F A Q E T

Samstag, 14. September 2013

Vehbi Skënderi

Poeti Vehbi Demir Skënderi ka lindur në fshatin Strelcë të Korçës në maj të vitit 1927. shkollën fillore (me pesë klasë) e kreu në fshatin e lindjes në vitet 1934-1939. Në vitet 1941-1943 vazhdoi studimet fetare në Medresenë e Lartë Tiranë. Në majin e vitit 1943 ndërpret studimet dhe del partizan në Çetën e Dibrës me komandant Haxhi Lleshin. Në vitin 1944 pranohet në radhët e Partisë Komuniste Shqiptare. Me mbarimin e luftës kalon në Divizionin e Mbrojtjes Popullore. Më 1951 fillon një kurs estetik dyvjeçar ku japin leksione Jakov Xoxa, Bedri Dedja, Mark Gurakuqi etj. Në vitet 1953-1956 kryen shkollën e mesme profesionale (dega rusisht). Në vitet 1956-1961 kryen Fakultetin Histori-Filologji me rezultate shumë të mira. Vehbi Skënderi njihte shumë mirë rusisht, italisht dhe frengjisht. Poezinë e parë, e cila pati shumë sukses, Vehbi Skënderi e botoi në revistën "Letërsia jonë" në vitin 1947. Më 1950, me propozimin e poetit Lasgush Poradeci, pranohet anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë, pa qenë kandidat. Më 1953 botoi librin e parë poetik, Këngët e para. Prej atëherë ka botuar librat poetikë Vjersha (1958), Fletë nga ditari im (1964), Vjershat dhe poemat e Drinit (1969), Vazhdim i një bisede (1971), Vdekja e Ofelisë (1971), Shqiponja e Vermoshit (1972), Përsëri mëngjes (1973), Vjersha dhe poema të zgjedhura - Kolana e poezisë shqipe (1973), Kumbojnë vitet (1983), Nxitoj (1987), Bëjmë sikur (1995), Hëna e vjedhur (2000), Zvicra Shqipëria ime (2004). Për "Fletë nga ditari im", në vitin 1966 Vehbi Skënderi mori Çmimin e Republikës. Një vit më vonë merr çmim në konkurs kombëtar për poemën Vazhdim i një bisede. Ai merr edhe çmime të tjera nga organet botuese në konkurse të ndryshme kombëtare. Poezitë e tij përfshihen në antologjitë dhe tekstet shkollore të kohës dhe në botimet e poezisë shqipe në gjuhë të huaja. Ndahet nga jeta më 13.06.2011.


Poezi nga Vehbi Skënderi


THUAJA HËNËS

Kur ke diçka për të më thënë -
diçka që nuk të shqitet e s'e mban dot për vete,
që s'avullon si shiu e si bora nuk tretet
E ngado që të ikësh pas të ndjek këmba-këmbës.
Trokit në Hënë! Thuaja Hënës!

Kur të bezdisesh nga një grigjë halle,
Mos u besosh as ëngjëjve as djajve
As gurëve e sendeve reale
E s'ka njeri që të çliron nga dhembja
Dhe nga Verdikti i Akullt i së Thënës :
Prit sa të vijë mbrëmja. Thuaja Hënës !

Kur s'u zë besë më as hijeve as ëndërrës
As blozës që të nxin, as borës që zbardh majave
as miqve tënd të afërt, as tezeve, as dajave
e kur e ndjen zbrazëtirën gjer te dhëmbja
dhe asnjë vinç gjigand s'mund të të ngrejë nga rënia
Thuaja Hënës - prit sa të vijë mbrëmja.

Kur ke një plagë, nën ije, që djeg sa të than pështymën
Dhe të mundon çdo çast, të zë si varri frymën;
Diçka që i ngjan tymit e mjergullës së një dite
Ku ngatërrohen lëmsh: zbavitje e cfilitje;

Kur ke në gjoks një plagë, gur të rëndë!
Brengosje e plagosje. Makth! Brengë poshtruese
E je shterur krejt duke besuar
Diçka që s`ia thua as vetes sate as nënës:
Trokit në Hënë! Trokit në Hënë! Thuaja Hënës!

Sado e largët që të shtiret e mizantrope:
ndoshta dhe të mjekon?
Ndoshta të nxjerr nga llumi i kësaj bote?

Dhe në mos të shpëtoftë ajo,
ndoshta të merr me vete në hapësirë:
Ku në mos qofsh e lumtur,
të paktën je e lirë.

 

NDEZ MILIARDA QIRINJ NË XHAMI E NË KISHË

Ti kaq sa ishe grua ishe dhe lule shege.
Ros’e lumenjve t’egër dhe shkrepëtimë rrufeje.
Posi rrëkel’e shpejtë ike edhe u ktheve.
Me fluturimin e bletëve në Malin e Sherbeleve.
Si kambanat festive në Bazel një të diele.

Ike edhe u ktheve!

Më vëren që prapa flokëve e huaj dhe këndellëse.
"Nga jeni," pyes kot. "Nuk e di," më thua.
Unë të vërej ty e shikoj qiellin: Gruaj çdo prangë do ta këputë.
(Qoftë dhe zinxhir i artë.) Hyn në çdo labirinit skutë më skutë.
Shtron çdo stuhi të çmendur e zbut çdo bishë.
Ndes miliarda qirinj në xhami e në kishë.

Po pse në Dashuri ndërron moti çdo minutë?

Sa e njerëzishme ishe kaq e çuditëshme e joshëse.
Si Hëna bukuroshe në Bazel në një mbrëmje vere.
Dhe melodi e largët, dhe çokollatë esmere!

Ti je Mjelmë Shtegtare e xixë nëpër natë.
Apo thjesht "kalimtare" një e tetëdhjetë e shtatë.
A ndoshta je «puhizë» që i vjen Botës përqark.
Dhe askush nuk të ndal. E askush nuk të kap!

Apo një Pllakë Guri ndoshta miliarda vjeçe,
që s’dihet çfarë fsheh.
E vëren çdo Gjeneratë.




ORËT E MINUTAT, SI KËMISHA TË NGUSHTA FËMIJËSH

Më shtrëngojnë fort ditët e mia. Dilema!
Orët e minutat, si këmisha të ngushta fëmijësh.
Paqja çdo çast sjell dhembje.
Kur po më mbyllen këto plagë-gangrena?
Jam tradhtuar nga Lufta e nga Paqja.

Ditët e mia të shkurtëra.
Jam stërnginjur nga etika e kallaisur. (Me aliazhe sulfuri.)
Nga retorika e papagajve parlamentarë.
Nga patetika minashkrehëse e ulemajve.
Ditët e mia. Orët e minutat.
Si biruca të ngushta!

Jam veleritur nga sfilata e "gjenuinëve" të gjelbër.
Nga edukata raciste e Aparteidit. Kultura e Pinguinëve të Anatol Francit.
Dhe kultura e Polifemit.

Nuk po e nxenë dot as kultura e odiçkës sime 3x3. (Në Bazel)
As kultura e filxhanit, që pi kafe. Dhe as kubatura e Oqeanit!

Po më ndrydhin fytin:
Shpirti primitiv i fluturimeve. Dhe shiu reaktiv.
Po më mbytin!

Orët e minutat lemeri! Pa fantazi e pa oksigjen.
Ditët e mia të ngushta, si këmish’ e Centaurit, nuk nxënë dot
As këtë zhuzhak të artë,
Që jep koncert falas nëpër Konfederatë.

Ditët e mia të shkurtëra.




SHKALLET

Përditë ngjit mijëra shkallë që të të them "Mirëmëngjes!" Sa të të dëgjoj pak zënë.
Shpesh ndjen njeriu urinë e një fjale të butë e të pathënë
Më shumë se urinë për një trohëz buke.
Shkallë-shkallë sa të të them: «Nesër mos më prit!"
Mike! Pse më jep përditë krahë Dashuria! Dhe shpesh m’i këput krahët?
Mijëra shkallë! Nga superxhirot zemra po më çahet.
Pse më injektojnë helm çdo orë hallet meduza? Pse e mira çapet si qerre?
Dhe e Keqja si vetëtimë?

Mike! Më mirë vij rrëfehem te ti
Se në Katedralen Notre Dame de Pari...

Shkallë! Me koracë akulli e ballëdirsur
Për të soditur gjoksin tënd që dallgëzon si det nga frymëmarrja.
E për të të çuçuritur me një frymë :
Mike! Ndarja qenka më afër sesa takimi ynë…

Shkallë-shkallë! Që të përsërit pyetjen e përditshme : Si ke fjetur ?
Dhe pyetjen e çuditshme: Ku ka tretur loti im? Kush e ka gjetur?
Mijëra shkallë! As lodhem dhe as më këputen këmbët.
Kur presin dhëmbët hekur nga acari. Kur akulli tretet.
Kur vuajtjet e mia nuk i nxë as varri, as detet!

Shkallë! Shkallë! Në të dy anët e rrugës pemët. Shkurret dekorative. Trëndafilat.
Vilat në Bazel e në Rajnah. Vitet e ditët e mia rresht. Çapen bashkë me mua…

Dhe po qe se më pret Ti mbi Çatinë e Rruzullit. E po qe se më thua ti
"Jam në Everest", unë vij në çast. Sado të bjerë dëborë e çfarëdo ere që të fryjë.
Ngjitem! Bashkë me pajimet e mia: Ganxhat, çekiçët e litarët alpinë…
Dhe bashkë me shkrepat e tetëdhjetë (80) viteve mbi shpinë.




XHELOZIA

Një flokëverdhë helvetike, ndoshta shumë më e re se unë,
çdo ditë kalendarike bën për Qenin Zhyl Vern dy ditë pune.
Kjo mrekulli 24 karat që bën t’i ndrijë dy orë larg ngjyrë e lëkurës
Magjeps çdo kalimtar posi Lulja e Ujit mbi Liqenet e Lurës.

Sykaltër posi jar merr dhe tri medalje ar për Bukuri.
Në orë e në shi dy tetorëshe ia ndan Mikut Zhyl Vern.
Kur bën diell e kur vjen hija. Unë e përshëndes e diç dua t’i them.
E skuqem si fëmijë nga zilia. A që t’ua them hapur: vdes nga xhelozia!

Por s’di se si një ditë - jo, mor zotni, një çast! – i ndodhur shumë afër saj.
E shumë larg! – i flasplot njerëzi: Zonjë! Ndonëse nuk kam emër të madh
Si Miku juaj Zhyl Vern, ju betohem sinqerisht për Jehovanë,
Ju dua sa Qielli! E sa gjithë lulet e zogjtë kudo që janë!

Me tërë Mallin tim të flaktë: Ju dua! Andaj ju lutem shumë falmani këtë natë.
Jo, po kërkoj një natë dimri mijëra milje të gjatë.
Dhe as një natë vere, kur muzgu është i shkurtër e ikën shumë herët.
Ah, së paku falmë mua një orë vetëm, o e Bukur, një mëngjes a një mbrëmje.

Kur të jesh sa më e lirë. Dhe nëse je shumë e zënë
(O Zot, po vdes nga xhelozia) me Zotninë Zhyl Vern
Dhe çdo hapësirë e juaja është llogaritur
Në ditën tuaj kalendarike e s’ke një pikë bosh për të më pritur.
Se çdo lëvizje e re mund të të shkaktojë trauma e dhimbje,
Ndalo si kanarinë e ëmbël pa kurrfarë frike
Në shelgunpranveror të kësaj erotike!

Veç ja ku të betohem për këtë Tokë e për këtë Qiell!
Nëse nuk i përmbaheni dot as Minimales,
Unë do ta ftoj në duel mikun tënd të nderuar Zhyl Vern,
Posi dikur Pushkini i revoltuar baronin Dantes!




TI SHKRIN SI SHIU MES REVE

Tri milje larg t’më buzëqeshësh mua:
Ngatërrohem krejt pas krelave të tua
Si plis i thatë në çast më piqet gjuha…
Nuk qenka e lehtë të vuash për një grua!


Pastaj si kot Veriu të fryn drejt meje.
Pastaj në çast akujt më kall ndër deje.
Pastaj s’di pse: Prap unë rend pas teje.
Por sa të kap, si reja shkrin mes reve.


Pastaj s’di si: rrëzohet Mali i Thatë.
Pastaj s’kuptoj: shkel gurë apo shkel baltë.
Pastaj si popel thërrmohet shpella natë.
Pastaj Ti vjen! Shkon, vjen e ikën prapë!


Pastaj s’di si: Më shfaqesh si Ylber.
Pastaj s’di si: Në gjoksin tënd me merr:
Më ngre në Qiell! Dhe vrik më flak në Ferr.
Dhe s’di në ç’breg: Më nxjerr apo s’më nxjerr!


Pastaj s’di pse prap qesh e çuçurit.
Pastaj si mackë, me putër me gërvisht,
Pastaj si xhind më kërcënon me gisht!
Si njëqind djej në Burgun tim Ti shndrit…

Keine Kommentare:

Kommentar veröffentlichen