Agron Tufa lindi në 1 prill 1967 në Dibër. Studioi në Fakultetin Filologjik të Tiranës e më pas në Institutin Gorki në Moskë (1994 -1999). Pas diplomimit atje, ndoqi edhe programin e masterit për filozofi arti në Institutin e Kulturave Europiane IEK (1999 – 2001). Është profesor i Letërsisë së huaj të shekullit XX në Fakultetin Filologjik të Tiranës. Mban titullin doktor i Shkencave Filologjike. Krijimtaria e tij, është nderuar me çmime të rëndësishme kombëtare e ndërkombëtare dhe është përkthyer në disa gjuhë të botës.
Agron Tufa, veç krijimtarisë letrare, kontribut të madh ka dhënë eshe në publicistikën shqiptare dhe në përkthimin e veprave të autorëve rus, mes të cilave Joseph Brodsky, Anna Akhmatova, Osip Mandelshtam, Boris Pasternak, Andrei Platonov, Mikhail Bulgakov, Vladimir Nabokov, dhe Vladimir Sorokin.
Disa nga ´veprat e autorit janë:
- “Aty te portat Skee”, poezi, Onufri, 1996.
- “Dueli”, roman, “Ora”, 2002, (ribotim “Fjala”, 2007).
- “Rrethinat e Atlantidës”, poezi, Aleph 2002.
- “Fabula Rasa”, roman, Ideart 2004. “Janusi qindfytyrësh”, ese, Pro-Kultura, Tetovë, 2004.
- “La Prueba della tierra”, poezi, bashkautor, Maremoto, Spanjë 2005.
- “Mërkuna e Zezë”, roman, Toena 2005 (ribotim, Toena 2009).
- “Dueli”, roman, “Ora”, 2002, (ribotim “Fjala”, 2007).
- “Rrethinat e Atlantidës”, poezi, Aleph 2002.
- “Fabula Rasa”, roman, Ideart 2004. “Janusi qindfytyrësh”, ese, Pro-Kultura, Tetovë, 2004.
- “La Prueba della tierra”, poezi, bashkautor, Maremoto, Spanjë 2005.
- “Mërkuna e Zezë”, roman, Toena 2005 (ribotim, Toena 2009).
- “Avangardë engjëjsh”, poezi, Ideart 20...05.
- “Fryma mbi ujëra”, poezi, “Fjala” 2007.
- “Nove poesie” – “La stanza del poeta”, Formia, Itali 2008.
- “Dibra me sytë e të huajve”, MB botime, Tiranë 2008.
- “Letërsia dhe procesi letrar në shekullin XX”, vol I, II, SHBLU, 2008-’09.
- “Thembra e Akcilit”, miniatura, Zambak, Tiranë 2009.
- “Fryma mbi ujëra”, poezi, “Fjala” 2007.
- “Nove poesie” – “La stanza del poeta”, Formia, Itali 2008.
- “Dibra me sytë e të huajve”, MB botime, Tiranë 2008.
- “Letërsia dhe procesi letrar në shekullin XX”, vol I, II, SHBLU, 2008-’09.
- “Thembra e Akcilit”, miniatura, Zambak, Tiranë 2009.
- “Tenxherja”, roman, Toena, Tiranë 2009.
Poezi nga Agron Tufa
Incognito
1
Të rralla fort janë takimet me veten.
Edhe më të rralla njohjet, rinjohjet
(nëse bëjnë vaki), por
gati të pamundura - mbamendjet.
Gjithë jeta tjetër (ajo e shumta)
rrjedh e qetë dhe e trazuar, herë
si lumi përmes pemëve, që ditën e kthjellë
pasqyron fasha pyjesh e bokërrima,
ndërsa natën trupa qiellorë dhe objekte
të paidentifikuara fluturuese; herë
i turbullt, i padepërtueshëm, ku zien
kaligrafia e errët e amebave të gjakut.
Ndodh që tërë jeta të të rrjedhë përskej,
e nxitur, e prirë, e ndjekur në distancë,
me ngadhnjime dehëse ose disfata fatale,
si në një ruletë ruse, prej njëfarë kipci,
me të cilin s'di qysh je njëjtësuar, e prapë
një shpresë e vagullt të thotë, se ndoshta,
herëdokur, ka me ardhë ai çast, kur koha
s'do të vonojë që këtij identiteti t'i bjerë
njëkohësisht kallaji dhe maska...
2.
Atëbotë, nëse kjo ndodh, nëse
muzeu ku pasqyruar janë pamjet
e lulimit, gjetherënies, shirave dhe dëborës,
kuvendimeve plot pasion kafeneve,
në zyra, auditore, në shtëpi pasdarke
ose thjesht, llomotitje mërzimadhe,
debate politike, përgjërime dashurore
apo ligjërata demagogjike - atëherë po:
nën blicin e sprovës shkrepëtin drita
e përvojës së re - ajo që nuk është
përzier kurrë me ujërat e atij lumi,
që rrodhi teje, pa të fshikur ty, me gjithë
këtë muze pa vlerë, ku të pasqyruara
përsëdyten pamjet e diktuara
të një vullneti incognito - një kilometrazh
i llahtartë i një jete të shkuar në koma.
3.
Dhe veç dy-tri raste, veç dy-tri pasqyra
do të dëshmojnë frymën tënde,
siç bëjnë me të sëmurin e pashpresë,
pa shenja gjalljeje midis jetës dhe hjekës;
fytyra mitare me lot, e kthyer kah
qielli i një nate fshatare, ku midis
qerpikëve të lagur dyzohej, zmadhohej
e shtrihej petë brumi i dritës yjore;
kthjelltësi zalie në lëngatën ku jep shpirt
në një dhomë të mugët, të ngime
n'erë ilaçesh, diku, në një spital
të humbun periferik; refuzimi
që more nga e dashura në kohën
e trishtë të djalërisë - atje, në rrugë,
poshtë neonit që gërvinte mes heshtjes
mu si një llampë laboratori me alkool,
që nën flakë të ngadaltë zien prajtë
poçen e trurit tënd - ndërsa më tutje -
diku në cep të godinës së konviktit,
nga kazanët e plehrave, fshehur në terr,
instalohej tingulli i brerjes konsekuente
të kockave nga nofullat e uritura të qenve.
4
Si çdo gjë e pandreqshme, keqardhja
do të mbetet keqardhje: e pakthim,
tunduese, torturuese - ajo di të ngrejë
pyetje dhe i urren përgjigjet: "O ti
i lindur prej dere të naltë,
çfarë bëre kështu me jetën tënde?!"
15. 09. 2012
DIMRI NË DIBËR
Në kujtim të të ndjerit, kushëririt H. Z
Me ndryshqe muzgjesh dhe kujën e erës
dimri dibran i avitet katundit;
dhe dielli then qafën mrrolun prej mnerës
si dezertori i fundit.
Vargmalet e Korabit në lindje struken
...
Në kujtim të të ndjerit, kushëririt H. Z
Me ndryshqe muzgjesh dhe kujën e erës
dimri dibran i avitet katundit;
dhe dielli then qafën mrrolun prej mnerës
si dezertori i fundit.
Vargmalet e Korabit në lindje struken
...
pështjellë me tambare mjegullash mitike
që vrundull shtjellen kah qielli e duken
si bombë atomike.
Pamja përposh, me fshatrat si zgjonj,
me tymtarë të menduar çative -
i grish çamarrokët e verdhë si ftonj
brenda shtëpive.
Amvisa shtron darkën e varfër, pa fjalë,
shtron shtrojet për pleq e fëmijë,
e jashtë rrëfen me valë e stërkalë
Drini i Zi -
të njëjtën përrallë, monotone, të gjatë,
pa as dhe një fjalë të ndryshuar:
"Lumni e zi ke binjakët në shtrat
që flenë qafuar...!"
"Dalç fare Drin' i Zi! T'u thaft' goja plakush!"
mallkon amvisa me mendjen tek burri.
Po askush nuk i thotë: "Ke mbetur vejushë -
vejushë prej qëkuri!"
Askush s'do ta dijë atë natë, pa ispatë;
as pleqtë, as nusja, binjakët:
sall shpirti gjithë pezm gjakon nëpër natë
trajektoren e largët -
me kumtin se burri, babai, vonon,
se ndoshta s'do shihen më soje -
se kockat Otranto përditë ia hollon
si gurë dominoje.
Por, ah, mor Zot, nuk mbërrika në Dibër,
dhe mbetka vjerrë kjo breng' e vdektarëve!
Veç ernat çatajtë si bishat në dimër
ua ngulin mullarëve -
dhe sulen tërbim në pullaz, dritare,
si Shiva të kota, të etura për shpagë,
si Erini absurde që duan hakmarrje
pa patur një shkak.
Kur zë agsholi të zdritet konturesh
dhe hapet fashë bunacë e pazë -
dhëmbët e thyer të erës pas muresh
i mbledh një nga një;
dhe teksa mes gishtash i sjell këto presa,
kobi amvisën godet si me kazëm,
dhe kutull i shuket në grykë dënesa -
gropa në parzëm;
dhe kap atë kumt që ernat e shprishën,
çka Drini pat folë me gjuhë Ezopi,
çka fsheh i shuar ekrani përzishëm
si sy Ciklopi;
atë që binjakët në gjumë, kruspull -
dy luleshtrydhe korijes pa cak -
do zgjohen jetimë. Dhe hija, si turtull
u shket në gjak;
atë që k’soane hedh shtat dhe mbush
ditët, - vargan qiparisash ndër varre -
dhe fatin e saj, të mbetur vejushë
njëzetë vjeçare.
Po kurmin e bukur - lulëkuqen e pamort,
këputur me drapër dallgësh, a thua
ka det që e kalb? Ah, merre o Zot
në Ahiret e tua!
..............................
Pasdite grahën gjithë ernat e dimrit
me dhurata të bardha prej qiejsh virgjinë...
Dhe gjithë sa ha shigjet' e vështrimit -
pështjellë në qefinë
bornajash sterile – nga mali në mal.
Po dimri në Dibër të bardhë ka fishekët -
anestezinë e ngushëllimit, vetminë, melekët
e kallur në fjalë...
2005
që vrundull shtjellen kah qielli e duken
si bombë atomike.
Pamja përposh, me fshatrat si zgjonj,
me tymtarë të menduar çative -
i grish çamarrokët e verdhë si ftonj
brenda shtëpive.
Amvisa shtron darkën e varfër, pa fjalë,
shtron shtrojet për pleq e fëmijë,
e jashtë rrëfen me valë e stërkalë
Drini i Zi -
të njëjtën përrallë, monotone, të gjatë,
pa as dhe një fjalë të ndryshuar:
"Lumni e zi ke binjakët në shtrat
që flenë qafuar...!"
"Dalç fare Drin' i Zi! T'u thaft' goja plakush!"
mallkon amvisa me mendjen tek burri.
Po askush nuk i thotë: "Ke mbetur vejushë -
vejushë prej qëkuri!"
Askush s'do ta dijë atë natë, pa ispatë;
as pleqtë, as nusja, binjakët:
sall shpirti gjithë pezm gjakon nëpër natë
trajektoren e largët -
me kumtin se burri, babai, vonon,
se ndoshta s'do shihen më soje -
se kockat Otranto përditë ia hollon
si gurë dominoje.
Por, ah, mor Zot, nuk mbërrika në Dibër,
dhe mbetka vjerrë kjo breng' e vdektarëve!
Veç ernat çatajtë si bishat në dimër
ua ngulin mullarëve -
dhe sulen tërbim në pullaz, dritare,
si Shiva të kota, të etura për shpagë,
si Erini absurde që duan hakmarrje
pa patur një shkak.
Kur zë agsholi të zdritet konturesh
dhe hapet fashë bunacë e pazë -
dhëmbët e thyer të erës pas muresh
i mbledh një nga një;
dhe teksa mes gishtash i sjell këto presa,
kobi amvisën godet si me kazëm,
dhe kutull i shuket në grykë dënesa -
gropa në parzëm;
dhe kap atë kumt që ernat e shprishën,
çka Drini pat folë me gjuhë Ezopi,
çka fsheh i shuar ekrani përzishëm
si sy Ciklopi;
atë që binjakët në gjumë, kruspull -
dy luleshtrydhe korijes pa cak -
do zgjohen jetimë. Dhe hija, si turtull
u shket në gjak;
atë që k’soane hedh shtat dhe mbush
ditët, - vargan qiparisash ndër varre -
dhe fatin e saj, të mbetur vejushë
njëzetë vjeçare.
Po kurmin e bukur - lulëkuqen e pamort,
këputur me drapër dallgësh, a thua
ka det që e kalb? Ah, merre o Zot
në Ahiret e tua!
..............................
Pasdite grahën gjithë ernat e dimrit
me dhurata të bardha prej qiejsh virgjinë...
Dhe gjithë sa ha shigjet' e vështrimit -
pështjellë në qefinë
bornajash sterile – nga mali në mal.
Po dimri në Dibër të bardhë ka fishekët -
anestezinë e ngushëllimit, vetminë, melekët
e kallur në fjalë...
2005
ORFEU
Jeta jote – burgosur aq mirë,
Mbështjellë puthitur e pa drojë
Me fletët rrotullame të një qepe
E flijoi, ah, thelbin e vet
Me të mshehtat e mbrame –
Kur tehu i thikës feksi
... Ngulmueshëm, duke grirë
Zemrën tënde të njomë -
Topitur erudicionesh fiktive.
Lotët e Euridikës në kuzhinë
S'kanë tjetër shkak
Pos faktit
Që ti je i vetmi ingredient lotsjellës
Në sallatën e rëndomtë familjare.
Jeta jote – burgosur aq mirë,
Mbështjellë puthitur e pa drojë
Me fletët rrotullame të një qepe
E flijoi, ah, thelbin e vet
Me të mshehtat e mbrame –
Kur tehu i thikës feksi
... Ngulmueshëm, duke grirë
Zemrën tënde të njomë -
Topitur erudicionesh fiktive.
Lotët e Euridikës në kuzhinë
S'kanë tjetër shkak
Pos faktit
Që ti je i vetmi ingredient lotsjellës
Në sallatën e rëndomtë familjare.
NDJENJAT
Me ndjenja rriten veç gjembaçë.
Më mirë pa ndjenja fare.
Më mirë shalo të ziun vraç
t’absurdes natë shqiptare.
Dhe kur të msysh të katër anët -
... shushatur në mërzi,
hapësirë e kohë si verbanët
t’i bësh lesh e li,
pa ditur ku, pa ditur pse,
pa shkak, pa qëllim,
përsa kjo natë një hon e fsheh
të terrtë, pa mbarim.
E kur galop në zgrip ia beh
pa prerë vrull, as turr,
të ftohtën flatër honi ndeh
tash a herëdokur.
Me ndjenjat rrisim veçse gjemba
se jemi fis gjembaçësh:
na rreh absurdi nëpër rremba –
ky zell shqiptar palaçosh.
Me ndjenja rriten veç gjembaçë.
Më mirë pa ndjenja fare.
Më mirë shalo të ziun vraç
t’absurdes natë shqiptare.
Dhe kur të msysh të katër anët -
... shushatur në mërzi,
hapësirë e kohë si verbanët
t’i bësh lesh e li,
pa ditur ku, pa ditur pse,
pa shkak, pa qëllim,
përsa kjo natë një hon e fsheh
të terrtë, pa mbarim.
E kur galop në zgrip ia beh
pa prerë vrull, as turr,
të ftohtën flatër honi ndeh
tash a herëdokur.
Me ndjenjat rrisim veçse gjemba
se jemi fis gjembaçësh:
na rreh absurdi nëpër rremba –
ky zell shqiptar palaçosh.
NJËMIJË VJET VETMI TË SHKRONJËS "KH"
(ia kushtoj I. Kadaresë)
...Sepse koha krijohet me vdekje, ndaj ne
Jemi urna e saj, jemi qarku përmbyllës,
Jemi ashkla plluskore mes gjethit dhe ritit -
Vegulli efemere, shkumë detare a re
Lojcake në qiej, bij të shembëlltyrës -
Loti që humb në lumin e Heraklitit.
...Sepse koha është qenia në prani e mungesë,
Dhe mungesa krijohet me vdekjen tonë.
Do hapet sipari dhe heret a vonë
Papraninë do shohim të gjithë në Zbulesë:
Do jemi boshti i veshur n'kuptim
Dhe lumë Herakliti së prapthi n'vërshim.
...Sepse koha rikthen në po atë tryezë
Të ngjërojë grimat që pati lënë,
Dhe dita e lume ndrron natën e zezë,
Dhe nata prapton me shéjza e hënë -
Ngathët si vargjet në anakrezë,
Koha rikthen në atë tryezë.
...Sepse koha nuk është domosdo shkatërrim
I thelbit të Qenies, i shpirtit në Hiç.
Ana e prapme e saj është gjallim.
Vdekja është Oazi dhe Krishti në Kryq,
Ku koha pushon, zgjanohet dhe ngre
Të tjerë profetë për sendet dhe ne.
...Sepse vdekja është veçse ç'lodhja e Frymës,
Pastrimi i saj për gjakimin e ri
Në pulsin e gjallë të Qenies në kohë.
Vdekja është djegia e gjethit prej brymës -
E po atij gjethi që gjen përsëri
Degën e blertë dhe Frymën që ngroh.
Vdekja është gjendje e Qenies në gjumë, -
Rrjedhë e papastër kohe të amullt,
Është edhe nyje kohe e gangullt
Dhe zor se mund të shprehet me gjuhë.
Se koha lëviz veçse në Qenie
Si anë e prapme germe, fonéme.
Mos koha lëviz dhe ngrin në një germë?
"O shpirt i mumosur, o merrmë, o lermë,
O kthem ti sërish në Zanafillë -
Në kllapa Logosi vulosur me dyllë,
Në kohë kaosi, në Frymë pështjellimi,
O kthemë në gjendje të grirë vetmimi" -
Tha shkronja kh dhe u suall vërtik
Profil-grirë karshi përjetësisë
Një nate me prenka yjsh në fytyrë -
Dhe mbeti peng i pezullt në grykë
Në cepin qëndror të Ilirisë:
Në laringun e shqipes - e para mënxyrë.
(ia kushtoj I. Kadaresë)
...Sepse koha krijohet me vdekje, ndaj ne
Jemi urna e saj, jemi qarku përmbyllës,
Jemi ashkla plluskore mes gjethit dhe ritit -
Vegulli efemere, shkumë detare a re
Lojcake në qiej, bij të shembëlltyrës -
Loti që humb në lumin e Heraklitit.
...Sepse koha është qenia në prani e mungesë,
Dhe mungesa krijohet me vdekjen tonë.
Do hapet sipari dhe heret a vonë
Papraninë do shohim të gjithë në Zbulesë:
Do jemi boshti i veshur n'kuptim
Dhe lumë Herakliti së prapthi n'vërshim.
...Sepse koha rikthen në po atë tryezë
Të ngjërojë grimat që pati lënë,
Dhe dita e lume ndrron natën e zezë,
Dhe nata prapton me shéjza e hënë -
Ngathët si vargjet në anakrezë,
Koha rikthen në atë tryezë.
...Sepse koha nuk është domosdo shkatërrim
I thelbit të Qenies, i shpirtit në Hiç.
Ana e prapme e saj është gjallim.
Vdekja është Oazi dhe Krishti në Kryq,
Ku koha pushon, zgjanohet dhe ngre
Të tjerë profetë për sendet dhe ne.
...Sepse vdekja është veçse ç'lodhja e Frymës,
Pastrimi i saj për gjakimin e ri
Në pulsin e gjallë të Qenies në kohë.
Vdekja është djegia e gjethit prej brymës -
E po atij gjethi që gjen përsëri
Degën e blertë dhe Frymën që ngroh.
Vdekja është gjendje e Qenies në gjumë, -
Rrjedhë e papastër kohe të amullt,
Është edhe nyje kohe e gangullt
Dhe zor se mund të shprehet me gjuhë.
Se koha lëviz veçse në Qenie
Si anë e prapme germe, fonéme.
Mos koha lëviz dhe ngrin në një germë?
"O shpirt i mumosur, o merrmë, o lermë,
O kthem ti sërish në Zanafillë -
Në kllapa Logosi vulosur me dyllë,
Në kohë kaosi, në Frymë pështjellimi,
O kthemë në gjendje të grirë vetmimi" -
Tha shkronja kh dhe u suall vërtik
Profil-grirë karshi përjetësisë
Një nate me prenka yjsh në fytyrë -
Dhe mbeti peng i pezullt në grykë
Në cepin qëndror të Ilirisë:
Në laringun e shqipes - e para mënxyrë.
Miniatura nga Agron Tufa
(mini-tregime)
(mini-tregime)
Banesa
Fill pasi përshkuam gjysmën e korridorit të katit përdhes që kutërbonte duhmë perimesh të kalbura, kujdestari ndaloi, ndau njërin prej çelësave që kishte tringëllirë gjer atëherë dhe hapi pa shumë sforcim derën më të afërt. Gjithë pa e hequr çelësin nga brava, ai shtyu derën. Ajo u dha epshëm e pa zhurmë as me qenë prej buke peshku. Përpos një krevati me sustë të ndryshkur dhe një vandaku të shfytyruar gazetash "Sporti" për troll, lakuriqësia e asaj dhome qe nginjur me ajër të ndenjur e të lagësht. Dritarja e vetme, flegrën e së cilës hapën duart neje-neje të kujdestarit, u shkul më një kërcimë të mbytur, mu si rrënjë shqope në palcë të butë torfe. Frushkujt e freskët që vërshuan qenë poaq të lagështirtë, sa memzi trazuan paksa avullimën e turbullt e të ndezur të dhomës.
Dritarja shihte symrrolur kah lindja. E vendosur fare pranë tavanit, ajo binte pothuaj rrafsh me tokën përjashta dhe drita depërtonte me shpirt ndër dhëmbë përmes xhamave të pistë, gjithë të dhjera mizash, penguar edhe prej një grumbulli të stërmadh rangullash, konstrukte kaba kamionësh të prishur, kapur si ndoca mamuthë me vertebra të thyera vinçash e ekskavatorësh, ndër të cilët spikasnin më të rrallë, qafa të ngrefosura e hutaqe makinash silazhi me vështrime gëlldëqe, si xhirafa të zëna gafil.
Muret, me një lagështirë të njëtrajtshme qenë llangosur me një hirrë të sëmurë myku: igrasia e tyre të çonte ndërmend ideografinë e masiveve alpine, sikundër i paraqesin në hartat fizike, ndërkaq që në vende të tjera - ngjashmëria vriste me lëkurën e irrun të ndonjë inoplanetiani, djegur aty-këtu nën diellin e plazheve marsiane.
Pa e mposhtur njëfarë tundimi, zgjata gishtat dhe preka me mollëza muret e jargëta: pashë si lëkura e tyre e ndjeu prekjen dhe si reaguan indet e epidermës. Një si farë tkurrjeje më shtëngoi t'i largoj gishatat. Diç e ngjitshme, frymore, si prej përçikjes me ndonjë butak, ma përqethi kurmin. Mandej, sytë e mi ndeshën ende në dy-tri vende vatra të dendura myku të bardhë, çka më ngjiti përfytyrimin e leshit ndën sqetullat dhe gjoksin e inoplanetianëve.
- Kjo do të jetë banesa jote, - tha kujdestari dhe për herë të parë më zgjati panxhën e tij duke m'u prezantuar, thuajse më kish pranuar në shtëpi të vet. - Çfarëdo halli të kesh, - vijoi ai, - drejtohu tek unë: quhem kujdestar Vektori. Mos harro, fshije e pastroje dhomën, ndryshe të piu veremi.
Mandej, kujdestar Vektori fshiu kokën e djersitur gjysmëtullace me një shami hundësh. Nuk m'u duk djersë ajo çka fshiu. Edhe vetë kisha ndjesinë veshtullore të një djersitje të ftohtë në zverk, nësa një trokth djegësire kalëronte përmes diafragmës dhe furrej në gabzher. Tëmthat e faqet zunë të më kullonin. I fshiva me mëngë. Para se të dilte, kujdestar Vektori u mëdysh një grimë e në çastin e mbramë, u rrotullua ballë meje, shtriu dorën me një gjest gjithpërfshirës, si të dëftente një hapësirë të pamatë sarajesh dhe tha me të pshërëtirë:
- Ka qenë kësmeti jot! - tha. Këtu kam pasë nijet me vendue tim nip, por, ajme! I prunë fletë-thirrjen për ushtar. - Çelësin e ke në derë, tha, nësa kapërcente pragun.
E ndoqa ngathët në korridor, me të vetmin rreshk, ta pyesja për emrin, pse e quanin Vektor, e jo Viktor, po dhe kjo kureshti m'zvordh. Në vend të saj, qita e thashë:
- Po nevojtore, ka në këtë korridor?
- Ec drejt, - tha ai pas një gjysmërrotullimi, - të merr për dore vetë tahma e të çon drejt e në vend!
Se sa të sakta qenë fjalët e kujdestar Vektorit, këtë m'u dha ta vërtetoja saora: aq i mprehtë, aq shpues qe kutërbimi, sa kur hyra në derën e paderë në fund të korridorit, sytë m'u përlotën, laringun, qiellzën e flegrat m'i përzhiti djegësira e amoniakut të ndenjur prej jashtëqitjeve, të cilat, të kuqërreme, ngjyrë terrakote, mulate, të zeza e të gjelbra, shtriheshin gjithkah, jashtë kabinave, si statukueta luftëtarësh tataro-mongolë në Shkretëtirën e Gobit, nësa për muresh, në dysheme, por ama, gjithnjë jashtë vendit të caktuar për këtë punë, verdhonte bujarisht krypa e tharë precipituese e shurrosjes pa kriter, duke lehtësuar soje qindra e qindra veshka anonime.
Shurra ime, tepara me drojë, mandej me currila gjithë e më të sigurt, rrodhi e la mbresën e vet në këtë arenë të Krijimit Popullor.
03. 12. 01
Celulari
(për ty Elv!)
Bora S., kishte pse ndihej e kënaqur. Fundosur në shtratin e butë e me kokën kredhur mes nënkresës prej puplash, ajo herë kundronte tavanin e lyer me një bojë qielle të largët, herë sendin petashuq në trajtë ovale, me madhësinë e një pakete cigaresh "Slims". Ishte ky një celular i rëndomtë "Bi-Llajn", - dhurata e parë që i bënin ç'prej një vjeti e gjysmë. Ia kishte dhuruar kryeredaktori. Sapo kishte mbërritur në redaksi një parti ndihmash nga agjensia britanike "Reuter". Kryeredaktori e thirri Bora S., dhe me një gjest hovordar, a thua po shplonte asaj vetë Parajsën e Sendeve, i tha:
- Zgjidh, Bora, një gjë, çka të ta dojë loçka e zemrës!
Kishte aty të shtrira në tavolinën e Kryeredaktorit dhe përanash gjithëfarë gëzimesh këndellëse për lakminë e gazetarit bashkëkohor: kamera t'ugumta, dylbi e binokle gjithëfarësh, fotoaparatë, kasetofona, video e kompjutera-çantë, - por sytë e drojtur të Bora S., iu qepën ngultazi, kutizës trajtë-ovale, sa një pllakëzë gur-zmerili me mbishkrimin "Bi-Llajn". Po atë ditë ajo instaloi numrin.
Dhe ja tashti, shtrirë siç qe, vriste mendjen e s'vendoste dot, kujt t'ia bënte telefonatën e parë. Blloku i adresave i kish shkarë nga krevati dhe s'i bëhej ta ngrinte. Të vetmin njeri që donte të merrte, nuk mundej dot. Ai nuk kishte as celular, as telefon. Ai shtirej kinse qe zhdukur dhe ajo nuk donte të binte në lojën e tij. Bora S., e quante veten njeri të lodhur dhe mendonte se, të dashurosh, është një punë edhe më e lodhshme, shtesë lodhjeje mbi shtresa lodhjesh... Po sikur t'i telefonojë Kryeredaktorit? O, jo! Ai, n'akord me gjitha skemat, do ta ftonte të dilnin, do ta çonte, më gjasë, restoranteve, picerive, e shumta në ndonjë kokteil qeveritar, mes gazetarësh, do t'i imponohej asaj me rrethin e gjerë të të njohurve me peshë publike e, tembrama, tendencës së tij kavalareske do t'i dilnin veshët nga torba.
Bora S., ishte aq e lodhur në shpirt sa, po të donte, mjaft të ndrydhte qerpikët dhe shkrihej në lotë. Lotët i kishte gjithnjë me vete: ato prisnin në beft. Bora S., i linte të grumbulloheshin dhe i ndjente si mblidheshin ato dita-ditës, pikë-pikë, si rritej tinëz brenda saj një depozitë e frikshme, digën e së cilës mund ta shembte ndonjë sjellje mendjelehtë, fjala vjen, dhe diga e mbushur për zgrip, saora çahet dhe e përlan atë si fllugë të lyer me katran. Bora S., hoqi dorë. Fiku ekranin e vocërr pa ia dhënë numrin askujt.
Poshtë ballkonit, spikaste përmbi uturimën dhe boritë e makinave e ngjitej deri në dhomën e saj, zëri i ngjirur i gabelit shtatëmbëdhjetvjeçar:
- Kush do i moce, ej, kush do i moce. . . !
