Nga Bexhet ASANI
Manastiri, nuk e di pse më tërheq dhe pse e dua kaq shumë këtë qytet të bukur i cili është ngritur brigjeve të Draorit. Këtë emër të dashur e kam të njohur që nga vegjëlia, që atëherë kur unë nuk dija as të shkruaja, e as të lexoja. Babi im dhe vëllezërit e mi punonin në Manastir, në Manastir punonin edhe ustallarë të tjerë nga fshati im. Edhe sot e kësaj dite më tingëllojnë në vesh fjalët e grave të kurbetçinjve si: “Ku punon yt shoq, moj?”, “Ai punon në Manastir “.- përgjigjej tjetra duke mos e shqiptuar emrin e burrit të saj sepse kështu thirreshin atëherë burrat.
Në këtë qytet kanë ndodhur shumë ngjarje të mëdha të cilat me xhelozi I ruajnë të fshehura në zemër Pelisteri dhe Draori plak. Këtu e tetëdhjetë e dy vjetë më pare pikërisht në shtëpinë e Qiriazëve dhe te Hoteli i Themistokli Gërmenjit u mbajt Kongresi i alfabetit. Alfabeti të cilin e mësova në klasë të parë, por nuk e di në dinte gjë mësuesi im për këtë Kongres apo jo! Abetarja e parë me alfabet të ri u boutua në Manastir, aty u botuan me qindra libra për nevojat e shkollave dhe kishave shqipe, u shtypën me dhjetra gazeta e revista.
Dhe kështu ky qytet, për mua, dorën në zemër, ishte bërë “qytet i shenjtë” dhe saherë që do të duhej ndonjëri të shkonte në Manastir prej shtëpisë sime unë isha kandidat i parë dhe po të mos shkoja do të më mbetej hatri. Pas disa vjetëve më ra ta vizitoja përsëri Manastirin, u gëzova si fëmijë të them me çiltëri tërë natën s’më zuri gjumi, pyesja veten “ç’parandjenjë?”
Rrezet e para të diellit të cilat ranë mbi qytet na uruan “mire se na erdhët”, Vozit më ngadalë – i them vëllait tim,të kënaqemi pak me bukuritë e rralla të Manastirit. Ai e ngadalësoi shpejtësinë edhe më shumë se sa që lejonin rregullat e komunikacionit. Si duket shpejtova, nuk ishte dashur të flisja sepse edhe pa i thënë ai do ta ndalte shpejtësinë
Ja e shikon këtë shtëpi – mu drejtua im vëlla si ciceron i vërtetë – e kemi ndërtuar ne para njëzet e shtatë vjetëve, jo vetëm këtë por ne kemi ngritur lagje të tëra këtu. Hynte e dilte nëpër rrugicat e qytetit thuajse ishte qyteti i lindjes së tij. Mua mu duk se ai u çmall me qytetin dhe me “veprat” e tij mu si ndonje artist kur lexon e rilexon veprat e veta.
Portat e shtëpive ia nisën të happen me të madhe.
-Mirëmëngjes!
-Mirëmëngjes!...
-Mirëmëngjes! – përshëndetëm njeriun që na hapi derën.
- Urdhëroni brenda, mire se na erdhët!
-Mirë se ju gjetëm! – përshëndetëm që të dy.
-Kjo është shtëpia e…- pyeta për t’u siguruar në ishte miku jonë ai po jo.
-Po unë jam.
-Zonja e shtëpisë me të hyrë brenda na gostiti me kafe, petën që hangrëm atë mëngjes do ta mbajmë në mend tërë jetën.
-Do të më falni mua për nja një orë – iu drejtova të zotit të shtëpisë – se do të shkoj ta vizitojë shtëpinë e Kongresit. Ai më shikonte me habi. Vura re se zoti i shtëpisë nuk dinte gjë për shtëpinë e Kongresit edhe pse shtëpia e tij dhe ajo e Kongresit nuk ishin larg njëra-tjetrës më shumë se njëqind e pesëdhjetë metra!
I rash tatëpjetë Draorit, ecja rrjedhës së djathtë të lumit, por gjithnjë i mbaja sytë nga ana e majtë. Pasi eca pak, pash një shtëpi trikatëshe e në katin e parë të saj dy pllaka mermeri. Meqë më kishte rënë të shihja shpesh pllaka të tilla mendova se edhe aty ndoshta do të ishte mbajtur ndonjë mbledhje gjatë luftës! Kalova urën mbi Draor dhe dola në anën e majtë. Pash se nga ajo shtëpi hynin e dilnin njerëz. Vetëm pasi e lexova mbishkrimin, pash se ajo ishte shtëpia të cilën e kërkoja.
Mirë thotë populli “Fjala që del nuk është jallan “ , nuk ishte vërtetë, mbishkrimet ishin hequr dhe ja tashti i kishin vendosur përsëri. Djall o punë! Njerëzit shkonin e vinin si lumë: “A thua vallë kaq të interesuar paska që ta shohin Shtëpinë e Kongresit “Muze”?! Lum ne! More ngadalë, po shtëpitë të cilat shndërrohen në muze ato restaurohen e në asnjë mënyrë nuk zëvendësohen me dyer apo dritare nga “Slovenijalesi” apo nga ndonje organizatë tjetër siç kanë vepruar me shtëpinë e Kongresit!?
Ngrita kokën përpjetë të shoh se si qëndron puna me katin e dytë dhe të tretë, ç’të shoh, mbi kokën time qëndronte një reklamë e madhe në të cilën shkruante:”Vodovod” në cirilik. Menjëherë më vajti mendja tek ato dyqanet private që u hapën e që u mbyllën me të madhe kohët e fundit nga inspeksioni sanitar vetëm e vetëm se mbishkrimet qenë shkruar me alfabetin latin. Nuk e di në e ka këtë punë inspeksioni sanitar, po edhe mundet ore ndoshta nëpër ato dyqane ndonjë shkronjë ka qenë e kalbur!!!
U ndala para portës “së re” dhe për disa çaste u mendova: “Të hy apo të mos hy?”. Kalimtarët më vështronin me habi. Do të hy. Hyra si palë, nga kureshtja ktheja kokën sa andej e këndej, dy gra që zbrisnin shkallëve më shikuan dhe pash se donin të më ndihmonin për të gjetur “zyrën që kërkoja”! Shpejtova hapin dhe ato u nisën. Kati sipër pothuaj s’ ishte dëmtuar fare, ndërsa shkallët e drurit që të shpinin në katin e dytë ishin zëvendësuar me shkallë prej betoni të stolisura me gurë artificialë. More mos gaboj po ndoshta par dyqind a treqind vjetësh ka pasur gurë artificialë!!! Vetëm në katin e tretë kur u ngjita mora frymë thellë, shyqyr o zot – thash – ky kat qenka mirë. Po ato shkallë druri nëpër të cilat kanë ecur Themistokli Gërmenji,vëllezërit dhe motrat Qiriazi po ato parmarkë që prekën me duar rilindasit tanë të shtrenjtë. Ecja tatëpjetë shkallëve, mendoja dhe pyesja veten: “Në cilën dhomë u mbajt Kongresi? Cilat dhoma ishin mësonjëtore? Po zotit në cilën dhomë iu lutën ata?
Me t’u kthyer ata filluan nga pyetjet:
- E gjete shtëpinë?
- Po e gjeta.
- Ç’pe atje?
- Pash me sy e qava me zemër. – u përgjigja shkurt. Ata u bënë kureshtarë dhe kështu mua mu desh tu tregojë se ku e kisha fjalën:
Shtëpia në të cilën u mbajt Kongresi i alfabetit, shtëpia e cila dikur u shëndërrua në shkollë për mësimin e shqipes, shtëpia ku iu lutën zotit shqip të parët tanë, sot ajo është uzurpuar nga “Vodvodi” në vend që të jetë shtëpi - muze.
Një monument kulturor e historik, thënë shkurt, u zurpua. Rroftë ligji! Rrofshin institucionet për mbrojtjen e monumenteve historike! Se me të vërtetë i “mbrojnë” ato.
Ishin çastet e fundit të qëndrimit tonë në Manastir. I zoti i shtëpisë duke na uruar udhë të mbarë sikur donte të thoshte gjësendi, diçka e mundonte.
- Ja, e shihni këtë shtëpi, nuk rron më njeri këtu, as te kjo, as tek ajo, as…
- Po ku vajtën këta njerëz xhanëm?
- Në kurbet, në Australi, mbeti shkret vëllaçko! Shkret mbeti! Dhe iu mbushën sytë me lot. Rrudhat që kishte miku ynë në ball flisnin shumë, po plagën më të madhe që mbante në shpirt ishte plaga e kurbetit. Në sytë e tij pishë ne lexonim fjalët e De Radës sonë të madh: “Gjaku shqiptar po shkon”! “Gjaku shqiptar po shkon”!
Të mërzitur lam mikun tonë, të mërzitur u larguam edhe ne nga Manastiri, por me shpresë se një ditë do të ktheheshim përsëri, dhe atë me dëshirën më të zjartë, për ta parë shtëpinë e Kongresit si Shtëpi – muze!?
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen