Rrethi i kodoshëve

Tregim nga Rrahim Sadiku

Flakët e luftës nuk ishin fikur ende e Mirjana po shurdhohej nga qetësia. Kishte nisur të vajtonte fatin e saj të zi, kësaj radhe si humbëse. Tashmë po shihte qartë shkatërrimin e çdo gjëje që kishte ngritur me shumë sakrifica e mund. Për këtë kishte dhembje, etje, dëshira, edhe pse nuk e ndjente veten më të aftë për nisma të reja. Por, të ngecte puna aty ku ishte tashti, për të e popullin e saj, mendonte, ishte më shumë se vdekje. E ajo nuk kishte menduar kurrë se do të vdiste. Besimi i palëkundshëm në vete e kishte shtyrë të bindej plotësisht se ajo do të jetonte gjatë e gjatë, në jetë e në histori, aqë sa do të kishte njerëz në këtë botë. Si kishin rrjedhë ngjarjet, ajo do ta villte veten, sikur të kishte mundësi, do të niste çdo gjë nga e para, madje të njejtës rrugë, vetëm se tashi do të zgjidhte bashkëpunëtorë të tjerë. Tashti kur qe krejt vonë, ishte mbushur mend. Mbi të gjitha e mundonte humbja e çdo besimi që kishte pasur në të shoqin. Kishte nisur pendimi i thellë për atë që ishte lidhur aqë kohë e aqë ngusht me të, mu në kohën kur kishte të gjitha mundësitë të zgjidhte. E ajo nuk kishte zgjedhur dikë të ndonjë ndërtimi tjetër, sidomos ndonjë me ndjenjë të zgjuar fleksibiliteti, i cili do ta kishte shpëtuar edhe në këto momente të vështira. Po, kishte qenë mu kjo mungesë fleksibiliteti politik e të çfarëdo natyre tjetër ajo që e kishte lidhur Mirjanën me Milloshin dhe me të pranë ishte shtuar besimi i saj se me të mund të luante lojën që kishte në mendje si me asnjë tjetër. Dhe meteorçe, si ëndërr nëpër mend i kaloi njohja me të...
Ai e çmonte veten sa s'ka si bëhet më shumë. Mu për këtë disa shoqe të saja, pa e ditur se ai do të bëhej i zgjedhuri i saj, dilnin ta shihnin kah ecte dhe talleshin e kënaqeshin me atë dukje snobiste e me atë artificialitet tejet të tejdukshëm, që ato i bënte të qeshnin e të kukuriseshin. Pa shkuar shumë kohë nisën ta quanin Faqederri, emër ky me të cilin ajo e thërriste shpesh vetmevete. E ajo, Mirjana, mu në atë fodullëk e shtirje, shihte njeriun të cilin e kishte krijuar në strukturën e ecjes së saj politike. Ajo ishte femër që kishte nevojë për shumë mashkuj dhe njihej në qytet për atë se i futej në shtrat secilit bukurosh dhe deri tash kishte bërë dashuri me secilin që ia kishte dashur zemra Kishte krijuar ashtu rrethin e kodoshëve, të cilët i kishte gjithnjë të gatshëm për t'ia plotësuar tekat...
Milloshi u gëzua tepër shumë kur u njoh me të. Shkëlqente në fytyrë sikur kishte zënë qiellin me dorë, sepse e dinte se ajo kurvë (si e quante me vete) ishte e tëra perspektivë dhe se vetëm me të e përmes saj mund të bëhej prijës i popullit, si e kishte vendosur vetmevete. Këtë synim vendimtar ua kishte thënë shumë të njohurëve e ata nisën ta quanin të lojtur e kjo (për ata) u vërtetua sidomos me martesën që bëri me vajzën më të përdalë të qytetit, vetëm pse ishte bastardja e kryetarit satrap dhe e rritur si bija e pushtetarit tjetër, Mirkos së paskrupullt. Ata e qeshën dhe e përqeshën gjatë kohë, po mandej i dhanë të drejtë, kur ai filloi të ishte tejet i pushtetshëm dhe të forcohej edhe më tej, nga dita në ditë.
Mirjana, duke e pare ngritjen e tij të vazhdueshme u bë si me flatra dhe punoi e punoi qv të nguliste edhe më thellë te ai gjithë ambiciet e mundshme. I mbolli ato, i seliti dhe i rriti në përmasa të pabesueshme. Qëllimi i saj ishte që ky farë dashnori, me turi derri e mendje mjaft të ndritshme për qëllime të errata, domosdo të bëhej zëvendësues i diktarorit plak, i cili tashmë ishte në buzë të varrit. Mirjana e kishte vendosur të bënte edhe të pamundurën që dinastia e tij të mos heqej nga pushteti dhe loja madhore që kishte bërë ai për gati gjysmë shekulli me popullin, po që shpesh dukej sikur e kishte nën sundin gjithë botën, të vazhdonte me hov edhe më të madh.
Duke e bërë këtë farë dashnori diktator të ri të vendit, Mirjana synonte t’i përmirësonte disa gabime të pafalshme politike të babit saj të vërtetë, diktatorit plak, për të cilat kishte mësuar nga babai i saj ligjor, i cili për çështje karriere e kishte marrë me dëshirë për grua femrën bukuroshe të mbarsur nga i pari i shtetit. Ky baba ligjor ishte sjellë mirë me të dhe e kishte edukuar në shpirt si nacionaliste të përbetuar,duke e këshilluar që ndaj botës të paraqitej sa më internacionaliste që të mundej. Kishte mësuar shumë edhe nga nëna, e cila nuk kishte dashur kurrë të interesohej seriozisht për të. Edhe ajo ishte nacionaliste e fortë dhe e bukur mjaft, kurse Mirjana kishte dalë mjaft e shëmtuar, pasi kishte ngjarë nga babai. Ishte kopje e gjallë e tij dhe këtë e thonin të gjithë ata që e njihnin, po edhe ata që e shihnin për herë të parë dhe kjo e gëzonte shumë. E dinte se bukurinë mund ta zëvendësonte me pozitat që do të zinte, me namin që do të fitonte, kurse nga bukuria nuk do t'i dilte gjë, ashtu si nuk i kishte dalë gjë të ëmës, e cila ishte dhënë te diktatori me shpresa të mëdha e në fund kishte fituar një burrë që e urrente dhe një vajzë që asaj si grua i kishte lënë një damkë të pashlyeshme. Nga kjo Mirjana disi i urrente gjërat e bukura dhe i pëlqente më shumë e shëmtuara, e forta, e rrezikshmja, kurse me fjalë e me shkrime dinte të paraqitej estete e rrallë. Ajo ishte përkrahëse e vendeve dhe kulturave të Lindjes, të Lindjes sa më të largët, sepse andej e shihte shëmtinë e cila rridhte nga varfëria e madhe, kushtet tejet të vështira klimatike e sidomos nga veprimet e regjimeve diktatoriale, që i shtypnin njerëzit dhe ua humbnin dëshirën për çfarëdo bukurie dhe ku sikur quhej vrastare çdo dukje e këndshme. Prandaj kokën e saj bastarde e shihje shpesh e më shpesh në Kinë, Rusi, Vietnam, Kamboxhia e shtete të këtilla, derisa i shoqi (me të cilin u martua shpejt, sepse donte të fitonte në kohë, që vdekja e diktatorit plak ta gjente të përgatitur) kishte zënë pozitë të lakmueshme në përfaqësitë vendit të saj në Amerikë dhe atje ndiqte për së afërmi politikanët e shquar, pasi e shoqja e kishte këshilluar që të mësonte sa më shumë nga maniret e tyre.Ajo donte që ndërsa Faqederrri i saj në brendi e me tërë qenien ta absorbonte, përmirësonte e vazhdonte veprën e diktatorit plak, në jashtësi duhej të ishte sa më demokrat, sa më i lirë në sjellje, fjalë e veprime që nuk prishnin gjë në qëllimin e tyre final. Dhe ai i kishte dëgjuar pikë për pikë këshillat e së shoqës, kështu që po të mos ishte ai fodullëku i lindur dhe ajo koka prej tureçke derri, ai do të ngjante me një politikan të moderuar, të cilitdo vend demokratik të botës. Dhe, derisa e kishte marrë pushtetin, ai ishte njeri që çmohej shumë, sidomos pasi përmendej përherë për të mirë, gjë së cilës i ndihmonte propaganda e diktatorit plak, vdekjen e të cilit po e prisnin disa me gëzim e disa me ankth. E ai po vononte të vdiste…
Kur vdiq diktatori, Mirjana qau ashtu si nuk kishte qarë kurrë në jetën e saj, derisa iu skuqën sytë, se disi e kishte dashur shumë dhe gjithnjë i kishte marrë si shembull për veprimet e veta të bëmat e plakut dhe përherë kishte menduar se so do të arrinte t'i tejkalonte ato veprime.Në të vërtetë diktatori plak i ishte dukur një baba i mirë, i cili kishte bërë sakrificë duke e mbajtur në nivel dhe i kishte mundësuar të shijonte secilën kënaqësi të jetës që kishte dëshiruar. Mu atëherë, kur po e vajtonte me lotët rrëke, nisi edhe ta urrente, pasi i ra ndërmend se mu ai, babai i saj, kishte ndërprerë një rrjedhë, kishte bërë të gjitha veprimet e mundshme që ëndërra pothuaj mijëvjeçare e popullit të saj, të cilit ajo tashmë i takonte me bindje, me qëllime e me gjithë qenien, të ndërpritej e të fitonte populli të cilit i takonte diktatori, populli kroat, të cilin ajo e urrente shumë, shumë… Ishte kjo një urrejtje mizore, pasi shpesh e zinte veten t'i shfaqej dëshira që sa më shumë kroatë, t'i prente me dhëmbë në fyt, si ulkonjë. Madje shpesh zgjohej nga gjumi pasi kishte kryer veprime kriminale mbi njerëz, mu si ulkonjë e vërtetë. Mirjana kishte vetëm edhe një urrejtje më të madhe urrejtjen ndaj shqiptarëve, të cilët do të dëshironte t'i shihte kah piqen në hell, sepse vetëm atëherë besonte se do t'i shfryhej mllefi që qenia e tyre i kishte mbjellë asaj në zemër. Ah, ishte ai, diktatori plak e babai i saj që kishte bërë lëshime të pafalshme edhe ndaj shqiptarëve, sepse e kishte ndërprerë përzënien e tyre për qëllime të veta e politikë largpamëse! Ai madje kishte lejuar shkolla e fakultete në gjuhën e urryer të tyre e ajo do t'i pengonte këto rrjedha prapësie, me urdhër të saj e me dorën e Faqederrit. Do t'u jepte rrjedhë tjetër lëmenjëve të historisë dhe ta shpiente deri në fund ëndrrën e popullit të saj, krijimin e Serbisë së madhe, perandorake, duke realizuar edhe zhdukjen e të gjithë popujve joserb që jetonin aty. Nganjëherë edhe kjo i dukej pak dhe Mirjana ëndërronte që përmes burrit të saj, i cili kishte arritur të mësonte shumëçka nga ekonomia botërore, me realizimin e ëndrrës për shtetin e madh e të pastër etnikisht që do të sundonte ajo me tê shoqin, të fillonte krijimin e korporatave e trusteve ekonomike në nivel ndërkombëtar, duke u bërë kështu sundese edhe e një pjese të madhe të botës, sidomos të asaj pjese që ajo e donte, pjesës së pazhvilluar e të varfër të botës, ku përfitimet ishin tejet të mëdha. Synimi i saj do të fillonte të bëhej real kur të jetësonte perandorinë serbe të mesjetës, e cila kishte jetuar shumë pak, po kishte mbetur arritje mitike në mbamendjen e popullit serb dhe ishte stërmitizuar në projektet e mëvonshme serbe për shkatërrimin e popujve fqinj dhe për realizimin e aspiratave për Ballkanin të bërë Serbi. Nga këtu, pahetueshëm e guximshëm, do të vazhdonte tutje, në Azi, Afrikë, Amerikë Latine… Mandej shteti i saj do të ishte faktor me rëndësi tejet të madhe në ekonominë, politike e strategjinë për gjithë botën. Vendosmëria e saj shtohej edhe më shumë tashmë kur Faqederri kishte arritur të bëhej zëvendësues i diktatorit plak, varrin e të cilit kishte dashur ta shkatërronte kur nisi luftën me kroatët, po Mirjana e kishte kundërshtuar me këmbëngulje. I tha se u duhej diktatori aty, pasi pushteti i Faqederrit ishte bërë i një loji të veçantë që në ditët e para. Duke bërë sikur ishte më demokrat se parardhësi i tij dhe duke shkelur me polici e ushtri kudo që ndjehej frymë lirie e demokracie, ai e shndërroi për një kohë të shkurtër vendin në një burim konfliktesh dhe padurimi mes njerëzve. Kështu erdhën luftrat e njëpasnjëshme, ndarjet e përgjakshme, izolimet dhe ndërhyrjet e jashtme, të cilat u paraprinë nga bombardime të gjata e shktarrimtare. Ekonomia e vendit pothuaj u zhduk, ushtria pothuaj u zhbë dhe shteti u zvoglua e u zvoglua, sa ëndrra për shtetin e madh u bë tejet e largët e mundësia e mbetjes në pushtet të Faqederrit ishte në luhajë. E ajo, Mirjana, sikur po mbetej e zhveshur nga çdo gjë e në gji të burrit të cilin e urrenin tashi të gjithë, madje edhe ajo vetë, edhe pse po mundohej ta fshihte këtë. Mundohej dosido ta mbante ende në pushtet, sepse diktatori plak, i vdekur qëmoti, do të vdiste përfundimisht me rënien e Faqederrit. Kurse vdekja e tij edhe në histori do të ishte zhbërje e tërësishme e asaj, Mirjanës.
Nganjëherë ajo ende besonte se do ta kthente kohën në rrjedha që i dëshironte; se në ato rrjedha, për të cilat kishte shkrirë tërë mundin e djersën e me të cilat kishte fituar edhe aleatë në Lindje dhe kishte shtuar besimin në idealet e diktatorit plak, do të riniste krijimin e botës së saj nga e para. Shpesh besonte se ideologjia e Lindjes do ta mbizotëronte demokracinë perëndimore e do të krijohej rendi i ri, rendi i dizajnuar sipas gjenisë së saj. Nëse nuk do të bëhej kjo, me shkeljen që po i bëhej kombit e shtetit të saj nga perëndimorët, do të fillonte konflikti botëror. Dhe në këtë konflikt botëror, që kishte gjithashtu e kishte menduar ajo, e ndihmuar nga Akademia e Shkencave të Serbisë dhe tërë institucionet shkencore e ushtarake të vendit të saj e të aleatëve, perëndimi do të përçahej, do të humbaste përparësinë ushtarake, politike e ekonomike dhe vendi i saj, si iniciator, frymëzues dhe realizues që do të ishte, do të fitonte shumë. Do të ishte normale që pas përfundimit të konfliktit, edhe kërkesat territoriale dhe ekonomike t'i plotësoheshin deri në një.
“Ëndrra, vetëm ëndrra - bërtiti dhe për herë të parë e ndjeu veten të rrënuar shpirtërisht, pa ndonjë dritare nga e cila ardhmëria t'i buzëqeshte e do të jepte shpresa që ajo të zinte vendin e merituar në histori, krahas ose përpara diktatorit.
Diktatori e paska pasur mirë - e pranoi ajo. Ai dinte ta vërtiste punën, të realizonte synimet, të shkatërronte kundërshtarët e edhe atëherë kur gjaku shkonte rrëke, të tjerët nuk e shihnin fare ose kur e shihnin, u dukej si diçka e natyrshme dhe veprim i bërë me vend... E ajo deshti ta përmirësonte! E me kë se?!!! Me Faqederrin, që edhe kur dëgjonte ishte tepër statik e i tejdukshëm për të gjithë. E kur vepronte kokë më vete ishte aqë i prerë sa nuk të linte më përshtypjen e një politikani, po të një njeriu të mbushur mllef e të përbetuar për hakmarrje. Atij derri një ndjenjë e theksuar hakmarrjeje i vizatohej në fytyrë sa herë fliste para masës. Kjo e kishte ngjallur e këndellur pothuaj secilin serb, me çka ishte ringjallur edhe etja e krimeve të moçme, e pushtimit të tokave, e fshirjes së të tjerëve nga faqja e dheut. Kjo ishte bërë shumë e dukshme ato ditë kur ai kishte shkuar në mesin e shqiptarëve dhe ishte betuar se do t'i zhdukte shqiptarët prej aty. Po atë ditë mori serbësh kishin filluar t’i mprehnin thikat e të bëheshin gati pushkët për luftën përfundimtare. Por, disa vite kishin kaluar e Faqederri nuk kishte guxuar ta niste hapur këtë luftë, duke besuar se qëllimin e tij do ta realizonte përmes dhunës policore, përzënies së shqiptarëve nga shtëpitë e tyre, mbylljes së shkollave, fabrikave dhe shkatërrimit të çdo baze jetese për ta. Mirjana edhe atëherë e kishte përkrahur dhe ishte entuziazmuar nga sukseset e tij. E kishte përkrahur edhe më shumë kur filloi ikja e madhe e të rinjve shqiptarë, mbetja shkret e shtëpivep në Kosovë, zgjërimi i serbëve atje. Mirëpo, e gjitha po zgjatej e nuk po këputej dhe ajo herë pas here mendonte se diku po gabohej; se rrethanat sikur nuk po punonin për ato që synonte ajo.
Kur shqiptarët u ngritën në kryengritje, ajo e pa se po bëhej vonë për diçka dhe e kapi për fyti Faqederrin, duke e akuzuar për dështim, për mosdëgjueshmëri ndaj saj e shkelje të vendimeve që kishin marrë. Në vend se të shihte gabimet, Feqederri tashmë shumë u pushtetshëm, u bë edhe më i derrosur dhe e shtyu tutje. Më vonë u pendua dhe tha se ishte dhe qe i gatshëm të jepte dorëheqje e të shkonte në djall të mallkuar. Ajo nuk e la, madje i tha se ende nuk ishte aqë vonë sa dukej, pasi marrëdhëniet mes lindjes e perëndimit ishin acaruar edhe më shumë për shkak të tyre, sepse ajo nuk kishte qëndruar duar kryq, po kishte punuar dhe miqtë po i gjendeshin në ditë të vështirë. Përzënia e shqiptarëve nga shtëpitë e tyre dhe shpërndarja e tyre nëpër botë ishte punë madhore, që e bënin për të sotmën dhe të ardhmën e popullit të tyre. Mandej ia kujtoi vendosmërinë e treguar në partinë e tyre, kur kishte filluar zbatimi hartimi i planit, i cili do të kishte rrjedha ardhmërie e lumturie dhe do të kryhej nga njerëz të profesioneve e të interesimeve të ndryshme, po do të kishte vetëm një moto e një qëllim: Asnjë shqiptar në Kosovë e së shpejti as shtet shqiptar në hartën gjeografike.
Por bota, ajo botë e fortë që kishte përkrahur të gjitha regjimet dhe të gjitha veprimet e qeverive të këtij vendi deri tash, ishte ngritur me të gjitha forcat kundër tij, duke e kërcënuar edhe me zhdukje përmes sulmeve nga më të ndryshmet, kështu që ata e kishin shpejtuar largimin e shqiptarëve, që bota të gjindej (deshti a nuk deshti) para faktit të kryer. Mandej i mbetej vetëm të fillonte të përmirësonte gjendjen e saj politike e diktatori, atje ku qoftë, do të krenohej që e kishte lënë prapa, edhe pse disi jo përfillshëm... Mirjana nisi të ofshante. Nga brenda sikur i fliste një zë, sikur i thoshte se aty nuk i kishte mbetur më vend. Po edhe nuk i rrihej më aty, ku ishte e urrejtur. Kjo urrejtje po e bënte edhe më të shëmtuar dhe për dukjen e saj jo të këndshme kishin filluar t'i flisnin edhe djali e vajza, të cilët deri para pak kohe dukej se e adhuronin, sikur atëherë kur ishin fëmijë të vegjël e ajo i shihte në të rrallë, po i mbushte dhurata.... Ngushëllim i mbetej vetëm rrethi i kodoshëve, i cili ishte shtuar dhe nuk e kishte harruar…
Jo, rrjedhat e ngjarjeve nuk i kishin ndjekur synimet e saj. Nuk kishte ardhur te asnjë prishje serioze e marrëdhënieve lindje perëndim, vendi i saj ishte lëruar nga bombat e bërë copë e çikë, sa në pjesën më të madhe të tij tashti mund të mbillje qepë lirisht. Faqederri e ajo e kishin shtyrë vendin deri atje sa të mbetej i vetmuar, i rrezikuar dhe i larguar nga të gjithë ata që dikur i kishte pasur miq e ishte krenuar për këtë. Madje në një çast dobësie ajo kishte kërkuar nga Faqederri të jepte dorëheqjen e të ruanin ndonjë alibi për të ardhmën, duke e ndarë përgjegjësinë me të tjerë, po ai nuk kishte dëgjuar dhe rrugët ishin mbushur me protestuesë kundër tyre e horizonti i ardhmërisë së tyre sa vinte e errësohej...
Tashti, falë veprimit të tyre, së paku asaj i dukej kështu, në trollin që populli i saj e quante mitik e jetik për ekzistencën e tij e të cilin trull ajo kishte nisur e po e urrente nga thellësia e shpirtit dhe të cilin e donte ta kishte për vete e për popullin e saj si burim të pashterrshëm të ardhurash, po ngritej e po forcohej një shtet shqiptar, i cili edhe pse i shpallur i pavarur për arsye politike, megjithatë ishte shtet dhe aty gjuha shqipe po zhvillohej, studjohej e zyrtarizohej. Kjo e gërryente, e gërryente gjithnjë e më shumë dhe po të kishte mundësi do ta shqyente veten me dhëmbë në do momente krizash.E ato po bëheshin gjithnjë e më të shpeshta. Nganjëherë kishte dëshirë të shndërrohej në ulkonjë, si në ëndërr dhe ta shqyente Faqederrrin e të dilte para masës si shpëtimtare...
Mandej i bëhej se nuk kishte çka të shpëtohej më, tashti kur kishte dy shtete shqiptare, të cilat sikur po bëheshin një trup i vetëm dhe mu sikur shqiponja dykrerëshe e flamurit të tyre, po fluturonin anambanë botës, duke e treguar me madhështi ekzistencën e tyre. Tërbohej nga kjo dhe i bëhej se po çmendej, se po cipëtohej nga një shtytje e brendshme, nga do zëra që nuk i dëgjonte askush pos asaj, nga do mendime që sikur ia nguliste dikush me qëllim në tru e mbi të gjitha nga do ëndrra të trishtueshme, me plot thika; me shumë rrjedha gjaku, me copëra mish njeriu e ku gjithnjë e shihte trupin e vet të grirë me sopatë ose të shpuar me qindra plumba. Ishte dhe një buçitje e tmerrshme, që nganjëherë e ndiqte hap pas hapi dhe përmes saj sikur dëgjonte ankimin e tmerrshëm të mijëra zërave: ti, ti je vrasësja, ti… Dhe gjithnjë ajo pasohej nga një ecje e shrregullt e dikujt të padukshëm, me paterica që lëshonin klithma e një zhurmë gërryese...