Riza Braholli: Ajo natë

Ajo natë

Tregim nga Riza Braholli

Qe kaq e pabesueshme, miku im i vjetër, me të cilin në mbrëmje kishim shirë një lëmë me fjalë e të qeshura, tashti shtrihej sa gjerë e gjatë në një qivur që të fuste dridhmat. Nofullën ia kishin lidhur e shtrënguar me një shami të bardhë, sikur të donin t’ia mbyllnin gojën njëherë e mirë. Hokatar e babaxhan, qejfli tryezash e femrash, miku im bridhte, pinte, këndonte, por, mbi të gjitha, i pëlqente të rrëfente. Të bëra e të pabëra, i ndërthurte me një fantazi të tillë, që s’i jepej fill ku fillonte e ku mbaronte e vërteta; ato ishin pikante, si një gatim me erza, që sajohet në çast e pa asnjë recetë.
Kur i dhashë lamtumirën e fundit, - ndoshta s’më besoni – ai hapi sytë. Mbase s’është ajo që mendoj unë, por ditë më parë më kishte rrëfyer një histori, që ai e kishte patur peng... Dhe, tashti, nisur n’atë udhë, nga ku s’na jep dot më përgjigje, s’mund të gjej dot një arsye tjetër, pos atij meraku të tij, ndaj, me gjithë përkorjen time, do ta kallzoj ashtu sikundër ma rrëfeu ai, fjalë për fjalë e pikë për pikë.
- O presor – më pat thënë një mbrëmje, (sikur ta dinte se do të ikte) - do të rrëfej një histori, që do të lërë pa mend. Shkruaje po deshe. Ja ku po ta them, do të bëhesh i famshëm.
E ndërsa unë qeshja, sepse asgjë s’mund t’i merrje seriozisht atij njeriu, ai vazhdoi në të tijën:
- Ky brezi tënd, nuk e di o presor, por se si dashuron, allasoj... I shikon këto çiftet e reja, lëpihen në rrugë, nëpër lulishte, në autobuza... ku të munden dhe, kur shkojnë në krevat, ja ku ta thotë plaku, as që e kruajnë. Ehu si bëhet dashuria, miku im... As ti s’e di, megjithëse je i bredhur dhe ke zhgrapur gjithë ato histori nëpër libra. Mos më thuaj mua, nuk e di.
E dija që në këto raste as që mund ta kundërshtoje, por nuk po e kuptoja ku donte të dilte me tërë këtë dalldi filozofimi, ndaj e pashë në sy si për t’i dhënë gjuhës së tij udhë.
- Është histori e vjetër – më tha – e kam dëgjuar, kur kam qenë i ri, shumë i ri, rreth një zjarri, në një perëndim dielli, mbuluar nga purpuri i mbrëmjes së një vere gushti. Eh ç’histori mo presor...! Po të kishe pasur fatin ta dëgjoje nga goja e saj pa... Ke parë ti që u ndezën tërë kodrat përreth! Morën flakë, për Atë Perëndi, morën flakë. Eh, o shpirti i Syrit, ajo mbrëmje e jargavantë...! Ah ajo natë...! Ehu, le të dridhet e të përdridhet kjo gjuhë e shkretë sa të dojë, s’arrin dot ta thotë atë që dëgjoi dhe që ngjau asaj nate vere. Po unë do ta rrëfej e do Zoti, ajo pena jote m’i rrëmon mazgallat e shpirtit gjer në fund. Për atë zot, se s’e mbaj më dot këtu, - goditi gjoksin – kam një kaminë këtu që digjet e nxjerr tym ditë e natë dhe, po ika pa e treguar, ja ku po ta them, varri im tërë jetën do të nxjerrë tym...

...Isha i ri atëherë, sapo kisha dalë në punë. Me një brigadë elektricistësh ndreqnim defektet e linjave elektrike gjatë verës, në zonat që u zinte fytin dëbora. Ti e di si bën dimri andej nga ne. Isha më i riu aty dhe, më shumë u mbushja ujë e u blija ushqime e cigare shokëve, se sa punoja pas telave e shtyllave.
Nejse..., kishim mbaruar për atë ditë dhe po thithnim nga një cigare. Dielli po falej e tymi çohej përtueshëm në një re të hollë purpuri e sikur merrte me vete edhe lodhjen e mërzinë tonë. Por, ç’të të them... Bukuri?! Ç’bukuri, ...magji! Një pëshpërimë, sikur zbriste prej vetë diellit e qiellit e bridhte kodër më kodër. U ndezën tërë malet përreth e horizonti po digjej krejt, sikur t’i kishin vënë zjarrin. S’ma do mendja tjetër, vetë Perëndia kishte marrë pishtarin në dorë dhe po i vinte flakën qiellit e dheut.
Në majën e kodrës më të largët u shfaq një hije e vogël, sa një gisht. Hija sa vinte e rritej. Për një kohë të gjatë s’ia ndava sytë. Kishim ditë pa parë njeri me sy. Hija herë shfaqej e herë humbiste, por kur ra në tatëpjetën e një kodre më humbi nga sytë e u harrua.
Ndërkohë ne kishim ndezur zjarrin dhe ishim ulur rreth tij me torbat përpara. Thekëm atë çikë bukë dhe po ngrohnim konservat e peshkut dhe sallamin. Dëgjohej vetëm cëritja e shkarpave, që po digjeshin dhe zëri i palodhur i një gjinkalle.
Pastaj, frap – frap... Hapa...! Zhurma vinte nga poshtë. Të gjithë kthyen kokën andej nga u shfaq figura e një gruaje, që po dihaste nga e përpjeta e bara që mbante në krah. Nuk ishte fort e gjatë dhe në kokë mbante një ojarë .
Kurbatkë...! Kjo qe fjala e parë që më erdhi ndër mend. Të them të drejtën, këtë lloj soji, s’e shihja dot me sy. Veshjet e fustanet e tyre me fruta, ndryshe nga veshja e grave tona, se ç’më jepnin një shije të keqe. Pastaj jeta bredharake që bënin, me nga një tufë fëmijë prapa..., veshur e zhveshur..., thashethemet e njerëzve për falle, magjira e matrapazllëqe; po dhe goja e tyre e shkathët dhe e shthurur, të them të drejtën, më bënin t’i shikoja me ndot e ndonjëherë me frikë.
- Oh, shyqyr, se ma morën frymën! – u lirua ajo nga kanistrat e sitat që mbante në krah.
- Oho, kush na erdhi! – u çel i tëri Taqoja, brigadieri ynë, që dukej e njihte mirë. Fytyrat e shokëve të mi, deri në atë çast të varura e të lodhura, sikur t’u kishte ngrënë gomari bukën, u çelën dhe goja po u shkonte vetiu vesh më vesh; e qeshura, që kishte ditë që na kishte braktisur, u kthye në një harre kolektive dhe fjala filloi të bridhte pa qepena. Të ndyrë jemi ne meshkujt, bëhemi lolo kur të duash. Por na falet. Mendoje veten në mes të maleve, për ditë e javë të tëra, pa parë frymë njeriu dhe aty vjen e të kumbis një femër, një cigane e hijshme, kullumbri, që s’i bën gjuha kandar... Ti e kupton, të këputen frerë e yzengji.
– Po ku je moj Fato? Mos vdeksh në shtëpi ishalla!
– Ç’ma dashke të mirën or byrazer; të më hanë qentë udhëve!
– Po ç’e mirë të solli këtej moj e nëmur? Flakë lugati je, fup këtu, fup atje.
– Ja, zjarri, era e sallamit. Oh ç’ma paskeni bërë gati! Apo s’do t’i bëni një vend motrës?
– Ulu, ulu, por kujdes atë plaçkën, se ky zjarri ynë...
– E ç’do më gjejë mua tashti, u mplaka...
– Ehuuu, të ishin nuset si ty! Pastaj pyesin këta se plaka se të reja.
Burrat lëvizën kush e kush t’i hapte vend pranë vetes dhe ajo as që priti t’i thoshin dy herë. U ul pothuaj kundruall meje dhe, pasi e brodhi vështrimin në të gjithë rrethin e njerëzve qarkuar pas zjarrit, filloi të trazonte urrët. Po e kundroja me kërshëri dhe vura re se fytyra e saj nuk qe aq ezmere, si ajo që mua më ishte ngulur në kokë për kurbatkat: qe vetëm e pjekur nga dielli dhe sytë i kishte të gjallë e tërë shprehje të thellë. Për perëndi, sikur të lidhte me ata sy. Të shtinte brenda një zjarr që aman o Zot. Flaka që i binte mbi mollëzat e hequra i zbulonte një hijeshi që s’shihej aq dendur e që s’lidhej kund me atë çka më qe rrënjosur mua në tru, megjithëse, të sjellurit dhe marrëdhënia që krijoi me ne, qe pak të thuash e shpenguar; si zjarri që bie mbi një bar të thatë; një lebetimë flake. Kurbatka e ndjeu vështrimin tim të turbulluar dhe ngriti kokën e më pa me një sy të tillë si kurrë s’më kishte parë një grua tjetër. Ula sytë dhe fillova të merrem me urët e të kollitem, duke më kapluar një si drojë a frikë, por Taqos sonë s’i shkonte kollaj gjë nën mustaqe:
- Moj, mos ma trazo djalin, se e kemi të vogël; s’di ai nga ato pabëra.
- Qenka i pashëm shejtani! – Pastaj duke mërmëritur e nënqeshur gati me vete: - I vogël...? Vëre të flerë një natë me një grua dhe ia sheh hajrin pas nëntë muajsh.
Burrat e djemtë e grupit kaq deshën dhe nisën kush e kush të më xugiste më shumë. Nuk e di si isha bërë në fytyrë, por patjetër që do të kem marrë pamjen e një tuhafi që qesh kot se s’ka nga t’ia mbajë.
Pastaj llafi solli llafin e muhabeti muhabetin, gjersa gjuhët e tyre u zgjidhën mirë nga freri, sikur të kishin kishin rrëkëllyer zamzanet me raki. Por gruaja apo Fatoja, siç e thirri Taqoja, as që e bënte qejfin qeder, u shkri me tarnanenë e grupit e ua kthente fare shqeto; dhe, pas çdo fjale që nxirrte, merrte si shpërblim të qeshurat e burrave me lot në sy e me brinjët në dorë. Njëri nga djemtë, një kokorosh e kodosh i vërtetë qyteti, që s’i linte gjuha vrimë pa rrëmuar - Biku quhej - i bëri një pyetje që na pataksi të gjithëve:
- Aman Fato, do na thuash kur e ke bërë më mirë e të ka pëlqyer më shumë ajo punë?
Taqoja ngriti kokën drejt Bikut, por ai e kishte ngulur vështrimin te gruaja dhe as që donte t’ia dinte për sytë e brigadierit. Një copë herë mbretëroi heshtja dhe u ndjenë vetëm urët e zjarrit që plasën një duhmë shkëndijash.
– Eh more djem, - vazhdoi pa pikën e qederit ajo, – ndonjëherë është turp të tregosh gjëra të tilla, por ndonjëherë jo. Sonte, këtu majë malit edhe na lejohet ndonjë llaf më tepër. Fundja, si do t’i shuajmë gjithë këta yje që kemi mbi kokë. Pastaj, të gjithë e bëjnë sa i nxjerrin fundin dhe hiqen sikur s’e dinë nga bie ai breg. Po aman, ç’është njeriu pa ato gjëra?!
Kjo nuk ishte për të fërkuar sytë, por megjithatë, askush s’e kishte pritur atë përgjigje.
– Kush ka një duhan?
......................
- Ma ndiz pak!
Më thoni..., megjithëse ju jeni të rinj, ja, ti Taqo ç’mban mend nga jeta? Një hiç. Unë, ama, e kam një ditë...; ditët e tjera ca m’i ka marrë era, ca m’i ka marrë lumi, ca të tjera ha bukë, bëj sepetka e gjumë. Ndërkaq errësira e natës i bëri yjet të shfaqnin tërë shkëlqimin e tyre dhe biseda mori të shtruar. Fjalët e saj më erdhën si një lëngim malli të trishtë, si prushi që fillon e hedh një cipëz çemberi prej hiri, nga ku sheh si marrin frymë e ndryshojnë ngjyrë thëngjijtë e ndezur e ti ke frikë të thithësh e të nxjerrësh firomën se mos e prish gjithë atë endje delikate plot bukuri.
– Ju doni të dini; s’keni faj, jeni të rinj. Ju kanë marrë më qafë që ju kanë dërguar këtyre maleve, ju keni nevojë për një çikë gjë. Të paktën t’i merrni erë, se kështu e ka dhënë Zoti e këtu majë malit keni vetëm arrusha e ujkonja. Për atë Zot, juve edhe ato duhet t’ju kenë frikë.
Plasi një copë herë gazi dhe kjo lirshmëri i bëri sytë e burrave prush.
– Fundja pse të mos e dini; mos dëgjoni Taqon që i janë fishkur koqet e rrushit në degë.
Gazi kësaj radhe qe edhe më i papërmbajtur e Taqoja vetë u mbyt në lot nga të qeshurit.
– Të paska shtypur Taqoja! – s’ia ndau një tjetër nga ne.
– Jo, jo, Taqon e kam si vëlla, e njoh që fëmijë. Për atë sevda, nëna e Taqos na ka dhënë bukë, s’ia bëj dot Zotit hasha kurrë.
Pastaj, pasi u harrua një copë herë mbi prush, foli përhumbur:
- S’ia kam treguar kujt atë ditë, po ja, netë si kjo ta nxjerrin fiqirin gollomesh.

- ...Isha e vogël... ja, në vërsën e këtij bukuroshit këtu, – bëri ajo me kokë nga mua, duke më parë në kokërr të syrit, aq sa m’u skuqën dhe thonjtë. – Eh femrat rriten shpejt, sikur i tërheq Zoti prej flokësh dhe trupi im qe harlisur me nxitim e u kishte dalë moteve para. E vija re kur shkoja anës lumit dhe vithet e mia lëkundeshin e luanin mbi valëzat e ujit. Shihja se pak nga pak po më bëheshin sa të nënës sime e kjo, jo vetëm që më pëlqente, por, s’di pse, brenda gjoksit më fërfërohej një flutur, sa më bënte të fluturoja. Por, sidomos, e vëreja kur lahesha në ujin e ftohtë: m’i ngurtësonte mishrat e cicat m’i bënte si fiçorë të rrumbullt me majë. Do ti që më vinte mirë kur i prekja me dorë! Luaja me to e sikur më kalonte një korent nëpër shtat. Për atë Zot, ato të bëjnë të ndihesh vërtet femër. Ju burrat nuk e dini, por ne digjemi të na i prekë një çikë dorë mashkulli. Ama, edhe juve ju përvëlojnë pëllëmbët e mos e dhëntë Zoti t’jua lësh në dorë...!
... e vija re edhe në sytë e burrave; kur u kaloja pranë gati mbyteshin me pështymë. Ju burrat lëpiheni më keq se maçokët; pikaseni menjëherë. Ne? Ne jemi ndryshe: gërmitemi e firojmë nga brenda...
Pas kësaj heshti një copë herë me sytë mbi prush, sikur atë që donte të thoshte, do ta nxirrte prej atyre urëve, që po këputeshin e kaploheshin njëra mbi tjetrën.
– Por ama edhe e madhe s’isha; e kisha mendjen akoma te cinglat e nuskat pe lecke. Dy herë më kishin kërkuar për t’u martuar, por nëna, edhe pse ne arrixhinjtë martohemi shpejt, s’hante pyka: thosh është ende kërthi. Nëna ime, që ta dini, ka qenë e përzierë me dorë të bardhë. Asaj i ngjaj edhe unë. Flitej se i ati kishte qenë nga bejlerët e Pojanit; ... ee, gjithsesi, llafe veshi.
Atë natë, sidozot sonte, u errëm në udhë. Isha me Sanien, një goxha grua që banonte afër nesh. E mirë? E bëshme. S’ia dilte dot një burrë. Nejse, nëna ime, në pikë të hallit edhe për bukën e gojës, i qe lutur kaq herë të më merrte me vete, por ajo pat nguruar.
Ajo ditë qe hera e parë që dilja për të shitur me të dhe na kishte ecur, por të errëtit, që po ngjitej nga fushat poshtë, më fuste dridhmat. Nuk doja ta jepja veten, por edhe ndonjë frikë të madhe nuk se kisha de; ne gjithnjë jashtë kemi fjetur, në çadra..., anës lumenjve dhe arrinjtë na vinin në gjumë.
– Ku do vemë? – e pyesja herë pas herë, e ndrojtur se mos e mërzisja.
– Ja edhe pak - më thosh, - edhe pak.
Më në fund, kur nata, pa një pikë Hëne, u bë xëx, sa s’shihje edhe sikur dikush të t’i fuste gishtat në sy, përtej, mbi një kodër të lartë u shfaq një dritë e vagullt, sa një yllëz i vogël. Kallauzja ime e regjur mori frymë e lehtësuar.
– E shikon atë dritën e vogël atje? – më tha, – atje do vemë.
– Na nqasin atje?
– Oj të nqasur - tha ajo, - me të dy duart.
– E kujt është ajo shtëpia?
– E njerëzve të mirë; je në duart e Zotit, por mos e vrit mendjen, se më ke mua.
Kur tha kështu gufova e tëra dhe më erdhi ta pushtoja, por ajo ngau me nxit.
Drita dukej afër, por më këmbë mbante larg, goxha larg e lodhja po më bënte që ajo dritë të më dukej sikur s’do ta mbërrija kurrë. Megjithatë, sa vinte e bëhej më e shkëlqyeshme e, nga padurimi, filloi të digjej brenda meje, si flakëz Xheneti.
Mos ta zgjatim. Kur arritëm te porta, - një portë e madhe me qemer, - isha si në dalldi e doja vetëm të shtrihesha. Këmbët s’i ndieja më dhe kapakët e syve sikur m’i ulte njeri me dorë. Mbaj mend dorën e fqinjës sime që trokiste mbi dhogat e mbërthyera me pafta hekuri, zhurmën që nisej tutje, nëpër errësirë, pastaj rrëmujën që u ndje nga brenda dhe së fundi gërvima qarëse e kanatit të rëndë, që hapi para nesh një oborr me plloça dhe më tej një ajat të shtruar me udhë të qëndisura me xhamira plot bojëra e lajlelule. Ca burra me mjekra të gjata dhe me sytë e ndezur e të uritur si të ujkut, sa e panë miken time në derë, hapën krahët dhe, sa hap e mbyll sytë, ma zhdukën pas një dere si me magji. Sa ishin? E kush di të thotë sa. Unë s’e dija as se ç’ishin. Më vonë e mësova që qenë dervishë dhe drita, që na ndolli që tutje, na kishte sjellë në një teqe, që mos t’ia themi emrin tashti se nuk është as mirë dhe është dhe shtëpia e Zotit.
Jo mor jo, s’kishin faj të shkretët; ju një muaj keni këtej e po digjeni për një çikë korminë e jo më ata të shkretët, që s’martoheshin fare dhe e ngrysnin jetën në majë të malit, duke rënë përmbys e iu falur ditë e natë Allahut.
U tremba? Joo; sa nga hutimi, sa nga lodhja, kisha përhumbur krejt e isha në një tjetër botë. Mbaj mend se më mori përdore një plak i pakët, i kërrusur e me një mjekër të thinjur e që i dukej nga larg sikur t’i kishin derdhur mbi gjoks një mangall me hi. Më futi në një dhomëz e më pas më solli një gjym me ujë të ngrohtë, një sapun erë myshk e ca erëza të tjera që edhe sot s’ua di emrin. Por ama, kur u merrje erë, të hapnin derën e njëqind kopshteve. “Letoju!” më tha dhe tërhoqi derën nga jashtë. Desha ta pyesja ku ishte mikja ime, por fjalët sikur m’i thëthiu heshtja e hamamit dhe, jo vetëm këmbët e duart që s’po i urdhëroja dot, por as gjuhën. A e dija që ishte hamam? E ku ta dija unë; ku kisha parë ndonjëherë. Dera kishte një lloz nga brenda, por as që mora mundimin ta shtyj. Një që isha kalama, por edhe se isha hutuar e bërë dru. Ndenja një copë herë kështu. Pastaj sikur dëgjova zëra e argalisje. I bëra veshët pipëz, por heshtja u bë më e thellë. Brodha sytë nëpër gjësendet e hamamit dhe përgjova edhe për pak, por asnjë lëvizje, asnjë pipëlimë. Iu afrova gjymit me ujë e mora rizën në dorë. Vinte erë jasemini. Gjoksi m’u gufua sikur të donte të dilte mbi këmishë e më kumbisi dëshirën të zhvishesha e të lehtësohesha nga tërë ajo djersë e ai pluhur që më ishte ngjitur për lëkurë. Të më shihnin? As që i shkova aq hollë. Ju thashë, isha shushatur krejt, sikur po jetoja një ëndërr. E ku dija unë ç’ishte dynjaja; dija vetëm çadrën dhe lumin, ku s’kishte asgjë nga ato takravate që shihja aty e ku më shumë lahesha me ujë të ftohtë; dhe shuallin e këmbëve e holloja me gurët e zallit. E habitur dhe e hutuar herë prekja sapunin, herë mashtrapën e argjendtë, herë rizën me ca trëndafilë të kuq që të prishnin mendjen e të gjakosnin shpirtin, pastaj ca kremëra, shtupa e sfyngjerë të butë...
Uji i ngrohtë ma hoqi lodhjen si me dorë. Sapuni shkiste mbi trup dhe më dukej sikur s’kisha lëkurë, por mëndafsh. Po i gëzohesha vetes si asnjëherë dhe avujt që ngriheshin rreth meje më dukeshin kaq të ëmbël e sajdisës, sa u lëshova në një dehje që s’di si t’i vë as emër. Dora më shkiste vetiu nga flokët, qafa, te sisët e bymyera nga vakësira e pastaj mbi bark e, nga kërthiza, duke zbritur përmidis, atje ku ju shejtanëve ju rri mendja ditë e natë...
........................
- Te zogu, pra te zogu, ja, e thashë; atje mbushesh me gëzim – ...e trupi mu rrënqeth. Për Perëndi, se ju kam si vëllezër, s’më kishte ndodhur kurrë kështu. Më hipi një avull i nxehtë e thashë se u shkriva e u derdha mbi plloçat e hamamit, por uji i bollshëm, që vraponte mbi lëkurë, sikur më sillte ndër mend.
Si i mblodha flokët e u mbështolla me atë rizën e madhe me trëndafilë të kuq, trokita në derë. Ajo u shty ngadalë dhe kukudhi i hirtë ma bëri me shenjë ta ndiqja nga pas.
Dhoma ku hyra ishte e shtruar cep më cep me qilima e shilte me thekë, ku të humbiste këmba, por më shumë mendja. Gjëja e mpakur me mjekër më çoi përdore deri te një oxhak, ku po digjej në qejf të vet një zjarr me dru dushku. Pastaj doli duke shkelur mbi mája, sikur të kishte frikë se mos prishte a lëndonte thekët e pashtruar të shilteve. U ula pranë zjarrit dhe nuk e dija as ku isha e as çfarë po ndodhte. Dija që pasi kisha bërë një banjë zonjash, tashti po thekesha pranë një zjarri gjumëndjellës, ku afshi e flakët po më valosnin si ato drutë që shkërmoqeshin me një zhurmë të butë kapitëse e bëheshin prush. Kur dera cijati përsëri, zjarri po më shtinte në një këndellje e dremitje të ëmbël. Kujtova se hyri hija e plakut që lëvizte pas meje dhe s’e ktheva kokën, por hapat ishin të shtruar e të rëndë, por dhe të sigurt. Sikur më pllakosi një hije e s’po ngopesha dot me frymë. Ne femrat, më shumë e më mirë se çdo gjë, njohim hapat e burrave, i lexojmë si shkronjat në kartë, ndaj, përnjëherë, më hyri një dridhje e makth sa s’guxova t’i ngre sytë. Ç’mendova? Nuk di si ta them: turbullirë, një frikë a fërfëllizë; si mëllenja kur bie në lak dhe e di se nuk shpëton dot. Por, edhe pse po më ndodhte një gjë, që nuk e dija se ç’qe, thellë - thellë më vinte mirë. Isha si një fletëz lëshuar mbi një rrjedhë uji. Kur më vuri pëllëmbën mbi sup u drodha e fërgëllova e sa s’ulëriva. Huqi i femrës. U hoqa mënjanë si këlysh i trembur, i egër dhe nuk e di me ç’sy e pashë që ai u step me një vështrim të merakosur e tërë dhëmbkë. Po, po me dhëmbkë. Të paktën mua ashtu m’u duk, edhe pse sytë e tij ishin prerë me urinë e një ujku.
– Evlat, mos u tremb, evlat, mos ki frikë, mos m’u errëso; të ka sjellë babaj rrush e mollë të pëmjaltesh.
Zëri më erdhi i çuditshëm, por i butë e këndellës, si ndonjë violi e ëmbël.
– Je në dorë të Allahut, o jasemin, o luleshqerkë, manushaqka ime... Vesë e mëngjesit që m’i mbushe zgafellat e shpirtit me dritë... Edhe dielli do të verbohej nga ty.
Shihja mjekrën e tij të gjatë dhe të dendur si hapej atje ku duhej të ishte goja dhe shfaqeshin dy vija mishtore të trëndafilta, të cilat duhej të ishin buzët dhe më dukej se fjalët e tij vinin era balsam e bari të njomë. Pushteti i tij buronte kudo nga muret, sendet, heshtja e magjia që e rrethonte, por më shumë se kudo i buronte nga aty, te ajo vija mishtore midis mjekrës së dendur, nga ata tinguj që dilnin prej saj, tërë ledha të ngrohta e muzikë gjithë magji, sikur të donin të më futeshin në lëkurën e mishrat e trupit. Pastaj s’di se ç’më hipi një dëshërimë e çmendur që t’ia palosja atë lesh të krehur e të hirtë, nga të dy anët dhe t’ia vija buzët e, atë fill mishi të kuq, t’ia thëthija e t’ia thëthija... I tërë ai padurim sikur më vrapoi nëpër damarë, gjersa gjaku i shprishur nga trembja e fitoi përsëri atë ritmin e parë të këndelljes në gjendjen trallisëse, kur i qeshë dorëzuar ngrohtësisë dhe aromave të erëzave, sapunit myshk e gëzofit të avujve dehës. Mora guximin ta shihja te sytë. I kishte të blertë si hërka mbi supet e tij që tërhiqte pas, mbi thekët, që i uleshin e i nënshtroheshin në heshtje. Pashë flakën t’i luhatej në sy. I digjeshin në zjarrmi; një zjarrmi që vjen prej një lëngimi të gjatë nga plagë të thella dhe më vështroi tërë përdëllesë, sikur të donte të më fuste brenda bebëzave të tij. Nuk e di në më besoni, por kur shihja thekët tek paloseshin e shtroheshin nën hërkën e tij, doja të isha një nga ato e të shtrihesha poshtë saj, po me atë dëshirë të përvuajtur. Nuk e dini ç’është nepsi i një femre për peshën e fuqinë e një burri. Eh, s’keni si ta dini...
– Qetësohu evlat... Rehatohu... evlat. Lërja shpirtin erës, ...evlat, evlat...
Jehona e zërit më vinte kaq gurgullitëse dhe e freskët, si zhurma e ujit kur rremëzohet nëpër zall, si puhiza e vjeshtës së parë, kur përhapej nëpër bahçet e bëhej një me tingujt e gërnetës së Abazit, mbrëmjeve anës lumit dhe i tërë muzgu binte erë mollë. Hërka e tij fluturoi tej dhe, me mjaft siguri në atë që bënte, ma hoqi rizën ngadalë; thuajse ma rrëshqiti si një pëllëmbë të butë mëndafshi mbi lëkurën që m’u ngjeth e m’u mbush drithërimë. Edhe njëherë isha kaq e pazonja ta kundërshtoja, qoftë edhe me një shenjë. Prekjet e tij vazhdonin me një radhë, ritëm, kujdes e lakmi të vazhduar, duke derdhur mbi mua fjalë e kopshte të tëra me lule plot aroma trallisëse. I tërë trupi im po kthehej në një dëshirim mundonjës deri në kapitje.
– Evlat... Evlat këtej, evlat andej. Xhani i babajt, sherbet i babajt, luleshqerkë e babajt, manushaqkë e babajt... Zjarri i xhehnemit rëntë mbi mua! ...O frymë e xhenetit, o borzilok që më shtie në nez të Allahut, më lërë të tretem në frymën tënde...
Goja e tij s’nxirrte fjalë, por mjaltë, nektar e muzikë që deh. Qeshë bërë flakë. Më i nxehtë se prushi në vatër. Isha valosur e fjalët e tij nuk shteronin, por shtronin butësinë e frymës me pëllëmbët e dridhura cep më cep të lëkurës sime, që po çelej e hapej nga të vaktit e prushit të atyre fjalëve. Dora e tij rrëshqiste ngadalë e me durim në vende gjithnjë e më të dridhshme e të padurueshme nga prekjet dhe nisa të hapem e të fërgëlloja. Kur ma uli dorën te vendi më hipi të klithja e të qaja nga ajo vrullimë qejfi e padurueshme. Një kënaqësi vuajtëse e rraskapitëse e një ulërimë u nis nga furra që m’u ndez mu në fund të barkut, por që u shkarkua me një aah tërë dhembje, shoqëruar me shtrëngimin e menjëhershëm të kofshëve e nguljen e thonjve të mi mbi nyjet e mishrat e duarve të tij. Dora, gjithë ajo dorë burri, që kishte zbritur gjer atje me aq siguri, kur hasi cipën, u drodh si dora e një fëmije zënë në faj. Më erdhi keq. Pse? As vetë s’e di.
Ndoshta s’e kisha pritur që brenda atij burri të madh të gjeja një shpirt të butë fëmije të drojtur. E, ne grave, një pikë mirësie na mbyt në një det keqardhjeje. Pa dashur kisha hyrë brenda një shpirti të brishtë e delikat që e lëkund edhe fryma, ndaj m’u dhimbs e i lirova kofshët e trupin, duke ia dorëzuar veten duarve të tij përkëdhelëse e buzëve përvëluese që bërbëlitnin kënaqësi, duke thithur njomështinë e mishit të dehur, që po i jepej me dëshirë. Kudo që preknin buzët e tij, mbillnin zjarr: mjekra e tij rrëshqiste mbi cipën e gjoksit e ma drithëronte e ma ngjethte lëkurën. Thithat e forta i rrëshqisnin nga buzët dhe ai u lëshohej me gjuhë. Pastaj zbriste drejt hijeve, kërthizës e gjer në atë gjënë e sapoqimosur me pushin e zi midis kofshëve. - Tërë zjarret e trupit më drejtoheshin atje. - Pashë që i kishte merak: ngrinte kokën e u shkonte dorën ngadalë si për të parë lëmimin e rrumbullakësinë e tyre me një lakmi e pangopësi prej ujku.
Nuk e pashë si u zhvesh. A kisha parë burrë tjetër të zhveshur? Femrat e racës sonë i dinë më herët nga ju këto gjëra, por gjer m’atëherë, të them të drejtën, nën brez e poshtë, s’kisha parë asnjë burrë. Dhe kur m’u shfaq ashtu, sa një bina, me atë gjënë e ngritur përpjetë, mbaj mend se doja t’ia prekja, doja të më pushtonte e të më mblidhte në krahët e tij të bëshëm; dhe kjo më ishte një etje e uri e padurueshme, si ajo e korrikut, ku dheu i tharë e pi ujin duke zhëzhëllitur.
Mbaj mend si ramë e u rrokullisëm mbi thekët e shilteve e sixhadave. Ato ma gicilonin e drithëronin lëkurën duke ma shtuar nepsin e dalldinë. U drodhën muret e xhamat tringëllinë sikur po thyeheshin e po bëhej batërdia. Njëherë kujtova se kishin hipur xhindet mbi çati, por ai: “Evlat, xhan, mos m’u tremb...” Më kujtohet mirë: xhamat ishin blu e në çast flakërinë sikur mbi ta të kish shkuar flaka e rrufesë. Mu te lulja pata një therje, sikur më preu dikush me brisk e m’u bë se tavani po çahej mespërmes; kofshët u lagën. Sytë se ç’më lëshuan ca ngjyra flakësh e shkrepëtimash dhe nëpër trup më kaloi rrufeshëm një gjarpër zjarri që më dogji e më shkrumboi krejt. Ndjeva si më rrëshqiti brenda vetes dhe, ajo gjëja e panatyrshme, që atij i rrinte i ngrehur si gjemb i nxehtë, m’u bë aq i dashur, sa e bëri zogun tim ta mbështillte e ta kërkonte me vuajtje e dëshirim të çmendur, duke e lënë të shkonte poshtë e lart me një ritëm që mua më jepte një kënaqësi plot dhimbje e lëngime pangopësie, sa më bënte të hidhesha e përdridhesha e të lidhesha pas trupit të tij me dhëmbë, me thonj e me britma e ngashërima si të një ujkonje të re në muajin e saj. Kështu gjersa u derdha e u palosa mbi të disa herë si një degëz e këputur dhe e lagur që stuhia e ka hedhur mbi një trup lisi të pashtruar ndaj rrebeshit.
Nuk di sa herë u gjenda poshtë e sa herë sipër tij. Nuk di sa herë më mori në krahë e më mbajti të varur në qafë duke ofsharë si dem race. Nuk më besoni po t’u them se, kur shkrofëtinte mbi sisët si hamshor, kërcisin trarët e plloçat binin prej Çatisë dhe avllive. Nuk më besoni po t’u them se këto cica ndaj mëngjesi m’u mpinë e s’i ndjeja më, se Dielli qe ngritur, por unë s’mund të ngrihesha dot në këmbë nga dhimbjet e hijeve. Por më besoni o djem, që prej çastit të parë e deri kur Dielli u ngjit e puthi dritaren blu, atij burri s’ia pashë asnjëherë të ulur...

– Nuk mund ta marrësh me mend se ç’është një heshtje. Ndoshta një hon i thellë, ku njeriu e di se po bie në një gjendje të lirë, drejt asgjësë e kurkundit, por dhe që as e vret mendjen për këtë. Sa ishim aty kishim frikë të merrnim frymë. Qielli qe vogëluar e ulur mu mbi kokat tona e po i digjte yjet vetëm për ne, aq sa një çast kujtova se hiri i tyre po na mbinte mbi flokë e shkova dorën përsipër që ta shkund.

“Ç’të ka mbetur kaq merak?” desha ta pyes, por ai e kapi përsëri fillin vetë:
– Nuk e di si erdhi. Nuk e di ç’ndodhi pas rrëfimit, në fund të asaj nate kapitëse, ndaj t’gdhirë, në çadrën time të vogël. Nuk e di kush ia nisi, ajo apo unë... Një gjë ama e di mirë: që prej asaj nate, edhe unë, s’i mbaj më mend asnjë gëzim tjetër kësaj bote.Shtator 20012