F A Q E T

Mittwoch, 17. Juli 2013

Sali Bashota

Sali Bashota

Sali Bashota lindi më 31 gusht 1959 në Caravik të Klinës. Shkollën fillore dhe gjimnazin i kreu në Kijevë.
Më 1978 u regjistrua në Degën e Letërsisë dhe të Gjuhës Shqipe në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës, ku u diplomua më 1982. Pas mbarimit të studimeve ishte mësimdhënës në gjimnazin “Luigj Gurakuqi” në Klinë, paralelja e ndarë në Kijevë dhe në shkollën fillore “Motrat Qiriazi” në Klinë. Në vitet 1983/84 i vijoi studimet pasuniversitare në drejtimin e Letërsisë. Në vitin 1988 magjistroi në shkencat filologjike me temën Proza e Mitrush Kutelit, ndërkaq  në vitin 1998 doktoroi me temën Personazhi në prozën shqipe midis dy luftërave botërore (Konica, Koliqi, Kuteli, Migjeni). Në vitin 1984 është zgjedhur asistent në Fakultetin e Filologjisë dhe është avancuar në titujt ligjërues (1994), docent (2000), profesor i asocuar (2005) dhe profesor i rregullt (2010).
Në Fakultetin e Filologjisë i ligjëron lëndët mësimore: Letërsi romantike arbëreshe, Letërsi romantike shqipe, Idetë letrare dhe Publicistikë shqiptare.
Nga viti 1999 është drejtues i botimeve në Shtëpisë Botuese “Rozafa”. Në vitet 2000-2003 ishte kryeredaktor i revistës letrare Jeta e Re, ndërsa në vitet 2000-2004  ishte Kryetar i Degës së Letërsisë Shqipe në Fakultetin e Filologjisë.
Në vitin 2005, me propozimin e Ambasadës së Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Prishtinë, mori pjesë në projektin Administrimi i Bibliotekave në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe nga Departamenti i Shtetit Amerikan u certifikua në programin ndërkombëtar për udhëheqës.
Në vitin 2009 në Edirne të Turqisë është zgjedhur Nënkryetar i Unionit të Bibliotekave të Ballkanit (BLU).
Nga viti 2009 deri më 2012 ishte Kryetar i Këshillit Botues të Universitetit të Prishtinës dhe Kryetar i Këshillit të Studimeve të Doktoratës në Fakultetin e Filologjisë.
Në vitet 2004, 2008 dhe 2012 nga Fakulteti i Filologjisë i Universitetit të Prishtinës është kandiduar për anëtar të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës.
Më 2 gusht 1998, në vendlindjen e tij, ushtria dhe policia serbe ia dogjën Shtëpinë, Bibliotekën,
Dorëshkrimet.
Është autor i afër tridhjetë librave me poezi, prozë poetike, studime për letërsinë dhe kritikë letrare. Gjithashtu, është njëri ndër poetët më të përkthyer të Kosovës në gjuhë të ndryshme të botës dhe i përfaqësuar në shumë antologji brenda dhe jashtë vendit. Poezia e tij është përkthyer në anglisht, frëngjisht, gjermanisht, rumunisht, polonisht, italisht, turqisht, suedisht, hungarisht, arabisht, bullgarisht, maqedonisht etj., ndërkaq  veprat e tij janë promovuar në festivale ndërkombëtare të poezisë.
Është anëtar i PEN Qendrës së Kosovës dhe i Këshillit Kombëtar të Kosovës- Memoria e Botës.
Nga viti 2003  është  Drejtor i Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës.
Për krijimtarinë letrare e shkencore është nderuar me: Çmimin Pjetër Bogdani, për librin Kuteli prozator, poet, kritik, si libri më i mirë i vitit, Shoqata e Shkrimtarëve të Kosovës, Prishtinë, 1999; Çmimin Pena e Artë  për vitet 1990 dhe 2000, Revista për letërsi, art dhe kulturë Fjala, Prishtinë; Çmimin vjetor Menada, për krijimtari të veçantë, Manifestimi Letrar Ndërkombëtar, Ditët e Naimit, Tetovë, Maqedoni, 2004; Çmimin e Mitingut të Poezisë në Gjakovë, për librin më të mirë të vitit me poezi  Bukuri e nëmur, Gjakovë, 2006; Çmimin Serembe, për krijimtari letrare dhe shkencore, Klubi i Artistëve Laçjanë dhe Fondacioni Pedrollo, Shqipëri-Itali, 2010; Medaljonin 90-vjet Bibliotekë Kombëtare, Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë, Tiranë, 2011; Çmimin letrar për veprën më të mirë me poezi për vitin 2011 me titullin Dorëshkrimi i ngjallur, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Prishtinë, 2012; Çmimin e Mitingut të Poezisë në Gjakovë, për librin më të mirë të vitit me poezi për vitin 2011, me titullin Dorëshkrimi i ngjallur, Gjakovë, 2012.


Vepra me poezi:
  • Albumi i grisur, Rilindja, Prishtinë, 1986
  • Zogu me profil vjeshte, Rilindja, Prishtinë, 1989
  • Plagomë, Fjala, Prishtinë, 1994; Rozafa, Prishtinë, 2004
  • Dalje nga trishtimi, Rozafa, Prishtinë, 1999
  • Ndiz dritën magjike, poezi të zgjedhura, Rozafa, Prishtinë, 2002
  • Bukuri e nëmur,  PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë, 2006
  • Jetë me vdekje, poezi të zgjedhura, Toena, Tiranë, 2006
  • Natyrë e vrarë, poezi të zgjedhura, Ars Poetica, Tetovë, 2006
  • Kambanë zemërimi, Toena, Tiranë, 2008
  • Dorëshkrimi i ngjallur, PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë, 2011



Vepra me prozë poetike:
  • Ëndrra në parajsë, Rozafa, Prishtinë, 2006
  • Sytë e vetmisë, Rozafa, Prishtinë, 2010
  • Rruzullimi i zjarrit, Ombra GVG, Tiranë, 2011



Vepra me studime dhe kritikë letrare:
  • Shqipshkrimi kritik, Rilindja, Prishtinë, 1997
  • Kuteli prozator-poet-kritik, Rilindja, Prishtinë, 1999; Rozafa, Prishtinë, 2007
  • Domethënia e ideve letrare, Rilindja, Prishtinë, 2001
  • Proza e filleve të modernitetit, PEN Qendra e Kosovës, Prishtinë, 2006
  • Studime letrare, Toena, Tiranë, 2008



Vepra të përkthyera në gjuhë të tjera:
  • Exilul Sufletului (Ekzili i Shpirtit), Editura Muzeul Literaturii Romane, Bukuresht, 2004
  • Schalte das magische Licht ein (Ndiz dritën magjike), Magic Verlag, Zurich, 2004
  • Only Death is White (Vetëm vdekja është e bardhë), Rozafa, Prishtinë, 2005
  • Ako stanam angel (Nëse bëhem engjëll), Fenix, Shkup, 2006
  • Ploaia fara Tine (Shiu pa Ty), Editura Do-Minor, Bukuresht, 2008
  • Beauté maudite (Bukuri e nëmur), Xanthippe/Edition ASPASIA, Zurich, 2010
  • Прокълната красота (Bukuri e nëmur), Balkani, Sofie, 2012
  • När himlen tystnar (Kur hesht qielli), Holmbergs, Malmö, 2012
  • Allume la lumière magique (Ndiz dritën magjike), L’Harmattan, Paris, 2013



Antologji poetike (bashkautor):
  • Burim drite e dashurie, Shpresa, Prishtinë, 1999
  • Dritaren lëre hapur, Rozafa, Prishtinë, 2002
  • E frikshme dhe e bukur, Rozafa, Prishtinë, 2003
  • Eni vjen p’ej Çamërie, DÇJ & Rozafa, Prishtinë, 2004
  • Një gur i çarë, DÇJ & Rozafa, 2005; Toena, Tiranë, 2005
  • Insula nemuririi (Ishulli i pavdekësisë), Editura Muzeul Literaturii Romane, Bukuresht, 2005
  • Nie jest za pozno na milosc (Nuk është vonë për dashuri), Pogranicze Sejny, 2005
  • A Split Stone (Një gur i çarë), DÇJ & Rozafa, Prishtinë, 2006
  • Dann sagte der Dichter (Atëherë poeti tha), Das Internationale Literaturfestival, Basel, 2007
  • Antologji e poezisë bashkëkohore të Kosovës, Azminah, Jordani, 2009
  • Punti de cuvinte (Urat e fjalëve), Editura Fundaţiei Culturale Poezia, Iași, 2009
  • Balcanica, Editura Proilavia, Braila, 2010
  • Antologji poeziei albaneze de azi (Antologji e poezisë shqipe sot), Editura Privirea, Bukuresht, 2012



Vepra me studime për Sali Bashotën:
  • Grup autorësh, Sali Bashota preţuit de scriitorii români/Sali Bashota i vlerësuar nga shkrimtarët rumunë, Editura Limes, Bukuresht, 2012



Poezi nga Sali Bashota


VJERSHA QË PO JEPTE SHPIRT
                     
Albulena tha:
mos e gris
Është poezi e mallit të parë
Ankthi do ta zërë edhe nënën
Besiana tha:
mos e djeg
Dhembjet e shpirtit s'kanë fund
Dikush më vonë do ta vajtojë me lot
Doruntina tha:
mos e plagos
Është mëkat të vritet vargu
Sapo lind  me klithmë
Etleva tha:
mos ee përgjak
Do të bien të gjitha këmbanat e trishtimit
Fjalë shpëtimtare më s'do të ketë
Rozafa tha:
mos e varros
Vjershën që deshi pak atdhe
Për shpirtin e vet


MEDITIM I TRISHTË 
Vjershë pikëllimi e zhvarros atë turmë
Në sheshin e fitores sërish lë gjurmë
Meditim i trishtë i veshur në zi
Plasarit murin që s'rrënohet assesi
Poeti klith kur i përgjaket poezia
Tis i errët e  mbulon s'përkulet krenaria
Revolta kthehet në shigjetë mallkimi
Në cilin ferr po na zë verbimi
Meditim i trishtë i veshur në zi
Ç'të bëj me vargjet e rëna në barbari
Fytyrë e vdekur lisin e gjakut e mbulon
Kujtim i gjallë sa shekuj na robëron
Gurvarrit tim i duhet bukuria hije
Dhe një këmbanë zhvarrimit sa i bie
          (1994)
  
NATË SHQIPTARE 
Përnatë po vdiset me ëndrrat nën dry
Korbin e mështjellim rreth qafe pa sy
Lirikë e paqartë gërryen shkronjat mbi qetësinë e shprishur
Avull i trupit fërkon shqisat e trurit të prishur
Jeta përgjaket si zog i mbyllur në kafazin mbretror
A vdiset kështu shqiptarçe rrethuar me murin gjarpëror
Kur gjaku ngutet të mbushë pusin e rojës bishë
Me kokë në jastëk shtërngojmë të drejtën e jetës që grishë
Tuberkulozi e ha shërimin e vetë në rrugën pa fund
Përnatë vdiset ngapak me pamje të muruar askund
Qumështi i zi i nënës sa herë në prush vlohet
Bëhet rreze pa ngjyrë medikament i syriit që shërohet
Gaca shplohet nga hiri i dorëshkrimeve të varura në litar
Si thupra në ujë dridhet mendimi i zhveshur në acar
Gjuha mballqit emrat kur kthehen në ditën e Gjykimit
Përnatë po vdiset në lëkurën e regjur të robërimit
Shtegu hap dosjen me gojëtarinë e hargjuar në ekran
Ajo ish skulpturë e larë me ujin e reumatizmës pranë
Aty mbetet njeriu që lan  e than lëkurën e gjarprit
Vetmia rrokulliset si libër i shenjtë i fatit
Mëshira rri në hijen e mendimeve të qelbura në ferr
Mbi Natën Shqiptare kur klith si shqiponjë në qeli-terr
(1994)
   
FJALA 
Në gjuhën e gjakut a je rrënjë e butë
Dhe pse fati të gjuan me shigjetë
Mësoje përjetë atë thënie të urtë
Mos  shkel besën pa dhënë jetë
Poetët nuk heshtin pse ulërin nata
Tani korbit krahët po i zbardhen
Erdh kohë e shqetsimeve të gjata
Rrezet e diellit me hije nuk ndalen
Dikur ishte dashuri e pa mbaruar
Kur nëna na vinte mbi djep skifterin e kuq
Tash ç'do të thotë  kjo kohë e lotuar
A kërcen hop ti apo dikush bie klluq
(1989)
  
RITUAL MORTOR 
Fytyra të verdha më dalin para
Vetmi e rëndë tash më pëlcet
Është klithmë e fateve të ndara
Kohë kthimi për të mallkuarin poet
Askund s'e shoh pragun as derën
Dyshim i ndezur tek më bën hije
Thyhet shkëlqimi që bart skëterrën
Thellë fundoset bukuri grarie
Tash syrit ja mbyll dritën
Si Argusit mijëra vjet
Tash bimës ja ndal rritën
Ëndërr e ftohtë më pret
fryma ime vargun e zë rob
Ta shtrydh deri në pafundësi
Po s'të lë në hirin plot kob
Kur prehet dashuria në arrati
Varrmihës të krimbur më dalin prapa
Ritual mortor i peizazhit të vet
Me këmbë të lidhura me duar të çara
Sa shkret medet sa shkret
(1989)

  
NDJENJA PËR NËNËN 
Nëna s'do të qajë më
Nëna s'do të klithë  habitshëm
Shiu prapë ia lag trupin
Që t'i  rritet nuri
Të mos rrëzohet muri
Dhe të bëjë mot i mirë
Por nëna
S'do t'i harrojë dhembjet
As zërin  e përvajshëm të qyqeve
Nesër
Kur dielli lind përsëri
         (1989)



PLAGOMË
(M. Kutelit, për Poemin Kosovar dhe Shëndaumin) 
E shoh poetin me kufoma foshnjash në krah
Dheu Uji Fryma ia shpëlajnë Mëkatin
A bartet kokëprera para disqeve diellore tha
Kur molekulat e shpirtit ia mbysin hapin
Qyteti fle me kësulë valësh liqenore
Përse eklipsi mbulon trupat e shkrubuar
Kafshëria ngujohet në mimetikën përrallore
Nëse theret karvani në ditën e tmerruar
E shoh poetin me kufoma foshnjash në krah
Kosova dhe Shën Naumi  ndrydhin agimet polare
Gjyqtarët e qelbur gjuhën e qesin në gjah
Ti plagomë çmendie kurrë mos hap varre 
(1994)

Keine Kommentare:

Kommentar veröffentlichen