E kishte ndeshur tek bënte vara-vinga para pallatit, kur po kthente nga puna. Gabeli e kishte futur mackën nën rrypin e pantallonave, duke ia kapur fytin mizorisht. Koka sipër rrypit lëmekej dhe lëshonte një mjaullimë që të këpuste shpirtin:
- Ming'jeu, ming'jeu, ming'jeu. . .
Bora S., tanimë e shtrirë, mendoi se s'do të kishte bërë keq t'ia blinte gabelit atë kotele. Mjaft ta shpëtonte soje atë krijesë të gjorë. Por gjymtyrët i ndjente të shkrydhëta dhe mes kësaj kapitjeje e keqardhjeje të pezullt ia mveshi sytë një tralli e trëndafiltë. Por sall për pak kohë. Nuk kishin kaluar as njëzet minuta, kur membrana e trëndafiltë u gris prej kumbit gjithë në ngjitje i tingujve të "Bolero"-së. Bora S., brofi ndenjur. Ndën pëqi i kishte shkarë celulari, i cili po përpëlitej nën këto cifla tingujsh. Me sy fortësisht të hapur, ajo e mori me frikë, a thua se qe qeramikë përvëluese dhe e ngjeshi rrëzë veshit.
- Alo, alo! Ju dëgjoj, - kush jeni?
- Jam Zoti! - Po ju, bija ime, Bora S., jeni? A më dëgjoni?
- O Zot! - Po, po, por cili zot jeni kështu?
- Zoti i Madh e i Plotfuqishëm, bija ime!
- O Zot! Zoti Zot. . . Ah, më falni, jam pak e përgjumur. . . Po nga po flisni kështu. . . ?
- Nga Sfera e Shtatë, bija ime. Por dëgjo mirë se s'kam kohë: - Ke lënë çezmën hapur në banjo... ngrihu e mbylle! Tjetër: dil e blija atij gabelit kotelen se po më çmend... Ah, po...
Duaje atë djalin, anipse s'ka as telefon e as celular... Tashti ika se i kam zënë pusi Djallit që po nget si i çakërdisur Koçinë time. Ma vodhi faqeziu, por do të ma paguajë...
- O Zot... Alo... Alo... O Zot... O Zot... !
Por celulari përcillte sinjalin periodik: pi-pi-pi-pi... Ndoshta prej sferave të kulluara qiellore, ndërsa Zoti, duket se tash po merrej me tjetërkënd.
Prova bërthamore
Shqiptaro-amerikani, gjeneral Gasper Kerabreg, një natë para provës bërthamore në Humnerën Marjane, qe përpirë nga ethet e leximit. Në kabinetin shtëpiak, tavolina e tij e punës qe mbushur me pirgje të stivosura letrash e mbi çdocilin bllok të këtillë dorëshkrimesh, qe ngjitur nga një skedë, që bënte, me pak fjalë, rezymenë e gjithë materialit përkatës. Me qeskat e syve të fryra dhe kthjelltësinë e esëllt të mesnatës, ai qëndroi, pa ngultazi para vetes në tryezë ku qenë venë një shishe konjak "Skënderbej" dhe një gotë e zakonshme kuzhine, dhe duket se e gjeti lidhjen. E mbushi gotën cit dhe, pasi e hurbi një gëllënjkë, e ktheu me fund. Pa dhe një herë tufat me dorëshkrime sekrete, gjithçfarë kish të bënte me baladat, epet, gojëdhënat dhe mitet paleoballkanike, shtriu dorën drejt tyre me gishtin e madh të ngritur përpjetë dhe energjikisht tha: "Yes!". Pas kësaj, ai u kalamend drejt krevatit ku qe shtrirë e shoqja, Kamelia, së cilës i pëlqente ta lidhte prejardhjen e saj me hercogët e Kentërberisë, hiç më vonë sesa shekulli XII. Tashmë ajo flinte si shqerrë. Ajo qe mësuar trishtëm me pasionin e beftë të Gjeneral Kerabregut për mitologjinë paleoballkanike. Rëndom ajo e linte shërbëtoren zezake të largohej dhe i kumtonte me një zë të zvargur të shoq, se po shtrihej, e se po të donte të hante, gjellën do ta gjente të mbuluar në kuzhinë, por ama, po të donte të bënte seks me të, të kishte, sidomos, kujdesin mos ta zgjonte.
Gasper Kerabregu atë natë nuk dëshironte të merrej me kësi punësh.
Në orën dymbëdhjetë të ditës së nesërme, ekuipazhi i drejtuar prej tij, do të lëshonte një prodhim të ri bombe bërthamore mbi Humnerën Marjane e, për më tepër, do të merrte pjesë vetë, për të parë më në fund, a do të vërtetohej hipoteza e provokuar nga leximi për një kohë kaq të gjatë i miteve dhe epeve ballkanike. Një satelit i ndjeshëm special do të regjistronte me imtësi gjithëçfarë do ngjiste përposh. Kjo ia kërthnezte kërshërinë gjeneral Kerabregut, nginjur, siç thamë, përplot hipoteza nga leximet e dorëshkrimeve sekrete mbi gojëdhënat dhe epet paleoballkanike.
E qe, se më së mbrami, ra Ora e Madhe.
Avioni i gjeneralit i vërtitej si fajkua njollës më blu të Oqeanit Indian, Humnerës Mariane. Kufjet ndër veshët e tij jepnin e merrnin mesazhe të mërzitshme rutinë nga qendra e Pentagonit.
- Hidheni vezën! - rrahu prerë urdhri i tij.
Me telebinokël ngjeshur në sy, ai pa qysh sendi i gjelbër sa një raketë zbriste e zvogëlohej përposh.
Kur pritja kapi pikun e ankthit, plasi ajo farë shkundullime, saqë avioni i tij u hoq përdredhazi as me qenë prej letre. Përposh, një si baticë qurresh, u ngjit e sundoi atmosferën.
Priti gjenal Kerabregu gjer ndaj perëndimi, kur ujërat tanimë qenë qetuar. Avioni qe ulur fare pranë sipërfaqes së bardhë nga shkuma, kur - qe! Nga qendra e gjeratores ku kish plasë Bomba, shpoi përposh sipërfaqen një kokë llaftarisht masive me mustaqet plot dymbëdhjetë pashë.
Koka fërkoi fort sytë, shfryu bulçitë duke shkaktuar suvalë te shkumëzuara dhe piskati: - O kush na e qiti gjumin kështu bre Sokole Halili!
N'atë grimë, qiti krye mbi ujra koka e dytë, jo më pak masive se e para, po gjithsesi, më e re:
- Paj, Zoti t'vraftë bre Gjeto Basho Muja, se m'i qorroi sytë Zana idhnake e hiç s'jam kah shof - tha Halili, duke i mbajtur me pëllëmbë kokërdhokët që i lëvareshin poshtë zgavrave.
Gjeneral Kerabregu i pa, i filmoi, i fotografoi të gjitha këto pamje dhe, nësa merrte kursin kah perëndimi, tha me vete:
- Qe, s'më paskan rrejt mitet paleoballkanike. Po sa fkellë qenkan strukur, mor zot!-
(për ty Elv!)
Bora S., kishte pse ndihej e kënaqur. Fundosur në shtratin e butë e me kokën kredhur mes nënkresës prej puplash, ajo herë kundronte tavanin e lyer me një bojë qielle të largët, herë sendin petashuq në trajtë ovale, me madhësinë e një pakete cigaresh "Slims". Ishte ky një celular i rëndomtë "Bi-Llajn", - dhurata e parë që i bënin ç'prej një vjeti e gjysmë. Ia kishte dhuruar kryeredaktori. Sapo kishte mbërritur në redaksi një parti ndihmash nga agjensia britanike "Reuter". Kryeredaktori e thirri Bora S., dhe me një gjest hovordar, a thua po shplonte asaj vetë Parajsën e Sendeve, i tha:
- Zgjidh, Bora, një gjë, çka të ta dojë loçka e zemrës!
Kishte aty të shtrira në tavolinën e Kryeredaktorit dhe përanash gjithëfarë gëzimesh këndellëse për lakminë e gazetarit bashkëkohor: kamera t'ugumta, dylbi e binokle gjithëfarësh, fotoaparatë, kasetofona, video e kompjutera-çantë, - por sytë e drojtur të Bora S., iu qepën ngultazi, kutizës trajtë-ovale, sa një pllakëzë gur-zmerili me mbishkrimin "Bi-Llajn". Po atë ditë ajo instaloi numrin.
Dhe ja tashti, shtrirë siç qe, vriste mendjen e s'vendoste dot, kujt t'ia bënte telefonatën e parë. Blloku i adresave i kish shkarë nga krevati dhe s'i bëhej ta ngrinte. Të vetmin njeri që donte të merrte, nuk mundej dot. Ai nuk kishte as celular, as telefon. Ai shtirej kinse qe zhdukur dhe ajo nuk donte të binte në lojën e tij. Bora S., e quante veten njeri të lodhur dhe mendonte se, të dashurosh, është një punë edhe më e lodhshme, shtesë lodhjeje mbi shtresa lodhjesh... Po sikur t'i telefonojë Kryeredaktorit? O, jo! Ai, n'akord me gjitha skemat, do ta ftonte të dilnin, do ta çonte, më gjasë, restoranteve, picerive, e shumta në ndonjë kokteil qeveritar, mes gazetarësh, do t'i imponohej asaj me rrethin e gjerë të të njohurve me peshë publike e, tembrama, tendencës së tij kavalareske do t'i dilnin veshët nga torba.
Bora S., ishte aq e lodhur në shpirt sa, po të donte, mjaft të ndrydhte qerpikët dhe shkrihej në lotë. Lotët i kishte gjithnjë me vete: ato prisnin në beft. Bora S., i linte të grumbulloheshin dhe i ndjente si mblidheshin ato dita-ditës, pikë-pikë, si rritej tinëz brenda saj një depozitë e frikshme, digën e së cilës mund ta shembte ndonjë sjellje mendjelehtë, fjala vjen, dhe diga e mbushur për zgrip, saora çahet dhe e përlan atë si fllugë të lyer me katran. Bora S., hoqi dorë. Fiku ekranin e vocërr pa ia dhënë numrin askujt.
Poshtë ballkonit, spikaste përmbi uturimën dhe boritë e makinave e ngjitej deri në dhomën e saj, zëri i ngjirur i gabelit shtatëmbëdhjetvjeçar:
- Kush do i moce, ej, kush do i moce. . . !
E kishte ndeshur tek bënte vara-vinga para pallatit, kur po kthente nga puna. Gabeli e kishte futur mackën nën rrypin e pantallonave, duke ia kapur fytin mizorisht. Koka sipër rrypit lëmekej dhe lëshonte një mjaullimë që të këpuste shpirtin:
- Ming'jeu, ming'jeu, ming'jeu. . .
Bora S., tanimë e shtrirë, mendoi se s'do të kishte bërë keq t'ia blinte gabelit atë kotele. Mjaft ta shpëtonte soje atë krijesë të gjorë. Por gjymtyrët i ndjente të shkrydhëta dhe mes kësaj kapitjeje e keqardhjeje të pezullt ia mveshi sytë një tralli e trëndafiltë. Por sall për pak kohë. Nuk kishin kaluar as njëzet minuta, kur membrana e trëndafiltë u gris prej kumbit gjithë në ngjitje i tingujve të "Bolero"-së. Bora S., brofi ndenjur. Ndën pëqi i kishte shkarë celulari, i cili po përpëlitej nën këto cifla tingujsh. Me sy fortësisht të hapur, ajo e mori me frikë, a thua se qe qeramikë përvëluese dhe e ngjeshi rrëzë veshit.
- Alo, alo! Ju dëgjoj, - kush jeni?
- Jam Zoti! - Po ju, bija ime, Bora S., jeni? A më dëgjoni?
- O Zot! - Po, po, por cili zot jeni kështu?
- Zoti i Madh e i Plotfuqishëm, bija ime!
- O Zot! Zoti Zot. . . Ah, më falni, jam pak e përgjumur. . . Po nga po flisni kështu. . . ?
- Nga Sfera e Shtatë, bija ime. Por dëgjo mirë se s'kam kohë: - Ke lënë çezmën hapur në banjo... ngrihu e mbylle! Tjetër: dil e blija atij gabelit kotelen se po më çmend... Ah, po...
Duaje atë djalin, anipse s'ka as telefon e as celular... Tashti ika se i kam zënë pusi Djallit që po nget si i çakërdisur Koçinë time. Ma vodhi faqeziu, por do të ma paguajë...
- O Zot... Alo... Alo... O Zot... O Zot... !
Por celulari përcillte sinjalin periodik: pi-pi-pi-pi... Ndoshta prej sferave të kulluara qiellore, ndërsa Zoti, duket se tash po merrej me tjetërkënd.
Prova bërthamore
Shqiptaro-amerikani, gjeneral Gasper Kerabreg, një natë para provës bërthamore në Humnerën Marjane, qe përpirë nga ethet e leximit. Në kabinetin shtëpiak, tavolina e tij e punës qe mbushur me pirgje të stivosura letrash e mbi çdocilin bllok të këtillë dorëshkrimesh, qe ngjitur nga një skedë, që bënte, me pak fjalë, rezymenë e gjithë materialit përkatës. Me qeskat e syve të fryra dhe kthjelltësinë e esëllt të mesnatës, ai qëndroi, pa ngultazi para vetes në tryezë ku qenë venë një shishe konjak "Skënderbej" dhe një gotë e zakonshme kuzhine, dhe duket se e gjeti lidhjen. E mbushi gotën cit dhe, pasi e hurbi një gëllënjkë, e ktheu me fund. Pa dhe një herë tufat me dorëshkrime sekrete, gjithçfarë kish të bënte me baladat, epet, gojëdhënat dhe mitet paleoballkanike, shtriu dorën drejt tyre me gishtin e madh të ngritur përpjetë dhe energjikisht tha: "Yes!". Pas kësaj, ai u kalamend drejt krevatit ku qe shtrirë e shoqja, Kamelia, së cilës i pëlqente ta lidhte prejardhjen e saj me hercogët e Kentërberisë, hiç më vonë sesa shekulli XII. Tashmë ajo flinte si shqerrë. Ajo qe mësuar trishtëm me pasionin e beftë të Gjeneral Kerabregut për mitologjinë paleoballkanike. Rëndom ajo e linte shërbëtoren zezake të largohej dhe i kumtonte me një zë të zvargur të shoq, se po shtrihej, e se po të donte të hante, gjellën do ta gjente të mbuluar në kuzhinë, por ama, po të donte të bënte seks me të, të kishte, sidomos, kujdesin mos ta zgjonte.
Gasper Kerabregu atë natë nuk dëshironte të merrej me kësi punësh.
Në orën dymbëdhjetë të ditës së nesërme, ekuipazhi i drejtuar prej tij, do të lëshonte një prodhim të ri bombe bërthamore mbi Humnerën Marjane e, për më tepër, do të merrte pjesë vetë, për të parë më në fund, a do të vërtetohej hipoteza e provokuar nga leximi për një kohë kaq të gjatë i miteve dhe epeve ballkanike. Një satelit i ndjeshëm special do të regjistronte me imtësi gjithëçfarë do ngjiste përposh. Kjo ia kërthnezte kërshërinë gjeneral Kerabregut, nginjur, siç thamë, përplot hipoteza nga leximet e dorëshkrimeve sekrete mbi gojëdhënat dhe epet paleoballkanike.
E qe, se më së mbrami, ra Ora e Madhe.
Avioni i gjeneralit i vërtitej si fajkua njollës më blu të Oqeanit Indian, Humnerës Mariane. Kufjet ndër veshët e tij jepnin e merrnin mesazhe të mërzitshme rutinë nga qendra e Pentagonit.
- Hidheni vezën! - rrahu prerë urdhri i tij.
Me telebinokël ngjeshur në sy, ai pa qysh sendi i gjelbër sa një raketë zbriste e zvogëlohej përposh.
Kur pritja kapi pikun e ankthit, plasi ajo farë shkundullime, saqë avioni i tij u hoq përdredhazi as me qenë prej letre. Përposh, një si baticë qurresh, u ngjit e sundoi atmosferën.
Priti gjenal Kerabregu gjer ndaj perëndimi, kur ujërat tanimë qenë qetuar. Avioni qe ulur fare pranë sipërfaqes së bardhë nga shkuma, kur - qe! Nga qendra e gjeratores ku kish plasë Bomba, shpoi përposh sipërfaqen një kokë llaftarisht masive me mustaqet plot dymbëdhjetë pashë.
Koka fërkoi fort sytë, shfryu bulçitë duke shkaktuar suvalë te shkumëzuara dhe piskati: - O kush na e qiti gjumin kështu bre Sokole Halili!
N'atë grimë, qiti krye mbi ujra koka e dytë, jo më pak masive se e para, po gjithsesi, më e re:
- Paj, Zoti t'vraftë bre Gjeto Basho Muja, se m'i qorroi sytë Zana idhnake e hiç s'jam kah shof - tha Halili, duke i mbajtur me pëllëmbë kokërdhokët që i lëvareshin poshtë zgavrave.
Gjeneral Kerabregu i pa, i filmoi, i fotografoi të gjitha këto pamje dhe, nësa merrte kursin kah perëndimi, tha me vete:
- Qe, s'më paskan rrejt mitet paleoballkanike. Po sa fkellë qenkan strukur, mor zot!-
______________________
Përgatiti për "Ora shqiptare": Haxhi Muhaxheri
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen