit italin të luftës deri në qytetin e Prizrenit. Ngase më 23 shtator 1943 në ndihmë të garnizonit italian patën vajtur edhe dy kompani gjermane, pati të vrarë dhe rrobër edhe prej këtyre,ndaj Bajrami u kujdes që në këtë rast të ishin gjithashtu të sjellshëm me robërit e luftës. Luftimet në Kullë të Lumës,gjaku i derdhur aty nga të dy palët ndërluftuese, treguan edhe një herë se asnjë okupator nuk mund të ndihej rehat në Lumën heroike.Telegramet që venin e vinin nga Roma e Berlini, flisnin për heroizmin e çetave lumjane të udhëhequra nga Muharrem Bajrakatri, si edhe qëndrimin dinjitoz të vëllaut të tij,me robërit italian dhe gjermanë të luftës. Vetëm një ditë pas tërheqjes së ushtrisë italiane në drejtim të Prizrenit, në Kukës mbërriti një oficer gjerman,i cili donte të takohej me Muharrem Bajraktarin, meqë ky nuk ishte në qytet, me anën e një korieri,Bjaraktari i mbrriti një letër ku midis të tjerave i thuhej të shkonte në Prizren, me sa trupa të donte, për të biseduar rreth një bashkëpunimi të mundshëm. Edhe në këtë rast Muharremi thirri të vëllanë, Bjaramin për t’u konsultuar. Dy ditë më pas, korrieri i Bajramit shkon në Prizren dhe bën me dije komandën e lartë gjermane aty që ky flirt nuk mund të ndodhte, dhe prej atij momenti gjermanët do të bindeshin se vëllezërit Bajrakatri nuk do t’i kishin asnjëherë në krah të tyre. Por edhe vetë Bajrakatrët duke parë strategjinë e ushtrive të RAIHUT TË TRETË dhe sidomos sulmet e tij mbi Jugosllavinë dhe Greqinë, askurrë nuk e konsiderroi Gjermaninë si rrezikun kryesor për shqiptarët,duke parë përtej realiteteve,vëllezërit Bajraktari u pëpoqën me çdo kusht të lidheshin aleat Forcat Aleate për të ndërtuar një Shqipëri sipas modeleve demokratike perëndimore. Por fitorja e klikës komuniste shqiptare, ka ndërprerë veprimtarinë kundër okupatorit të nacionalistëve shqiptarë. Këtej e tutje ata po përndiqeshin prej nacionalçlirimtarëve, kinse kishin bashkëpunuar me armikun. Në të vërtetë sipas ideve bollshevike, këta nacionalistë duhet të zhdukeshin pasi ëndërronin të shpinin Shqipërinë në civilizimin perëndimorë dhe jo në Lindjen komuniste,pra larg  pushtet “model” të Sovjetëve. Çeta e muharrem Bajraktarit, në të të cilën ndodhet edhe i vëllai, Bjarami, tani merr rrugën e maleve duke mbajtur gjallë frymën e lëvizjes ilegale të rezistencës atnikomuniste. Më 13 qershor 1946, ndërsa nacionalistët e udhëhequr nga Muharrem Bjaraktari po përpiqeshin të kalonin në kufijtë helen,përmes maqedonisë shqipatre, në vendin e quajtur Buvari u rrethuan nga mijëra forca partizane serbosllave. Në këtë betejë Bajrami tregon heroizëm të rrallë duke mundur të ndihmojë vëllanë e vet, Muharremin. Por këtu ai plagoset rëndë dhe bie në duart e forcave të OZN-ës jugosllave.Për dy vjet me radhë, Bjaram Bajraktari mbahet në qelitë e Idrizovës famkeqe të Shkupit. Dhe me kërkimin e klikës komuniste të Tiranës për ekstardimin e Bajramit në Shqipëri për ta dënuar atë sipas gjyqeve komuniste të montuara ai ekstaradohet. Ky bashkëpunim kolaboracionist i komunistëve shqiptarë dhe ato sllav ka qenë në nivelet më të larta në atë kohë.

Segmentet e krimit shtetëror shqiptar e mbajnë gjithashtu dy vjet në hetuesinë e tyre për ta dënuar më pas me vdekje,me pushkatim.Akuza e klikës komuniste sikurdoherë, niste nga frazat stereotipe “ka bashkëpunuar me organizatat tradhëtare të ballit dhe të legalitetit. Lidhur me pushkatimin e tij, bashkëvuajtësi politik Sheh Ali Bojdani, pos të tjerave do të rrëfente; “Në orët e vona të natës së zezë 20 shtator 1949 që ne po flinim gjumë,futet në dhomë me rrëmbim një oficer dhe ca policë duke bërtitur ;Bajram Bajrakatari çou e vishu ! Bajrami i qetë ngrihet në këmbë,heq trikon e leshit që e kishte veshur dhe ia dhuron një mirditori të dhomës që ishte i sëmurë dhe i zhveshur.Tenton të përqafohet me shokët e dhomës,por policia nuk e lejoi. Pastaj na drejtohet me këto fjalë ;”Lamtumirë burra se sonte ndërron jetë Bjaram Bajrakatari,ma bani hallall dhe gjaku im hallall i qoftë Shqipërisë, Rroftë Shqipëria !”.Kjo natë pushkatimi koincidon me 30 vjetorin e lindjes. Duke ngelur sot e kësaj dite varhumbur si shumë patriotë shqiptarë që i pushkatoi diktatura, padrejtësisht në moshë shumë të re i ndërpritet jeta këtij intelektuali patriot, duke lënë familjen pa shtëpi,në varfëri e vetmi.Djalin e vetëm 5 vjeçar Nezirin dhe bashkëshorten e re Humen. Këto gjatë gjithë kohës jetuan në shtëpinë e babës së bashkëshortes Isen Ahmetit nga fshati Myç-Mamez. Edhe pas gjithë atij kalvari vuajtjesh dhe në moshën 80 vjeçare Huma vazhdon të jetojë ende me djalin, nipat dhe mbesat e saj”.(H.Vata”Portrete nacionalistësh”Prizren 200, faqe 54 ).

Një jetë e shuar rinore, një var i pagjetur i një nacionalisti, një kokë loti i derdhur i një fëmije për babanë e paparë, një shpresë e një zonje dhe pas 8 deceniesh vetëm për gjetjen e eshtrave të burrit të saj,të rrefen madhështinë e madhe të Nacionalizmit Shqiptar, ajo ndjenjë e aj shpirt që të mban në jetë edhe atëherë kur më jetë s’të duhet.