Ragip Sylaj

Ragip Sylaj (lindur në Sllapuzhan më 1959) me shkrime merret qysh nga bankat e gjimnazit, kurse në periodikun letrar u paraqit në fund të viteve të shtatëdhjetë. Ka punuar mësimdhënës mësimdhënës në vendlindje e në SHMT “Skënder Luarasi” në Suharekë, gazetar në gazetën e studentëve "Bota e re", në të përditshmen "Bota sot", ndërsa tash është gazetar i rubrikës së kulturës në gazetën e përditshme ...
"Zëri" të Prishtinës. Përveç shkrimeve nga fusha e gazetarisë dhe e publicistikës, Ragip Sylaj shkruan edhe poezi, prozë, ese dhe kritikë letrare. Për librin e poezive "Hije e gjallë" është lauruar me çmimin "Hivzi Sulejmani" që jepej për librin më të mirë të autorëve të rinj (1986), ndërsa në vitin 1999 u nderua me "Penën e artë" të revistës për kulturë, art dhe letërsi "Fjala" për poezinë më të mirë, “Kurth për liridashësin”, të botuar midis dy mitingjeve të poezisë në Gjakovë. Po ashtu është fitues i shumë çmimeve në konkurse të ndryshme letrare.
Poezia e këtij autori është përfshirë në antologjinë e Ali Podrimjes, “I kujt je, atdhe” (Sprovë për një antologji, 2), (Prishtinë, 2003), të A.-Ch. Kyçykut, “Un alfabet al poeziei albaneze" (Një alfabet i poezisë shqipe), antologji e poezisë shqipe në gjuhën rumune (Bukuresht, 2003), etj. Poezi të këtij autori janë përkthyer dhe botuar në gjuhën angleze, rumune etj.

Veprat e botuara

1. Hije e gjallë (poezi), “Rilindja”, 1986,
2. Anatomia e rrënjës (poezi), “Rilindja”, 1989,
3. Obsesioni (tregime), “Rilindja”, 1992,
4. Lisi i shenjtë (poezi), “Fjala”, 1993,
5. Përhitja (tregime), “Plejada”, 1996,
6. Mëngjes qumështor me akull (poezi), “Rozafa”, 2000,
7. Humbella e fërgëllisë (tregime), “Rilindja”, 2001.
8. S kam kohë të jetoj me vdekjen (tregime), “Rozafa”, 2004,
9. Eliksir (poezi), “Rozafa”, 2007,
10. Estetika e misterit, 2008,
11. Hija e shtëpisë, “Rozafa”, 2008,
12. Ma jep dorën, “Rozafa”, 2010.

Poezi nga Ragip Sylaj

AHASFERI

(Letër mikut tim në Kumanovë)

Nga Ragip SYLAJ

Vajza a guxon të të qajë shqip
Shqip a guxon ajo të të buzëqeshë
A je ti arbëresh arvanitas shiftar
Apo vetëm kuadër deficitar në Perëndim
Që bën (vetë) kritikë estetike metropoleve
Dhe redakton pësimin mërzinë melankolinë
Ma kazmë lopatë çekan intuitë instinkt

Ti Libër i pabotuar brengë e pashqiptuar
Së thelli i pjekur së thelli i djegur
Shkrimtar shqiptar i diasporës së dhembjes
Që krijon vepra të gjalla prej mishi e gjaku
Unë një oshënar krijoj Libër Anatomie
Që t'i bëjmë sfidë veremit të kombit

Mos të kanë lënë sytë si Borhesin
Mos të kanë lënë veshët si Bethovenin
Mos të kanë lënë mendtë si Van Gogun
Mos je i përmalluar e i pikëlluar si unë
Vajzën si e ke a guxon të qajë shqip
Shqip a guxon ajo të buzëqeshë

Se studiove letërsi pishman mos je bërë
Gjaku shprishet metamorfozë pëson shpirti
Të bëheshe mjek ç'rëndësi do të kishte
Kur trupi edhe ashtu formë s'ndërron
Profesionalisht me vdekjen ka kush të merret
Sidoqoftë është krizë kohe utilitare
Arti shkenca dija trajtohen me cinizëm
Vendin e tyre e zë paraja seksi lakmia
Po të gjitha këto i di ti miku im
Më trego vajzën si e ke a i përngjan Shotës
Shkollën e buzëqeshjes shqip a mund ta bëjë...?!

(Botoi “Alternativa” nr. 7/ 1989)

MËSUESI I KOSOVËS

(Mësimi i ardhmënisë)

Fytyrë vërejtur mësuesi ynë
Hyri lehtas në mësonjëtore,
Thua pikëllimi, e jo shpresa
E kish’ marrë atë përdore.

Mbase qumësht s’ka për fëmijë,
Mbase vëllanë e ka n’burg;
Në Drenicë mos iu vra miku,
Përse djersët i shkojnë çurg?!

Desh ta pyes njëherë Majlinda:
A s’jem’ ne krejt shpresa jote;
Sytë tanë a s’i ke diej
Për t’ia zhbërë terrin kësaj bote?

Desh t’i thotë pastaj Jetmiri
Me cicërimën e gushëkuqit:
Mos harrove se vetë na mësove
Për ‘Qëndresën’ e Gurakuqit?

Dhe u kthye ku ishte rrjedha,
Trembi mjegullën e pabesisë;
I feksi buzëqeshja e diellt
Filloi mësimin e ardhmënisë.

(1998)


EMËRSHENJTI I ILIRISË

Në arkeologjinë e rrënjës të gjeta
Shpirtpërndritur në Stridon Illyricum
Me pije mjalti e sabaje na vajti jeta
Erdhi një kohë e gjithçka u bë shkrumb
Ilirisht më ngroh në këtë cegmë
Boa buall buell bollë boll
Dhe Ti fluturove nga kjo degë
Apo u shkëpute si pinjoll
Eni e Epikadi dhe Scriptores Illyriani
Ma ndezën shpirtin tim ilir shqiptar
Ma ndezën mallin tim pagan arian
Në këngë më shugurove apostull
I madhi Sanct Hieronymus
Nga dega mos u hodhe si zgalemi
Emërshenjti i Ilirisë: Jeronim Euzebi
Në arkeologjinë e rrënjës më zbulove
Të ronitur të zgërlaqur në Kosovë
Ku pësimi ishte prore sprovë
E qëllimi i lartë është forcë

(nga libri "Mëngjes qumështor me akull", 2000)


ANTIKËNGË PËR FËMIJË

Në kohën që s’ekziston
Lumenjtë rrjedhin përpjetë,

Në kohën që s’ekziston
Miqësohen ujku e qengji,

Në kohën që s’ekziston
Zjarri me ujë ndizet,

Në kohën që s’ekziston
Njeriu e helmon gjarprin,

Në kohën që s’ekziston
Lulja çel në akull.

(1989)

Nga libri “Ma jep dorën” (Prishtinë, 2010)


NË DITËN E TETË TË JAVËS

Në ditën e tetë të javës
Do ta takoj vetveten dhe do t’i hyj në thellësi
Larg kaosit larg dhembjes larg përbuzjes

Në ditën e tetë të javës
Do t’i sodis sytë e tu të blertë si vetë blerimi i jetës
Larg smogut bërllogut jetërsimit

Në ditën e tetë të javës
Do t’i takoj ata që nuk më deshën
Vetë mallin dashurinë pendesën

Në ditën e tetë të javës
Do të më takojnë ata që nuk i desha
Larg urrejtjes përdhosjes prangosjes

Në ditën e tetë të javës
Do të më vinë krejt ato që më munguan
Krejt ato që më penguan
Larg frikës larg drojës në zemër të lojës

Në ditën e tetë të javës
Do ta kem shtëpinë time të ëndërrt
Kuptimin e plotë të ekzistencës
Lirinë time të frymënxjerrjes
Dhe odën për (s)kamnorë

Në ditën e tetë të javës
Do ta kem vendin për librin e shenjtë
Udhëzuesin e dashurisë dhe të dëshirave
Të bërjes së energjisë pozitive
Dhe fletëporosinë e pranverës së amshimit

Pastaj do t’i kthehem jetës reale
Larg dehjes larg fshehjes larg ëndrrës
Afër dhembjes njerëzore në alkiminë e pritjes
Nga dhembjet të krijoj balsamin e shërimit

Larg kaosit larg dhembjes larg përbuzjes
Do t’iu takoj juve do të përbrendësohem në ju
Në ditën e tetë të javës

Prishtinë, 20 prill 2004

(Nga libri “Eliksir”, 2007)


PËRGATITJA PËR PARAJSË

Zëre peng veten
Kafshë të zbutur
Dhe përgatite për parajsë

Edhe pse truri të rritet
Në dëm të organeve gjenitale
Ferrparajsën e ke të sigurt

Lloji yt nuk zhduket
Me prejardhje nga shpendi i Hyjit
Që ngre çerdhen në Lisin e Dodonës

Poezinë teknologjike
Ke kohë ta kultivosh
Si lulet plastike në uzinë ndjenjash

Dhe mos pështyj
Edhe kur pështyjnë në ty
Vetëm thuaj pështyva

Për Enjtin e Madh
Shqipen po e kërcënojnë korbat
E shortari ynë thotë: Iliria po rrudhet

Ti lëviz baltë e gjallë
Konstantin legjende
Zhvish petkun e dheut
Rrobat e kohës vish

Në kërthizën e dheut
Toka po dridhet
Shorti po hidhet

Mbyll sytë
Hap veshët
Të shohësh më mirë

Dhe...
Kulm t'i vësh Shtëpisë

(1992)

 
VDEKJA E POETIT

Ç'vrapon poeti kryq e tërthor qytetit
Kërkon sponsorët për librin e ri
Dhe thith vetveten porsi cigaren
Zbrazëtirë përbrenda përjashta vetmi

Një ditë do të kërkojë sponsorë për mallin
Sponsorë për afshin përtëritjen e vet
Dhe do t'i gjejë sall sponsorët e vuajtjes
Se arti i vet poetin e vret

Mos u bëni sponsorë të poetit të marrë
Të poetit të dehur nga vuajtja njerëzore
Le të kuptojë i gjori se në kohë krize
I përgatit vetes një vdekje mizore

Dhe Lisi i shenjtë i vaditur me lot
Me rrënjët në ëndërr me degët në shpresë
Magjia e tij magji e Dodonës
Vallë është ardhmëri a vetëm kujtesë

Kur vdes poeti libri botohet
Pas vdekjes e mund poshtërimin e vet
Dhe s'pajtohet me librin s'pajtohet me kohën
Dhe e pret Rilindjen përjetësinë e pret

(1993)

(Nga libri “Mëngjes qumështor me akull”, 2000)


RETIÇENCA

Si dhembjen në gji po e ndrydh mendimin
Si xixën në shkëmb po e fsheh pikëllimin
Së thelli digjesh deri në pamundësi
Në oqean zhgënjimi zhytesh deri në pafundësi
I drobitur i urrejtur në vorbull shqetësimesh
I brejtur gabimesh dështimesh pësimesh
E mbi to të ngritësh ç’monument të gjallë
Të krisurin profetin artistin e rrallë
Ç’faj të kanë të tjerët e ç’mëkat vetvetja
Urtia është urti po ç’urti është heshtja
Ç’figurë retiçenca në terr të thellë hon
Arti rrjedh si dhembja pa interpunksion
Ku ma ke krenarinë i rënë me kokë në hi
Ishull midis deti Lis i gjallë në stuhi
Së thelli i pjekur artisti im finok
Përballë kujt i dashur je ngrefosur sot
Zog kënge pa mëshirë e shtrydh atë vetvete
Të kjasojë poezi-gjak poezi-vrer poezi-jete...

(Nga libri “Lisi i shenjtë”, 1993)


ALEKSANDËR MOISIU

Ç’e përtyp atë heshtje në vetminë vrastare
Kur kridhesh si peshku në rërën e fatit
A i merret goja Kaincit kur luan në Burgteatër
E shpirtërove Hamletin dilemën t’ia shqiptosh
Zog shtegtar nga Jugu të rrosh a të mos rrosh
Jetë korifeu e grimcuar në dërrasa të tragjikës
Në amfiteatro antike sheshe katedralesh arena cirqesh
Brufullon në terr hurb vrerin e përbuzjes kobtare
Zotërinjtë i sfidon prejardhja jote shqiptare
Mulliri i intrigave po t’i bluan mushkëritë
Përmasat e shpirtit në pagjumësi i rrit
Me Viktor Eftimiun do të vij në shfaqje
Të shoh me ç’rrëmbim e hedh vrushkullin e gjakut të fjalëve
Flaka e shpirtit të përbirohet Unazës së Inflandit
Tash kthehu në Kavajë të luash në gjuhën e mallit
Në shtratin e pavdekësisë je Fausti Fedia Jedermani
A lëkurë e tyre kaq bukur rri në trup të Aleksandrit
E pret bota që iu fal Hamletin me sy të zez
Në teatrin e zhgënjimit miliona sy të etshëm
Ai Johanës seç i shfaqet në gjumin e përjetshëm
I lektisur i përlotur çdo pranverë në shtegtim
Ç’e përtyp atë heshtje në vetmi në pikëllim

 
IM ATË

Si kripa në zjarr po të pëlcet durimi
Kur në idhcë vrerin ta trazon hidhërimi
Në jermi suferina a borë e moshës
Mbi lëkurë të rrahin si fshikull i kohës
Lagështia e fjalës n’damarë ta prish gjakun
Ditëve hip se të vrava zbrit se të vrava
Ku të tretej dashuria për yllin e ëndërruar
I sharë i përbuzur shpesh kafshoje veten
E me thupër thane t’i korrigjonin veprat
Në ç’baltë gjurmon kothere shprese
Kur mbyllesh në mitin kurbet mërgim
Shqipton pikëllimin si n’këngë mjerimi
E në shpirt të shpërthejnë lule zemërimi
Ç’altruizëm i çuditshëm ky art muratori
Ngre shtëpi për botën me trupin n’furtunë
E vdekja fëmijët shpesh t’i vidhte natën
N’kullën e vithisur me mure mishi e gjaku
Ku dhembja krijonte bukurinë e tmerrit

UJË PAVDEKËSIE

Këtu ujë pavdekësie buron gurgullon
Qetas vjen në jetë me nguti jeton
E vdekja të bëhet këmishë trupi në udhë
Mendimi çerdhohet diku në një rrudhë
Zhubra e mallit të kohës së vuajtjes
Dridhjet e truallit të kohës së druajtjes
Se përgjojnë hijet e muret përgjojnë
Të të shklasin emrin ballin ëndërrojnë
Diellit të ndërgjegjes t’i zjarr i jep
Koha (s)është sorrë që rri në plep
Të mëkojnë zanat në furtunë të qëndrosh
Ti mëkon kohët përtej të shkosh
Si një fajkua hidhesh në errësirë
Që shkretëtira t’mos jetë shkretëtirë
Që akullnaja në shpirt të shkrihet
Që syri i keq si gjarpër të zhbihet
Dhe kroi i pritjes në legjendë buron
Ujë pavdekësie e ujë mbretëror
Me vdekje të gjallë të ligjërosh
Përtej skëterre ç’të akuzosh

(Nga libri “Anatomia e rrënjës”, 1989)


DHEMBJE ZEMRE

Trishtimi i jetës dhëmbët po m’i zhvesh
Bukuri e vdekjes më ngjan në luledielli
Mirëmëngjesi mirëdita mirëmbrëma i them
A je helmi im a lule përmbi varr
Dashuri e vdekjes s’është urrejtje e jetës
Gëzim është pikëllimi dëshpërimi s’ka vëlla
Shqiptimi i dhembjes a është dekadencë
Trëndafili i gjakut lulëzon mes rrufesh
Përqafohem me drunj përfalem me yje
Ylli më i bukur ai nuk rri në qiell
Endem nëpër natë si një i zhvarrosur
Ti si një fanar rrugët m’i ndriçon
M’i qep bebëzat në ballë e shpjegim kërkon
Është një trazim shpirti e një dhembje zemre
- Më ka djegur një etje e dridhem në ethe
E kafshoj vetveten dhe kundroj në qiell
Sytë më janë errësuar a dielli nuk është diell

ANKTH

Një diell i ngrysur djeg mbi kokën time
Koka plot tym mbi bebëza mjegull
Mushkëritë m’i djeg flaka e amshimit
Më bëhet se sot erdha në jetë
Herë 1000 vjet bredh një shkretëtire
E sikur tabuti trupin tim e pret
Herë gjak i jap durimit herë e bëj shpuzë duhani
Herë shpresën e rris sa deti e deti avullohet
E shqetësimet e mia me detin i kam matur
E shqetësimet e mia kënga nuk m’i zinte
Si rërën n’Sahara m’kanë hedhur furtunat
N’rrugë jete m’kanë bartur n’udhëkryqe më linin
E ia merrja një kënge kur zemra ime qante
Se nëpër këmbë na ngjitej një fat si lloç i keq
E shpresë të re krijonim fat tjetër kërkonim
Në këngë po e derdh helmin e jetës së zezë
Që e piva me vite derisa u bëra vrer
E m’u tret rruga pas yllit që e ndiqja
Gjakun ta bëj dritë këngën ta bëj gjak
Oj syzeza ime ndal një herë pashë sytë
Se fryma po m’zihet a shpirti po m’del!

(Nga libri im i parë, “Hije e gjallë”, 1986)