Nehas Sopaj lind në vitin 1954 në Sllupçan të Kumanovës. Të parët e autorit u shpërngulën në Opajë, në afërsi të Kumanovës ku autori jeton dhe vepron sot. Shkollimin fillor e nxu këtu, të mesmen në Kumanovë, studimet për gjuhë dhe letërsi shqipe në Shkup. Studimet postdiplomike i mbaroi në Prishtinë me temën Tipologjia e dialogut në romanin shqiptar në Jugosllavi, kurse doktoranturën me temë Rrëfimi në... romanin monologjik shqiptar, e nisi në Prishtinë, por për shkaqe objektive (masave represive të pushtetit të atëhershëm jugosllav të instaluara në Kosovë), detyrohet ta mbrojë në Shkup. Në vitin 1977 punësohet në gazetën Flaka e vëllazërimit, kurse nga viti 1980 e këtej, në Katedrën e Albanologjisë në Shkup.
Duke filluar nga viti 1973 kur si gjimnazist boton dy librat e tij te pare, N. Sopaj ka botuar një varg veprash të ndryshme letrare: poezi, tregime, romane, drama dhe vepra të ndryshme studimore të fushës së albanologjisë. Veprat më të dalluara të autorit, janë: Alga e dalë nga deti, Larg (zgjedhje nga poezia), Letër Lirisë, Në fund të Akeronit (tregime), Unaza e humbur, Fluturimi mbi Sllupçan (romane), Çapini (dramë), Purolirika shqipe, Individualitete letrare 1 - Beqir Musliu, Individualitete letrare 2 - Teki Dervishi (studime).
Këtu, për lexuesit tanë po e paraqesim librin e parë të autorit Algjet, të ripunuar tani shumë vite më vonë. Ky libër njëkohësisht shënon 40 – vjetorin e krijimtarisë poetike të Nehas Sopajt, me çka ne i bashkangjitemi këtij jubileu.
ALGJET (Variant më i ri)
1. Poeti
Poet, kënga jote n’hole t’natës
ka shijen e mollave të pjekura,
ia jep purpurit ndër hije t’zanës,
ku qielli mbledh yjet e djegura!
Kur je i dehur, kënga jote e verës
me zemrën në buzë, oj lulja e prillit,
gumëzhin si shpirt i ëmbël i bletës;
kënga jote - ndër lugina t’diellit!
2. Hëna
Pa më thuaj, ç'pate hënë e verdhë, e verdhë,
në atë qiell të zi, të zi, zjarr pse po derdh?
Kjo natë e zezë dhe kjo vjeshtë e vrertë,
është pa drunj fare dhe pa pyll të blertë!
Atje shumë larg ku shkrihet guri n’erë,
atje larg, larg, ku era nis e derdh vrer,
pa më thuaj, ç'pate hënë e verdhë, e verdhë,
në atë qiell të zi, të zi, ç’terr po derdh?
3. Dashuria
Në rrugën time ka mbirë bari
dhe në këngën time mbiu selvia.
Ti vashë, erdhe kur acarri
u fut thellë në ëndrrat e mia.
Ja qiriri si po derdh ar e argjend.
Ja letra, ja nuri, ja purpuri i errët,
ja nga unë kjo lule! Ec e ngarend
ku ver’ e bardhë po derdhet!
Se, e rëndë është heshtja mes varresh,
kur t’përvidhet e të futet me zhurmë.
Thonë: fjala mes njerëzish e zjarresh,
është tulla e parë nga nis një mur!
4. Vasha
Eja me mua, vashë e bardhë. Atje
ku rrihen lulëkuqet me agimin rrëke,
në rërë ta gjejmë dashurinë ne!
Në botë ka shumë drunj gjelbëroshë
dhe njëqind granata pëlcasin bosh
bëjnë të të duket vetja sarhosh.
Në një pikë ku takohen njerëzit nga dy,
shihe skeletin e kohës lakuriq me sy:
s’dua të besoj se vërtetë po t’shoh Ty.
Unë vrapoj larg me pikëllim përherë
deri te jasemini atje ku pihet verë
atje ku koha mban pranverë.
Eja me mua, verë e kuqe, këtu tok
tek puqen drizat me grurin kokë më kokë,
ku gotat e mbushura derdhen me okë.
5. Luledielli
Pse fshihesh vashë, pas lulediellit?
Natën pa gjumë, unë t’kërkoj qiellit
mes karafilash dhe erës së zjarrtë...
Kështu, e ndjej qartë e më qartë,
dhembjen e dashurisë sime për ty.
Ajo kaçubë, ç’po drithërin nën sy.
Në horizont ç’po bie një shi i krisur,
e nga gishtat, lulëkuqët kanë nisur
të lulëzojnë. Pse fshihesh, o syqielli,
e nuk më flet pas atij luledielli?
Unë nuk kërkoj të më laritesh si manare,
jo, s’dua të më quash mua bilbil fare;
si të duash më merr, në daç një ketër,
a dru i vogël i blertë apo dru i vjetër!
Pse po fshihesh vashë pas lulediellit,
a mos kështu, mu në fund të qiellit,
heshtur e në vetmi, do të shëlbosh,
këtu nën këtë diell të gjelbërosh?
6. Këtu në katund
Ajo erdhi dhe më pyeti: Djalë, a më thua,
Te’ molis vapa, a ke një mrriz për mua?
Unë ia dogja qerpikun: Ka këtu, gjithkund,
diell e qiell sa të duash, këtu në katund!
Ajo prapë: Djalë, mos bëj shaka me mua!
Dua hënë e diell tok! Ujë të bekuar, dua!
Unë ia preka duart e faqet: ka hije gjithkund,
Gjethe e zemra të zjarrta, këtu në katund!
Ajo pyeti prapë: Pse po më mundon djalosh?
Trego ku mund t'i gjej ato largësi, mu asosh
çfarë ëndrrat s’i kanë parë e veshët s’i kanë dëgjuar
përtej diellit të praruar, përtej zjarrit të vluar!?
Unë ia mbylla buzët me buzë: Këtu o gjithkund!
Ku koha pushon përherë, këtu o në katund!
7. Zjarri
Përjashta shi bie. Dielli, i sedeftë.
Përjashta. Përjashta, fare beftë,
kjo zemra ime u bë e jermtë.
Drunjtë e blertë u ngritën në varg
këtu në zemrën time. E atje tej, larg,
hija jote heshtëte mes drunjve përqark.
Pastaj, era mori zjarr. U ndoz kashta.
Po hija jote e karafilit, atje përjashta,
hekur m’u bë, te të vegulloi rrashta.
Gjaku im lëvizi mes luleve të vjeshtës
rrëshirë e diellit të zi, tej para të vërtetës,
dëgjo o shpirt, të dua me ashk’ të zemrës!
8. Ç’do era
Çka do era në qiellin tim
me emrin tënd në gojë?
Çka do era në këtë lulëzim
me polen vashe në lojë?
Çka do era, më thuaj, vjeshtës,
në rrugën time të trazuar?
O, ndërmjet meje dhe heshtjes
diçka është në thumb e truar.
9. Sa larg
Sa larg është gjerdani. Është maj.
Sa larg deri te kurorat e yjeve.
Zëri yt është i mekur. Oh, ç’vaj
brenda katër mureve, mes pyjeve,
mbyllur është. Shpirti shqyhet. Haj, haj!
Atje në kullë, bie shi. Të dua!
Era e vogël, sjell kujtime të trishta.
Ne fiq hanim, gështenja. Për mua
pranvera e vjeshta, qenë të brishta.
Ëndrronim largësi... Akoma të dua!
Atje, në kullën tënde, përditë bie shi.
Mbylli sytë dhe hesht. Hesht, mos fol,
kështu e do koha me humor të zi.
Shi bie me sitë, shi bje me dërmol,
kjo kohë e flliqur ç’na vdiq me bezdi!
10. Sytë
Sytë e tu, mjellmë e trishtuar,
në mes të gurit e të fyellit,
trupi yt një ajër i lëmuar,
dritë jete, rreze e diellit.
Nganjëherë, unë jam lumë
e ti shtrat për shtatë palë breza,
koha është livadh me shumë
luleferra dhe ëndrra të zeza.
Nganjëherë, era mendimet
t’i shplon si nj’ëndërr e bardhë,
qiri e unazë me thellimet
sy i madh i bufit në ballë.
11. Brigje
Brigje të bardha. Botë e bardhë,
hënë e kuqe dhe ar i praruar,
një zemër fluturake një gardh
dhe kurrgjë më tepër, e uruar!
Ah, koha tash le t'i dëgjojë nga larg
eshtrat e mia si kërcasin në strall
dhe thërrasin dhembshëm në varg:
ar i shkrirë në hënë, mbi zall!
12. Ti vije
Ti vije përditë me nga një lule alli
më tepër. Në ëndrrat e mia, më le
nën ujë e ajër të freskët! Ç’më zu malli!
O, e dija moj, e dija lojën e zjarrit
dhe atë që kurrë mua nuk ma the,
...mua nuk ma the.
Pa më pyetur, hyre në jetën time me zjarr
zog i trembur dhe e pive ujtë përpe,
ndërmjet qiellit të vrerët dhe tokës së vrarë.
E dija moj, e dija atë lojën e zjarrit
dhe atë që kurrë mua nuk ma the,
...mua nuk ma the.
O brigje të heshtura e zogj të trembur n’agim,
o kallinj gruri. Ti po më nënqesh me rrufe
përnatë në ëndrrën time prej vale, shqim.
E dija moj, e dija atë lojën e zjarrit
dhe atë që kurrë mua nuk ma the,
...mua nuk ma the.
13. Sytë
Mbyllur janë sytë e tu t’amazonit,
kurrkush nuk i sheh, ata janë krejt shi,
kurrkush nuk e njeh atë fushë t’ozonit,
përjashta bien fletët e shpirtit të ri.
Pemët lëvrijnë. Uji derdh’ e ngrin.
Kësaj pranvere po mban dimr’ i zi,
drunjtë lakohen. Bie borë e shkrin.
Humbur janë sytë e tu t’amazonit.
Eja t'i gjesh në mbrëmjen me bujë,
ku zogjtë e natës në degë të ftonit
nën diellin me dhëmbë qeshin n’ujë
nën kaçuba, në djepin e ëndrrave.
Këtu koha gjuan me gurë e rrëmujë
dhe mbrëmja vjen rëndë gjëmbave.
Trembur janë sytë e tu t’amazonit,
i ndiej tek ndryhen brenda në gur.
Zëri yt vjen me ngjyrën e limonit.
Zogjtë e qiellit nisin bien në zgurrë.
Fluturojnë e bien në rrugën me vaj.
Unë s’të shoh. Ja zymbylët mbi mur.
Vjeshtë e vonë është. Unë rri e qaj.
14. Xinxarja
Jo, koha gjumë s’ka fare.
E vërteta, shpatën s’ta lë.
Shpirti im po hesht pa zarare!
A e kupton ti këngën pa zë?
Natë, këtu te unë. Te ti, fanfare.
Yjet me bishta, shpirti s’ti nxë!
Ah, e përdredhura xinxare,
a e di se një ditë do t’zë?
15. Hijet e gurit
Hijet e gurit bien mbi ujë dhe shih ç’po ik prej meje heshtja.
Ti më je luletokë, e vetmja. I vetmuari, ti i vetmi zogqiell.
Ah, kurrgjë nuk më le mua, të ziut, pos netve të verdha
dhe shiut të jermtë. Të tjerat, koha t’i ka n’kapërcyell.
Përjashta, era llamburit. Larg, pyje të gjelbërta. Qetësi.
Barit të njomë ç’po i dridhet ndër gishta një fyell i vjetër.
Ç’po të farkon e ardhmja e sedeftë ty. Rremb’ i diellit të ri.
Botë me plot dritare. Njëmijë e një harrna, ja një setër!
Tek fusha larg, gruri po pjell yje që vallëzojnë me zë t’erës,
kurse gjaku im i ri, një lëng si i qershive, ja tek po gufon.
Por, kot! Ti nuk po më le kurrgjë, pos flladit të pranverës,
dhe netve me hëna të verdha dhe shiut që s’pran e gurron.
16. Fyelli
Në fushë, drunjtë dhe bari, ç’po dridhen.
Qe, një kalë po vrapon atje, mu atje,
ku fillojnë shpatiet e malit, e tufa hidhen.
Delet ç’janë shpërndarë. Bari, fyellit m’i bje’!
Ti sytë dhe buzët, rrush të kuq ç’m’i ke.
Unë sy e vetulla esmer, rrush i zi, o ç’ne!
Oh, të arrij deri te ti dhe të këndoj si dje
këngët e barit të verdhë! Zog i luginës
që po i thërret kaltërsitë: shih ç’po na deh
kjo mbrëmje, kjo erë e lodhur e lëndinës?
Ti sytë dhe buzët, rrush të zi ç’m’i ke.
Unë sy e vetulla esmer, rrush i zi, o ç’ne!
17. Të ma jepte uji kaltërsinë
Të ma jepte uji kaltërsinë! Të ma jepte!
Ngjyrën e dridhjes sate, të ma jepte!
Të ma jepte uji verën tënde! Të ma jepte!
Të m’i jepte uji sytë e tu, të m’i jepte!
Të më jepte vjeshta rrush të zi! Të më jepte!
Kërmillin e vreshtës sate, të ma jepte!
Të ma jepte vjeshta fyellin e rrashtës! Të ma jepte!
Sall gjethin e verdhë të lisit, të ma jepte!
Të ma jepte mollën e dardhën! Të m’i jepte!
Dritën e yllit të ëndrrave, të ma jepte!
18. A e di ti
A di? Mbrëmë të pashë ëndërr!
Me duvak terri, të kish veshur nata.
Një selvi në sy dhe një hënë zgjëndërr,
ta kish vënë kanuni. Dhe, shpata!
E di, mbrëmë të ëndërrova. Të ëndërrova.
Për shtatë ditë, një shekull sharra
ç’po hidhte vallen e ndarjeve ndër molla
dhe ndër dardha, të njoma e të thara.
E di, mbrëmë të vura mes lule
dhe ujërash të kaltra, si një qiell.
Koha ish zamare me pekule
të hënës dhe barit të blertë nën diell.
A e di ti? Mbrëmë të pashë ëndërr:
një thikë e ftohtë atje, rrahut,
dhe një flakë e vdekjes, një gjëndërr,
ta kish mbjellë kanun' i shkaut.
19. Një ditë
Një ditë, heshtja ime u bë grejzë zemraqe
dhe koha lozonjare ujem i dhembshur
ëndërr e verës së kuqe që të tund.
Një ditë, ndërsa po merrte era lumit me laqe
një ditë me bar dhe zogj të trembur,
rruga jote ish livadh i pa fund.
Një ditë kallamësh të gjelbërt e me caqe
një ditë hijesh të rënda e të vrenjtur,
një ditë fjala jote seç u mund.
20. Pa dëgjoni
Bulkthi cicëron në rrugë, si një kandërr.
Përmes kallamësh, unë shikoj turtulleshat
si hapen e bien dikund në një ëndërr.
Pa dëgjoni, mbrëmje është. E mbretëreshat
flutura, me erë jugu shihi zhgjëndërr.
Ajo kish flokë uji dhe gjinj thekre trazuar.
As hëna e zjarrtë, as peshku, as mështekna
e as mëndafshi nuk kishin aso flakash t’gufuar.
Pa dëgjoni, mbrëmje është. Ja thekra
e mbrëmjes me shushurimë të shiut, riguar.
Pa dëgjoni, çohuni përmbi këtë tmerr!
Mbrëmje është. Mbrëmje me natyrën gri.
Mbrëmje me gjethe që presin të çelin. U err.
Pa dëgjoni, mbrëmje është. Mbrëmje me shi.
Mbrëmje me shushurimë, mu si në ferr!
21. Në mbrëmje
Në mbrëmje, kur ti vjen plot me lazdrime,
unë fshihem prapa luleshpatave të verdha
dhe pres të më vish. Po pse po qesh oj lulja ime,
kur plepat u drodhën, në mbrëmje unë t’erdha:
si qingj i butë që ta kalit paqen, në mëkime,
nëpër ëndrra, buzë ujërash, të buzëqesha.
Kur ti cicërron zogu im në shelgun tim të ri,
hija ime bie në pëqi të yllit tënd t’amshuar,
dhe pres të më vish o zogëz... Po pse oj bojli
ti e ndjen natën si plagoset prej thirrjesh, dërmuar,
e qeni im i lëpin plagët e të kaluarës si nën jermi!
Harroje, në ëndrrën time tani bari të gjelbëruar.
Kur ti vjen te lumi i ëndrrës sime me rrëke,
hëna vdes në krahët e jugut porsi një xhind,
unë do të jem, pas çdo zjarri, shkrepetime e rrufe
që do të godasë. E pse po qesh? Ja po të bind:
pas çdo beteje pa fitore, si e Pirros, të bëj be,
në ëndrrën time të lulëzuar, unë një ditë do rilind.
Në mbrëmje, kur ti vjen te lumi i ëndrrës sime,
unë pushoj në çdo kallam të blertë si zog dielli
dhe pres të pushojë oqeani. Atje, ndër prafullime,
pres të më buzëqesh shpresa: të më hapet qielli!
Mos qesh: në mbrëmje kur heshtja me ulurime,
të thotë: në krahet e tu unë do të t’vij me zë fyelli.
22. Unë po shkoj
Unë po shkoj të fshihem në maj
e kur të më kalosh moj lozonjare,
do të t’shikoj gjatë dhe do te qaj.
Për ty mëllenjë, për ty moj çapraze,
e imja biondinë, sa kam zjarr e vaj,
një krua lotësh, ah moj fshatare!
Flokët e tua i bart jugu, e këtu
prapa shelgjeve dhe zemrës sime
po hanë fluturat e dhembjes tëhu.
Unë gjuaj mëllenjën me ngashërime
për të cilën kam aq zjarr obu,
dhe një krua lotësh. Nëna ime.
Deri në atë breg t’rrëpintë e t’artë
ajo mund të shohë. Këndej e andej
bregut të lumit, gjendet një mur i lartë.
(Oh, si të më shohë edhe ajo këndej!)
Unë e gjuaj mëllenjën time të zjarrtë
dhe një krua lotësh. Nëno, hej, hej.
23. Bukolike
Ti, zog i qiellit, ti zog i blertë
i rrugës sime, më lejo të t'kujtoj.
Më lejo ta vras heshtjen e sertë,
më lejo të lind e të t’ëndrroj.
Ty të dhimbte koka, sa shkretë,
mua më shtohej gjaku kur kujtoj.
Gjak ti kishe. Gjak kisha unë. Një ishim.
Unë nuk deshja të ikje prej barit tënd.
Lulediellin e deshja sepse ne kishim
ngjyrën e këngës dhe ëndrrën për lëndë.
Ti, bareshë. Unë, bari isha. Një ishim.
Gjethet lindën me një gaz të rëndë.
Ti, zog i qiellit të kaltër, ti o zjarr
i madh i pashuar dhe det i trazuar,
shpatë e gjatë ku fle oqeani me ar,
unë kam pirë hashash, jam sertlluar!
Po më ec mushtit të zjarrtë kjo farë
oj vashë qiellore, o rrugë e labërguar!
24. Qiririn fike
Mali ka zjarrin dhe heshtjen e detit,
të pushtuar nga dielli dhe myshku.
Atje në kullën tënde, si të mbretit,
qiririn fike. Natë. Natë ndryshku.
Hëna iku me një torbë ngarkuar
një qiell më lart, një tokë më larg.
Atje në kullën tënde, të errësuar,
qiririn fike. Natë është. Nata n’hark.
Fushës po ia kreh flokët dhembja ime
me kurora bademash e prej fiku.
Atje në kullën tënde, ndër errësime,
qiririn fike. Natë është. Natë myku.
Në njëqind spirra, mu si pasqyrën,
ati im e theu terrin e rëndë e të gjatë.
Atje në kullën tënde, dëgjo lyrën:
qiririn fike. Natë e vonë është. Natë.
Ah, në zemrën time të coptuar
sytë e tu pikojnë shi, qumësht drite.
Atje në kullën tënde t’errësuar,
natë është. Natë. Qiririn fike.
25. Dielli i zi
Nën drunjtë e trashë e të vjetruar,
një mbrëmjeje pa hënë, shihne diellin.
Këndoj pa zë vargjet e një dielli praruar.
Ja atë diell. Të zi, edhe qiellin.
Ajo papritur një ditë mund të vdesë
dhe unë varrin mund të mos ia di!
E heeej, ajo një ditë mund të mbesë
dhe unë duke e kujtuar atë, përmbi!
O, duar të ftohta, o natë me shi!
O, hënë e përgjakur, o lotë që s’rreshtin!
Duart e saj, jeta e saj - ç’lemeri,
një ditë të heshtin, ah të heshtin!
Paramendoni, të heshtin përjetë!
Ndaj, mos më shikoni. Dua t'i mbyll sytë.
Koha luan me fytyrën e saj të qetë!
Kurrgjë mos më kujtoni për ne të dytë.
Vallë koha të mos ketë mëshirë,
nën shpatën e ndarjes të na lerë?
Yjeve - mirëmbrëma! Natën e mirë
asaj! Gurin nga zemra, t’ia nxjerrë!
26. Orët
Tash po bie ora e shpirtit të vrarë.
Orë e shiut të blertë. Ujëvarë
ndërmjet katër heshtjeve,
tash po bie orë e dhembjeve.
Orë e ëndrrave. Trëndafilave.
Tash po bie ora e hënave. Qershive.
Orë e verbër me mjaullima,
yje që shuhen me piskëllima.
27. Koha e purpurtë
Koha e purpurtë dhe shpata prej anasoni
Të cytur na kanë prej atij hormoni
me dritë hëne të çdo horizonti.
Koha e purpurtë, ai kal hamshor,
në shtatë palë rrugësh, i bërë hor,
- qiri dhe gjerdan i bërë me zor.
Shpata prej anasoni, ai gjyqi vetë,
Kanun i shkaut që tinëz të vret,
zër' i mekur i breshkës së shkretë.
28. Në duart e mia
Në duart e mia, u ndal pëllumbi
e në mjaltin e lules, ama e bletave.
Kënga e heshtjes, mu si plumbi,
ia dha këngës e lojës së siluetave.
Ku po më shpie kjo erë e ku humbi
kjo iso sonte përsipër erërave!
Manari im kullot nën hijen e zezë
të një dardhe plakë, dardhbishte.
Zogjtë ikin pyjeve dimrit, krahnez,
zogjtë e lëndinave me karrabishte.
Ku po më shpie kjo erë me kmezë!
Ku po më shpie dhembja n’ullishte!
29. Vështro
Lutjet e tua pikojnë shi në veshin tim.
Në tokën e bukurisë sate, vështro pyjeve:
një shportë dredhëzash e kulumrish ushqim,
të flasin për ujin dhe purpurin e yjeve,
për vreshtat dhe zallin. Pa dëgjomë mua vetë:
verë është. Verë dhe kohë dielli për fluturim.
Po ti kur nis të flasësh oj dhembje e shkretë,
unë të them: eja, struku këtu në ishullin tim.
30. Heshtja
Heshtja ishte ëndërr e lulëzuar
dhe dielli shpërthente i kaltëruar
në ujtë e turbullt, duke mërmëruar.
Ti ishe hënë e sedeftë, re e zemëruar,
lule e hekurt, kristal i verdhëruar,
trëndafil i zi, vullkan i pashuar.
Ti ishe botë e re dhe lojë e vluar
e mëngjesit. Mbi të gjitha, e uruar,
ti ishe - dashuri, një gotë e helmuar!
31. Mos pyet
Mos pyet pse po leh ai qen i zi,
pse ajo dorë e natës yjet i herri,
dhe pse nga ëndrrat tona, me çmenduri,
gjerdanin na e mori, dashurinë na e bjerri.
Mos pyet më as për atë korb si futa
pse lart nga plepat na sheh me mëri,
pse kobe sjell mes nesh e futet tuta
e muret e ndarjes i ngrit përsëri.
Mos pyet, të lutem, kur krejt ky ar
po derdh vdekjet prej vendi në vend.
Natë pa asnjë qiri dhe pa asnjë zjarr,
dy zemra prej helmi ç’po i gëdhend.
32. Robinson! Robinson!
Shkuma e detit në krahërorin tim dhe bari i njomë
në sytë e mi të zinj të vetmisë. Gjaku im i zi
i drunjve qindvjeçarë, hapin ma drejton, fluromë.
Unë ec nëpër oqeanin të cilit emrin s'ia di
dhe s'di si më quajnë. S'di ku vete. Ku i kam pragjet?
Jeta ime është ujë që lëviz me çdo hormon.
Pulëbardhat, peshqit, erërat, shirat dhe algjet,
më fishkëllojnë në vesh: Robinson! Robinson!
Vete e kthehem nëpër një florë e faunë që t’mohon,
nëpër thellësitë dhe lartësitë e paprekshme që vlojnë.
Asgjë nuk më gëzon. Asgjë nuk më ngushëllon,
edhe ato gjëra q'i pata dikur, tash më dëshpërojnë
pa masë. S'di ku vete. S'di pse vete. S’i shoh pragjet.
Jeta ime është ujë që lëviz me secilin hormon
Pulëbardhat, peshqit, erërat, shirat dhe algjet
më fishkëllojnë në vesh: Robinson! Robinson!
Ç'do të ndodh me mua, s'e di as unë, në këtë botë.
Ç'do të ndodh në këtë botë të zezë, s'e di as unë.
Sa thellë je, sa lart je, sa larg je jeta ime - skllotë,
dita ime, dashuri e varur në pemë ku ka sall dhunë
që vetëkallet. S'di ku vete. O ku më janë pragjet?
Jeta ime është ujë që lëviz në secilin hormon.
Pulëbardhat, peshqit, erërat, shirat dhe algjet
më fishkëllojnë në vesh: Robinson! Robinson!
Ah, ju çastet e mia më të vështira ku preja
më afron dhe largon prej këtyre shungullimeve,
kur do t'i kaloj të gjithat, e di, do forca të reja,
do t'më vijnë dhe unë do t'u afrohem brigjeve,
tokës së premtuar të përjetësisë. O ku kam pragjet?
Tash, jeta ime është ujë që lëviz me çdo hormon.
Pulëbardhat, peshqit, erërat, shirat dhe algjet
më fishkëllojnë në vesh: Robinson! Robinson!
33. Befas
Befas, nga larg erdh hobeja e vdekjes
dhe në fund të lumit, zogjtë fluturuan
dhe nisën ulurimat, tingujt e mnerës.
Të bubullojë filloi. Lotët rrëke filluan.
Befas, një ditë unë vetë desha t’ik,
por mbeta për shkak të lulebademave.
Mot i turbullt në rrugën time u çpik.
Një ditë, te lumi në kojrien e ujemave.
Oh, në kullën tënde seç u trazua juga.
T'u marr erë luleve edhe njëherë, desha.
Por era filloi t’vërshojë, pllakosi muga.
Në lule t’verdha m’u tret mua mbretëresha.
34. Elegji
Kur të vish, erë e fortë jugu, të zgjohesh
të fishkëllesh këtu në ëndrrën time,
me barëra të verdha, me përgjërime,
kur të vish, ti nuk do të më njohësh.
Erë e fortë e jugut, unë mund mos t’jem,
ta kem një potkua të kalit në ballë,
ta kem të shkruar një vdekje t’rrallë,
kur të vish, vdekjen të shkruar ta kem.
Ah, ta kem një natë edhe më të ftohët
pa asnjë qiri, pa ajër e tokë, një natë,
pa asnjë lindje dhe këngë, përgjëratë,
kur të vish prapë, të mos jem i ngohët.
Kur të vish prapë, erë e fortë jugu
përsëri të ecësh nëpër heshtjen time,
përsëri t’më këndosh nëpër ëndrrime,
kur të vish ti, unë do të jem një farë murgu.
35. Baladë
Në fushë, drunjtë dhe bari, po dridhen.
Qe, një kalë po vrapon atje, mu atje,
ku fillojnë shpatiet e malit, e tufa hidhen.
Delet ç’janë shpërndarë. Bari, fyellit m’i bje’!
Ti sytë dhe buzët, rrush të kuq m’i ke.
Unë sy e vetulla esmer, rrush i zi, ç’ne!
O, të arrij deri te ti dhe t’i këndoj si dje
këngët e barit të verdhë o zog i luginës
që po i thërret kaltërsitë: shih ç’po na deh
kjo mbrëmje, kjo erë e lodhur e lëndinës!
Ti sytë dhe buzët, rrush të zi m’i ke.
Unë sy e vetulla esmer, rrush i zi, ç’ne!
36. Epitaf
Për këtë urë dhe detin mes nesh,
përditë më rrëfejnë kohërat e gjata.
Te ti nuk do arrij kurrë t’i zhvesh
rrobat e vjeshtës. Këtë e tha dhe nata.
Në vend të ëndrrës sime për ata sy
dëgjoje përrallën e shiut t’përgjakur:
te ti s’do arrij kurrë, i ziu unë për ty,
ta laj këmishën e lotëve të lagur.
Në kohën e manushaqes që s'çeli,
jugu ëndrrat s’arriti t’m’i shplojë.
Te ti nuk do të arrij, lotët do ngelin.
Dhembjet nuk do mund t’i largoj.
E vuajtja është lulja e qeshur e zemrës,
plagë e dhembjes së shpirtit t’pakuruar.
Nuk do të arrij as te shput’ e thembrës,
ta shuaj etjen, atë prush t’pashuar.
Për këtë verë dhe ikjen nga horizonti,
ditë e përditë më flet shiu i syve të mi.
Te ti nuk do të arrij kurrë, këtë e tha Zoti.
Të ngrihem mbi dhembjet, nuk do arrij.
37. Kujtimi
Në vrap pas fluturave, në turr pas ere,
të ndjeva më të nxehtë se gjakun tim.
Kurrgjë më tepër, zemra ime. Kësaj vere
të verdhë si vjeshta, ma le një kujtim.
Unë jam më i shpejtë se vetë murrlani,
më i hajthshëm se juga, m’i shpejt se agimi.
Kurrgjë më tepër, zemra ime. Po ani,
kësaj nate të gjatë, më mbet sall kujtimi.
E, jeta ka flutura dhe yje të zjarrtë,
kurora të blerta për çdo shkëlqim.
Kurrgjë më tepër, zemra ime e artë,
ma le një selvi në dorë për kujtim.
38. Nënë
Nënë, në kordelin e plepave me boça,
në lumë mund t'i gjesh vlimet e ameve.
Në qiell do të ketë lauresha e poça.
Yjet në qiell do të dridhen prej gjameve.
Në qiell do të ketë kumbulla. Bletë të bardha.
Dhembjen ta hamë, oj Nanë e vlimeve.
Peshqit që ëndrrojnë të jenë korale të kaltra.
lindja është lulemal dhe qershi e zgjimeve.
39. Lulezjarri
Ndryshe mund ta shihni hënën netve të gjata,
një gjerdan të verdhë, veshur ia ka nata,
yje që s’fiken në gaz’n që unë e pata.
Ndryshe mund ta ëndrroni ëndrrën o shokë
sonte: qetë, qetë një lumë, përmbi tokë,
mbi gjethe të thata rrëshqet mbi skllotë.
Ndryshe, fare ndryshe, tek koha po gjëmon,
ju mund ta zgjedhoni dashurinë tonë:
një lulezjarr, një shalqi e ajër që kundërmon!
40. Kënga e fundit
Poet, hëna e verdhë si këndez
me fustanin e kuq atje në pyje
ia jep luginës, natës së zezë,
në kopshtin ndezur, prush me yje.
Poet, mos qaj. Lulja jonë e jetës,
ç’po shkëlqen në liqenin e trazuar.
Mëndafsh a hekur, e bardha e t’zezës,
qëndron atje lart, në fron zezuar!
Duke filluar nga viti 1973 kur si gjimnazist boton dy librat e tij te pare, N. Sopaj ka botuar një varg veprash të ndryshme letrare: poezi, tregime, romane, drama dhe vepra të ndryshme studimore të fushës së albanologjisë. Veprat më të dalluara të autorit, janë: Alga e dalë nga deti, Larg (zgjedhje nga poezia), Letër Lirisë, Në fund të Akeronit (tregime), Unaza e humbur, Fluturimi mbi Sllupçan (romane), Çapini (dramë), Purolirika shqipe, Individualitete letrare 1 - Beqir Musliu, Individualitete letrare 2 - Teki Dervishi (studime).
Këtu, për lexuesit tanë po e paraqesim librin e parë të autorit Algjet, të ripunuar tani shumë vite më vonë. Ky libër njëkohësisht shënon 40 – vjetorin e krijimtarisë poetike të Nehas Sopajt, me çka ne i bashkangjitemi këtij jubileu.
ALGJET (Variant më i ri)
1. Poeti
Poet, kënga jote n’hole t’natës
ka shijen e mollave të pjekura,
ia jep purpurit ndër hije t’zanës,
ku qielli mbledh yjet e djegura!
Kur je i dehur, kënga jote e verës
me zemrën në buzë, oj lulja e prillit,
gumëzhin si shpirt i ëmbël i bletës;
kënga jote - ndër lugina t’diellit!
2. Hëna
Pa më thuaj, ç'pate hënë e verdhë, e verdhë,
në atë qiell të zi, të zi, zjarr pse po derdh?
Kjo natë e zezë dhe kjo vjeshtë e vrertë,
është pa drunj fare dhe pa pyll të blertë!
Atje shumë larg ku shkrihet guri n’erë,
atje larg, larg, ku era nis e derdh vrer,
pa më thuaj, ç'pate hënë e verdhë, e verdhë,
në atë qiell të zi, të zi, ç’terr po derdh?
3. Dashuria
Në rrugën time ka mbirë bari
dhe në këngën time mbiu selvia.
Ti vashë, erdhe kur acarri
u fut thellë në ëndrrat e mia.
Ja qiriri si po derdh ar e argjend.
Ja letra, ja nuri, ja purpuri i errët,
ja nga unë kjo lule! Ec e ngarend
ku ver’ e bardhë po derdhet!
Se, e rëndë është heshtja mes varresh,
kur t’përvidhet e të futet me zhurmë.
Thonë: fjala mes njerëzish e zjarresh,
është tulla e parë nga nis një mur!
4. Vasha
Eja me mua, vashë e bardhë. Atje
ku rrihen lulëkuqet me agimin rrëke,
në rërë ta gjejmë dashurinë ne!
Në botë ka shumë drunj gjelbëroshë
dhe njëqind granata pëlcasin bosh
bëjnë të të duket vetja sarhosh.
Në një pikë ku takohen njerëzit nga dy,
shihe skeletin e kohës lakuriq me sy:
s’dua të besoj se vërtetë po t’shoh Ty.
Unë vrapoj larg me pikëllim përherë
deri te jasemini atje ku pihet verë
atje ku koha mban pranverë.
Eja me mua, verë e kuqe, këtu tok
tek puqen drizat me grurin kokë më kokë,
ku gotat e mbushura derdhen me okë.
5. Luledielli
Pse fshihesh vashë, pas lulediellit?
Natën pa gjumë, unë t’kërkoj qiellit
mes karafilash dhe erës së zjarrtë...
Kështu, e ndjej qartë e më qartë,
dhembjen e dashurisë sime për ty.
Ajo kaçubë, ç’po drithërin nën sy.
Në horizont ç’po bie një shi i krisur,
e nga gishtat, lulëkuqët kanë nisur
të lulëzojnë. Pse fshihesh, o syqielli,
e nuk më flet pas atij luledielli?
Unë nuk kërkoj të më laritesh si manare,
jo, s’dua të më quash mua bilbil fare;
si të duash më merr, në daç një ketër,
a dru i vogël i blertë apo dru i vjetër!
Pse po fshihesh vashë pas lulediellit,
a mos kështu, mu në fund të qiellit,
heshtur e në vetmi, do të shëlbosh,
këtu nën këtë diell të gjelbërosh?
6. Këtu në katund
Ajo erdhi dhe më pyeti: Djalë, a më thua,
Te’ molis vapa, a ke një mrriz për mua?
Unë ia dogja qerpikun: Ka këtu, gjithkund,
diell e qiell sa të duash, këtu në katund!
Ajo prapë: Djalë, mos bëj shaka me mua!
Dua hënë e diell tok! Ujë të bekuar, dua!
Unë ia preka duart e faqet: ka hije gjithkund,
Gjethe e zemra të zjarrta, këtu në katund!
Ajo pyeti prapë: Pse po më mundon djalosh?
Trego ku mund t'i gjej ato largësi, mu asosh
çfarë ëndrrat s’i kanë parë e veshët s’i kanë dëgjuar
përtej diellit të praruar, përtej zjarrit të vluar!?
Unë ia mbylla buzët me buzë: Këtu o gjithkund!
Ku koha pushon përherë, këtu o në katund!
7. Zjarri
Përjashta shi bie. Dielli, i sedeftë.
Përjashta. Përjashta, fare beftë,
kjo zemra ime u bë e jermtë.
Drunjtë e blertë u ngritën në varg
këtu në zemrën time. E atje tej, larg,
hija jote heshtëte mes drunjve përqark.
Pastaj, era mori zjarr. U ndoz kashta.
Po hija jote e karafilit, atje përjashta,
hekur m’u bë, te të vegulloi rrashta.
Gjaku im lëvizi mes luleve të vjeshtës
rrëshirë e diellit të zi, tej para të vërtetës,
dëgjo o shpirt, të dua me ashk’ të zemrës!
8. Ç’do era
Çka do era në qiellin tim
me emrin tënd në gojë?
Çka do era në këtë lulëzim
me polen vashe në lojë?
Çka do era, më thuaj, vjeshtës,
në rrugën time të trazuar?
O, ndërmjet meje dhe heshtjes
diçka është në thumb e truar.
9. Sa larg
Sa larg është gjerdani. Është maj.
Sa larg deri te kurorat e yjeve.
Zëri yt është i mekur. Oh, ç’vaj
brenda katër mureve, mes pyjeve,
mbyllur është. Shpirti shqyhet. Haj, haj!
Atje në kullë, bie shi. Të dua!
Era e vogël, sjell kujtime të trishta.
Ne fiq hanim, gështenja. Për mua
pranvera e vjeshta, qenë të brishta.
Ëndrronim largësi... Akoma të dua!
Atje, në kullën tënde, përditë bie shi.
Mbylli sytë dhe hesht. Hesht, mos fol,
kështu e do koha me humor të zi.
Shi bie me sitë, shi bje me dërmol,
kjo kohë e flliqur ç’na vdiq me bezdi!
10. Sytë
Sytë e tu, mjellmë e trishtuar,
në mes të gurit e të fyellit,
trupi yt një ajër i lëmuar,
dritë jete, rreze e diellit.
Nganjëherë, unë jam lumë
e ti shtrat për shtatë palë breza,
koha është livadh me shumë
luleferra dhe ëndrra të zeza.
Nganjëherë, era mendimet
t’i shplon si nj’ëndërr e bardhë,
qiri e unazë me thellimet
sy i madh i bufit në ballë.
11. Brigje
Brigje të bardha. Botë e bardhë,
hënë e kuqe dhe ar i praruar,
një zemër fluturake një gardh
dhe kurrgjë më tepër, e uruar!
Ah, koha tash le t'i dëgjojë nga larg
eshtrat e mia si kërcasin në strall
dhe thërrasin dhembshëm në varg:
ar i shkrirë në hënë, mbi zall!
12. Ti vije
Ti vije përditë me nga një lule alli
më tepër. Në ëndrrat e mia, më le
nën ujë e ajër të freskët! Ç’më zu malli!
O, e dija moj, e dija lojën e zjarrit
dhe atë që kurrë mua nuk ma the,
...mua nuk ma the.
Pa më pyetur, hyre në jetën time me zjarr
zog i trembur dhe e pive ujtë përpe,
ndërmjet qiellit të vrerët dhe tokës së vrarë.
E dija moj, e dija atë lojën e zjarrit
dhe atë që kurrë mua nuk ma the,
...mua nuk ma the.
O brigje të heshtura e zogj të trembur n’agim,
o kallinj gruri. Ti po më nënqesh me rrufe
përnatë në ëndrrën time prej vale, shqim.
E dija moj, e dija atë lojën e zjarrit
dhe atë që kurrë mua nuk ma the,
...mua nuk ma the.
13. Sytë
Mbyllur janë sytë e tu t’amazonit,
kurrkush nuk i sheh, ata janë krejt shi,
kurrkush nuk e njeh atë fushë t’ozonit,
përjashta bien fletët e shpirtit të ri.
Pemët lëvrijnë. Uji derdh’ e ngrin.
Kësaj pranvere po mban dimr’ i zi,
drunjtë lakohen. Bie borë e shkrin.
Humbur janë sytë e tu t’amazonit.
Eja t'i gjesh në mbrëmjen me bujë,
ku zogjtë e natës në degë të ftonit
nën diellin me dhëmbë qeshin n’ujë
nën kaçuba, në djepin e ëndrrave.
Këtu koha gjuan me gurë e rrëmujë
dhe mbrëmja vjen rëndë gjëmbave.
Trembur janë sytë e tu t’amazonit,
i ndiej tek ndryhen brenda në gur.
Zëri yt vjen me ngjyrën e limonit.
Zogjtë e qiellit nisin bien në zgurrë.
Fluturojnë e bien në rrugën me vaj.
Unë s’të shoh. Ja zymbylët mbi mur.
Vjeshtë e vonë është. Unë rri e qaj.
14. Xinxarja
Jo, koha gjumë s’ka fare.
E vërteta, shpatën s’ta lë.
Shpirti im po hesht pa zarare!
A e kupton ti këngën pa zë?
Natë, këtu te unë. Te ti, fanfare.
Yjet me bishta, shpirti s’ti nxë!
Ah, e përdredhura xinxare,
a e di se një ditë do t’zë?
15. Hijet e gurit
Hijet e gurit bien mbi ujë dhe shih ç’po ik prej meje heshtja.
Ti më je luletokë, e vetmja. I vetmuari, ti i vetmi zogqiell.
Ah, kurrgjë nuk më le mua, të ziut, pos netve të verdha
dhe shiut të jermtë. Të tjerat, koha t’i ka n’kapërcyell.
Përjashta, era llamburit. Larg, pyje të gjelbërta. Qetësi.
Barit të njomë ç’po i dridhet ndër gishta një fyell i vjetër.
Ç’po të farkon e ardhmja e sedeftë ty. Rremb’ i diellit të ri.
Botë me plot dritare. Njëmijë e një harrna, ja një setër!
Tek fusha larg, gruri po pjell yje që vallëzojnë me zë t’erës,
kurse gjaku im i ri, një lëng si i qershive, ja tek po gufon.
Por, kot! Ti nuk po më le kurrgjë, pos flladit të pranverës,
dhe netve me hëna të verdha dhe shiut që s’pran e gurron.
16. Fyelli
Në fushë, drunjtë dhe bari, ç’po dridhen.
Qe, një kalë po vrapon atje, mu atje,
ku fillojnë shpatiet e malit, e tufa hidhen.
Delet ç’janë shpërndarë. Bari, fyellit m’i bje’!
Ti sytë dhe buzët, rrush të kuq ç’m’i ke.
Unë sy e vetulla esmer, rrush i zi, o ç’ne!
Oh, të arrij deri te ti dhe të këndoj si dje
këngët e barit të verdhë! Zog i luginës
që po i thërret kaltërsitë: shih ç’po na deh
kjo mbrëmje, kjo erë e lodhur e lëndinës?
Ti sytë dhe buzët, rrush të zi ç’m’i ke.
Unë sy e vetulla esmer, rrush i zi, o ç’ne!
17. Të ma jepte uji kaltërsinë
Të ma jepte uji kaltërsinë! Të ma jepte!
Ngjyrën e dridhjes sate, të ma jepte!
Të ma jepte uji verën tënde! Të ma jepte!
Të m’i jepte uji sytë e tu, të m’i jepte!
Të më jepte vjeshta rrush të zi! Të më jepte!
Kërmillin e vreshtës sate, të ma jepte!
Të ma jepte vjeshta fyellin e rrashtës! Të ma jepte!
Sall gjethin e verdhë të lisit, të ma jepte!
Të ma jepte mollën e dardhën! Të m’i jepte!
Dritën e yllit të ëndrrave, të ma jepte!
18. A e di ti
A di? Mbrëmë të pashë ëndërr!
Me duvak terri, të kish veshur nata.
Një selvi në sy dhe një hënë zgjëndërr,
ta kish vënë kanuni. Dhe, shpata!
E di, mbrëmë të ëndërrova. Të ëndërrova.
Për shtatë ditë, një shekull sharra
ç’po hidhte vallen e ndarjeve ndër molla
dhe ndër dardha, të njoma e të thara.
E di, mbrëmë të vura mes lule
dhe ujërash të kaltra, si një qiell.
Koha ish zamare me pekule
të hënës dhe barit të blertë nën diell.
A e di ti? Mbrëmë të pashë ëndërr:
një thikë e ftohtë atje, rrahut,
dhe një flakë e vdekjes, një gjëndërr,
ta kish mbjellë kanun' i shkaut.
19. Një ditë
Një ditë, heshtja ime u bë grejzë zemraqe
dhe koha lozonjare ujem i dhembshur
ëndërr e verës së kuqe që të tund.
Një ditë, ndërsa po merrte era lumit me laqe
një ditë me bar dhe zogj të trembur,
rruga jote ish livadh i pa fund.
Një ditë kallamësh të gjelbërt e me caqe
një ditë hijesh të rënda e të vrenjtur,
një ditë fjala jote seç u mund.
20. Pa dëgjoni
Bulkthi cicëron në rrugë, si një kandërr.
Përmes kallamësh, unë shikoj turtulleshat
si hapen e bien dikund në një ëndërr.
Pa dëgjoni, mbrëmje është. E mbretëreshat
flutura, me erë jugu shihi zhgjëndërr.
Ajo kish flokë uji dhe gjinj thekre trazuar.
As hëna e zjarrtë, as peshku, as mështekna
e as mëndafshi nuk kishin aso flakash t’gufuar.
Pa dëgjoni, mbrëmje është. Ja thekra
e mbrëmjes me shushurimë të shiut, riguar.
Pa dëgjoni, çohuni përmbi këtë tmerr!
Mbrëmje është. Mbrëmje me natyrën gri.
Mbrëmje me gjethe që presin të çelin. U err.
Pa dëgjoni, mbrëmje është. Mbrëmje me shi.
Mbrëmje me shushurimë, mu si në ferr!
21. Në mbrëmje
Në mbrëmje, kur ti vjen plot me lazdrime,
unë fshihem prapa luleshpatave të verdha
dhe pres të më vish. Po pse po qesh oj lulja ime,
kur plepat u drodhën, në mbrëmje unë t’erdha:
si qingj i butë që ta kalit paqen, në mëkime,
nëpër ëndrra, buzë ujërash, të buzëqesha.
Kur ti cicërron zogu im në shelgun tim të ri,
hija ime bie në pëqi të yllit tënd t’amshuar,
dhe pres të më vish o zogëz... Po pse oj bojli
ti e ndjen natën si plagoset prej thirrjesh, dërmuar,
e qeni im i lëpin plagët e të kaluarës si nën jermi!
Harroje, në ëndrrën time tani bari të gjelbëruar.
Kur ti vjen te lumi i ëndrrës sime me rrëke,
hëna vdes në krahët e jugut porsi një xhind,
unë do të jem, pas çdo zjarri, shkrepetime e rrufe
që do të godasë. E pse po qesh? Ja po të bind:
pas çdo beteje pa fitore, si e Pirros, të bëj be,
në ëndrrën time të lulëzuar, unë një ditë do rilind.
Në mbrëmje, kur ti vjen te lumi i ëndrrës sime,
unë pushoj në çdo kallam të blertë si zog dielli
dhe pres të pushojë oqeani. Atje, ndër prafullime,
pres të më buzëqesh shpresa: të më hapet qielli!
Mos qesh: në mbrëmje kur heshtja me ulurime,
të thotë: në krahet e tu unë do të t’vij me zë fyelli.
22. Unë po shkoj
Unë po shkoj të fshihem në maj
e kur të më kalosh moj lozonjare,
do të t’shikoj gjatë dhe do te qaj.
Për ty mëllenjë, për ty moj çapraze,
e imja biondinë, sa kam zjarr e vaj,
një krua lotësh, ah moj fshatare!
Flokët e tua i bart jugu, e këtu
prapa shelgjeve dhe zemrës sime
po hanë fluturat e dhembjes tëhu.
Unë gjuaj mëllenjën me ngashërime
për të cilën kam aq zjarr obu,
dhe një krua lotësh. Nëna ime.
Deri në atë breg t’rrëpintë e t’artë
ajo mund të shohë. Këndej e andej
bregut të lumit, gjendet një mur i lartë.
(Oh, si të më shohë edhe ajo këndej!)
Unë e gjuaj mëllenjën time të zjarrtë
dhe një krua lotësh. Nëno, hej, hej.
23. Bukolike
Ti, zog i qiellit, ti zog i blertë
i rrugës sime, më lejo të t'kujtoj.
Më lejo ta vras heshtjen e sertë,
më lejo të lind e të t’ëndrroj.
Ty të dhimbte koka, sa shkretë,
mua më shtohej gjaku kur kujtoj.
Gjak ti kishe. Gjak kisha unë. Një ishim.
Unë nuk deshja të ikje prej barit tënd.
Lulediellin e deshja sepse ne kishim
ngjyrën e këngës dhe ëndrrën për lëndë.
Ti, bareshë. Unë, bari isha. Një ishim.
Gjethet lindën me një gaz të rëndë.
Ti, zog i qiellit të kaltër, ti o zjarr
i madh i pashuar dhe det i trazuar,
shpatë e gjatë ku fle oqeani me ar,
unë kam pirë hashash, jam sertlluar!
Po më ec mushtit të zjarrtë kjo farë
oj vashë qiellore, o rrugë e labërguar!
24. Qiririn fike
Mali ka zjarrin dhe heshtjen e detit,
të pushtuar nga dielli dhe myshku.
Atje në kullën tënde, si të mbretit,
qiririn fike. Natë. Natë ndryshku.
Hëna iku me një torbë ngarkuar
një qiell më lart, një tokë më larg.
Atje në kullën tënde, të errësuar,
qiririn fike. Natë është. Nata n’hark.
Fushës po ia kreh flokët dhembja ime
me kurora bademash e prej fiku.
Atje në kullën tënde, ndër errësime,
qiririn fike. Natë është. Natë myku.
Në njëqind spirra, mu si pasqyrën,
ati im e theu terrin e rëndë e të gjatë.
Atje në kullën tënde, dëgjo lyrën:
qiririn fike. Natë e vonë është. Natë.
Ah, në zemrën time të coptuar
sytë e tu pikojnë shi, qumësht drite.
Atje në kullën tënde t’errësuar,
natë është. Natë. Qiririn fike.
25. Dielli i zi
Nën drunjtë e trashë e të vjetruar,
një mbrëmjeje pa hënë, shihne diellin.
Këndoj pa zë vargjet e një dielli praruar.
Ja atë diell. Të zi, edhe qiellin.
Ajo papritur një ditë mund të vdesë
dhe unë varrin mund të mos ia di!
E heeej, ajo një ditë mund të mbesë
dhe unë duke e kujtuar atë, përmbi!
O, duar të ftohta, o natë me shi!
O, hënë e përgjakur, o lotë që s’rreshtin!
Duart e saj, jeta e saj - ç’lemeri,
një ditë të heshtin, ah të heshtin!
Paramendoni, të heshtin përjetë!
Ndaj, mos më shikoni. Dua t'i mbyll sytë.
Koha luan me fytyrën e saj të qetë!
Kurrgjë mos më kujtoni për ne të dytë.
Vallë koha të mos ketë mëshirë,
nën shpatën e ndarjes të na lerë?
Yjeve - mirëmbrëma! Natën e mirë
asaj! Gurin nga zemra, t’ia nxjerrë!
26. Orët
Tash po bie ora e shpirtit të vrarë.
Orë e shiut të blertë. Ujëvarë
ndërmjet katër heshtjeve,
tash po bie orë e dhembjeve.
Orë e ëndrrave. Trëndafilave.
Tash po bie ora e hënave. Qershive.
Orë e verbër me mjaullima,
yje që shuhen me piskëllima.
27. Koha e purpurtë
Koha e purpurtë dhe shpata prej anasoni
Të cytur na kanë prej atij hormoni
me dritë hëne të çdo horizonti.
Koha e purpurtë, ai kal hamshor,
në shtatë palë rrugësh, i bërë hor,
- qiri dhe gjerdan i bërë me zor.
Shpata prej anasoni, ai gjyqi vetë,
Kanun i shkaut që tinëz të vret,
zër' i mekur i breshkës së shkretë.
28. Në duart e mia
Në duart e mia, u ndal pëllumbi
e në mjaltin e lules, ama e bletave.
Kënga e heshtjes, mu si plumbi,
ia dha këngës e lojës së siluetave.
Ku po më shpie kjo erë e ku humbi
kjo iso sonte përsipër erërave!
Manari im kullot nën hijen e zezë
të një dardhe plakë, dardhbishte.
Zogjtë ikin pyjeve dimrit, krahnez,
zogjtë e lëndinave me karrabishte.
Ku po më shpie kjo erë me kmezë!
Ku po më shpie dhembja n’ullishte!
29. Vështro
Lutjet e tua pikojnë shi në veshin tim.
Në tokën e bukurisë sate, vështro pyjeve:
një shportë dredhëzash e kulumrish ushqim,
të flasin për ujin dhe purpurin e yjeve,
për vreshtat dhe zallin. Pa dëgjomë mua vetë:
verë është. Verë dhe kohë dielli për fluturim.
Po ti kur nis të flasësh oj dhembje e shkretë,
unë të them: eja, struku këtu në ishullin tim.
30. Heshtja
Heshtja ishte ëndërr e lulëzuar
dhe dielli shpërthente i kaltëruar
në ujtë e turbullt, duke mërmëruar.
Ti ishe hënë e sedeftë, re e zemëruar,
lule e hekurt, kristal i verdhëruar,
trëndafil i zi, vullkan i pashuar.
Ti ishe botë e re dhe lojë e vluar
e mëngjesit. Mbi të gjitha, e uruar,
ti ishe - dashuri, një gotë e helmuar!
31. Mos pyet
Mos pyet pse po leh ai qen i zi,
pse ajo dorë e natës yjet i herri,
dhe pse nga ëndrrat tona, me çmenduri,
gjerdanin na e mori, dashurinë na e bjerri.
Mos pyet më as për atë korb si futa
pse lart nga plepat na sheh me mëri,
pse kobe sjell mes nesh e futet tuta
e muret e ndarjes i ngrit përsëri.
Mos pyet, të lutem, kur krejt ky ar
po derdh vdekjet prej vendi në vend.
Natë pa asnjë qiri dhe pa asnjë zjarr,
dy zemra prej helmi ç’po i gëdhend.
32. Robinson! Robinson!
Shkuma e detit në krahërorin tim dhe bari i njomë
në sytë e mi të zinj të vetmisë. Gjaku im i zi
i drunjve qindvjeçarë, hapin ma drejton, fluromë.
Unë ec nëpër oqeanin të cilit emrin s'ia di
dhe s'di si më quajnë. S'di ku vete. Ku i kam pragjet?
Jeta ime është ujë që lëviz me çdo hormon.
Pulëbardhat, peshqit, erërat, shirat dhe algjet,
më fishkëllojnë në vesh: Robinson! Robinson!
Vete e kthehem nëpër një florë e faunë që t’mohon,
nëpër thellësitë dhe lartësitë e paprekshme që vlojnë.
Asgjë nuk më gëzon. Asgjë nuk më ngushëllon,
edhe ato gjëra q'i pata dikur, tash më dëshpërojnë
pa masë. S'di ku vete. S'di pse vete. S’i shoh pragjet.
Jeta ime është ujë që lëviz me secilin hormon
Pulëbardhat, peshqit, erërat, shirat dhe algjet
më fishkëllojnë në vesh: Robinson! Robinson!
Ç'do të ndodh me mua, s'e di as unë, në këtë botë.
Ç'do të ndodh në këtë botë të zezë, s'e di as unë.
Sa thellë je, sa lart je, sa larg je jeta ime - skllotë,
dita ime, dashuri e varur në pemë ku ka sall dhunë
që vetëkallet. S'di ku vete. O ku më janë pragjet?
Jeta ime është ujë që lëviz në secilin hormon.
Pulëbardhat, peshqit, erërat, shirat dhe algjet
më fishkëllojnë në vesh: Robinson! Robinson!
Ah, ju çastet e mia më të vështira ku preja
më afron dhe largon prej këtyre shungullimeve,
kur do t'i kaloj të gjithat, e di, do forca të reja,
do t'më vijnë dhe unë do t'u afrohem brigjeve,
tokës së premtuar të përjetësisë. O ku kam pragjet?
Tash, jeta ime është ujë që lëviz me çdo hormon.
Pulëbardhat, peshqit, erërat, shirat dhe algjet
më fishkëllojnë në vesh: Robinson! Robinson!
33. Befas
Befas, nga larg erdh hobeja e vdekjes
dhe në fund të lumit, zogjtë fluturuan
dhe nisën ulurimat, tingujt e mnerës.
Të bubullojë filloi. Lotët rrëke filluan.
Befas, një ditë unë vetë desha t’ik,
por mbeta për shkak të lulebademave.
Mot i turbullt në rrugën time u çpik.
Një ditë, te lumi në kojrien e ujemave.
Oh, në kullën tënde seç u trazua juga.
T'u marr erë luleve edhe njëherë, desha.
Por era filloi t’vërshojë, pllakosi muga.
Në lule t’verdha m’u tret mua mbretëresha.
34. Elegji
Kur të vish, erë e fortë jugu, të zgjohesh
të fishkëllesh këtu në ëndrrën time,
me barëra të verdha, me përgjërime,
kur të vish, ti nuk do të më njohësh.
Erë e fortë e jugut, unë mund mos t’jem,
ta kem një potkua të kalit në ballë,
ta kem të shkruar një vdekje t’rrallë,
kur të vish, vdekjen të shkruar ta kem.
Ah, ta kem një natë edhe më të ftohët
pa asnjë qiri, pa ajër e tokë, një natë,
pa asnjë lindje dhe këngë, përgjëratë,
kur të vish prapë, të mos jem i ngohët.
Kur të vish prapë, erë e fortë jugu
përsëri të ecësh nëpër heshtjen time,
përsëri t’më këndosh nëpër ëndrrime,
kur të vish ti, unë do të jem një farë murgu.
35. Baladë
Në fushë, drunjtë dhe bari, po dridhen.
Qe, një kalë po vrapon atje, mu atje,
ku fillojnë shpatiet e malit, e tufa hidhen.
Delet ç’janë shpërndarë. Bari, fyellit m’i bje’!
Ti sytë dhe buzët, rrush të kuq m’i ke.
Unë sy e vetulla esmer, rrush i zi, ç’ne!
O, të arrij deri te ti dhe t’i këndoj si dje
këngët e barit të verdhë o zog i luginës
që po i thërret kaltërsitë: shih ç’po na deh
kjo mbrëmje, kjo erë e lodhur e lëndinës!
Ti sytë dhe buzët, rrush të zi m’i ke.
Unë sy e vetulla esmer, rrush i zi, ç’ne!
36. Epitaf
Për këtë urë dhe detin mes nesh,
përditë më rrëfejnë kohërat e gjata.
Te ti nuk do arrij kurrë t’i zhvesh
rrobat e vjeshtës. Këtë e tha dhe nata.
Në vend të ëndrrës sime për ata sy
dëgjoje përrallën e shiut t’përgjakur:
te ti s’do arrij kurrë, i ziu unë për ty,
ta laj këmishën e lotëve të lagur.
Në kohën e manushaqes që s'çeli,
jugu ëndrrat s’arriti t’m’i shplojë.
Te ti nuk do të arrij, lotët do ngelin.
Dhembjet nuk do mund t’i largoj.
E vuajtja është lulja e qeshur e zemrës,
plagë e dhembjes së shpirtit t’pakuruar.
Nuk do të arrij as te shput’ e thembrës,
ta shuaj etjen, atë prush t’pashuar.
Për këtë verë dhe ikjen nga horizonti,
ditë e përditë më flet shiu i syve të mi.
Te ti nuk do të arrij kurrë, këtë e tha Zoti.
Të ngrihem mbi dhembjet, nuk do arrij.
37. Kujtimi
Në vrap pas fluturave, në turr pas ere,
të ndjeva më të nxehtë se gjakun tim.
Kurrgjë më tepër, zemra ime. Kësaj vere
të verdhë si vjeshta, ma le një kujtim.
Unë jam më i shpejtë se vetë murrlani,
më i hajthshëm se juga, m’i shpejt se agimi.
Kurrgjë më tepër, zemra ime. Po ani,
kësaj nate të gjatë, më mbet sall kujtimi.
E, jeta ka flutura dhe yje të zjarrtë,
kurora të blerta për çdo shkëlqim.
Kurrgjë më tepër, zemra ime e artë,
ma le një selvi në dorë për kujtim.
38. Nënë
Nënë, në kordelin e plepave me boça,
në lumë mund t'i gjesh vlimet e ameve.
Në qiell do të ketë lauresha e poça.
Yjet në qiell do të dridhen prej gjameve.
Në qiell do të ketë kumbulla. Bletë të bardha.
Dhembjen ta hamë, oj Nanë e vlimeve.
Peshqit që ëndrrojnë të jenë korale të kaltra.
lindja është lulemal dhe qershi e zgjimeve.
39. Lulezjarri
Ndryshe mund ta shihni hënën netve të gjata,
një gjerdan të verdhë, veshur ia ka nata,
yje që s’fiken në gaz’n që unë e pata.
Ndryshe mund ta ëndrroni ëndrrën o shokë
sonte: qetë, qetë një lumë, përmbi tokë,
mbi gjethe të thata rrëshqet mbi skllotë.
Ndryshe, fare ndryshe, tek koha po gjëmon,
ju mund ta zgjedhoni dashurinë tonë:
një lulezjarr, një shalqi e ajër që kundërmon!
40. Kënga e fundit
Poet, hëna e verdhë si këndez
me fustanin e kuq atje në pyje
ia jep luginës, natës së zezë,
në kopshtin ndezur, prush me yje.
Poet, mos qaj. Lulja jonë e jetës,
ç’po shkëlqen në liqenin e trazuar.
Mëndafsh a hekur, e bardha e t’zezës,
qëndron atje lart, në fron zezuar!
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen