Sejfulla Malëshova

Sejfulla Malëshova u lind më 2 Mars 1900 në fshatin Limar në një familje nënpunësi. I ati Tasim Hoxha, ish nëpunës dogane, në disa pika doganore të Perandorisë Turke. Lame Kodra (pseudonimi i tij letrar), mësimet e para i mori në shkollën turke. Pasi mbaroi mësimet në shkollë unike, i ati e dërgoi në Itali në Gjimnazin e "Shën Mitër Koronës". Po në Itali filloi studimet për mjekësi. Ai së bashku me studentë të tjerë në Itali, si Anton Ashta, Odhise Paskali etj, themeloi revistën "Shpresa e Atdheut", revistë cilësore, me tematikë të gjerë dhe tribunë e atdhetarizmës. Aty botoi poezitë e para. Me fillimin e Revolucionit të Qershorit 1924 të udhëhequr nga Fan Noli, Sejfullai ndërpreu studimet dhe erdhi në atdhe, ku megjithë kufizimet e moshës (ish 24 vjeç), u emërua sekretar i përgjithshëm i Qeverisë. Me rënien e qeverisë "Noli" dhe ardhjen e Zogut në fuqi, në dhjetor 1924, si shumë antizogistë të tjerë, shkoi në Bashkimin Sovjetik, Në gusht të vitit 1943 erdhi në Shqipëri. Me çlirimin e vendit drejtoi dikasterin e Arsimit, Propagandës dhe Kulturës Popullore, kurse në Kongresin e I-rë të Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve u zgjodh kryetar i saj. Më 1955 internohet në Ballsh dhe pasi bëri 3-4 muaj atje, transferohet në Fier dhe vendoset në punë si magazinier duhani në ish Ndërmarrjen e Grumbullimeve, ku punoi deri sa doli në pension. Vitet e pensionit iu bënë më të vështira, sidomos pas vitit 1966, kur si rezultat i Kongresit të 5-të u thellua "lufta e klasave" dhe mjaft njerëz nuk i bënin më shoqëri. Vetëm më 2 mars 1995 nipit të tij iu dorëzua Urdhri I Flamurit Kombëtar i klasit të parë.

11 Qershori i vitit 1971 për qytetarët e Fierit ka qenë një ditë e jashtëzakonshme! Shumë prej tyre kujtojnë se si ecte përmes qytetit mbi një karrocë një arkivol dhe pas tij 3-4 veta drejt varrezave të qytetit. Përcillte motra e vetme të vëllain e shoqëruar nga miku i mirë e i gjendur, Xhafer Vokshi, nga miku tjetër shekullor Mihal Kasneci etj.

 

UNË E DUA SHQIPËRINË

(fragment)

 

S'kam çiflik e s'kam pallate,

S'kam dyqan me katër kate,

Po e dua Shqipërinë

Për një stan në Trebeshinë,

Për një shkarp e për një gur,

Për një gardh e për një mur,

Për kasollen mbi Selishtë,

Për dy ara në Zallishtë,

Për një lopë e për një gomar,

Për një Balo, një manar.

Unë e dua Shqipërinë

Si bari dhe si fshatar.

 

Unë e dua Shqipërinë,

Për tërfilin mi lëndinë,

Për një vajzë gjeraqinë,

Dhe për ujët që buron

Nga një shkëm e gurgullon

Nëpër lista gjetheshumë,

Edhe zbret përposh në lumë.

Unë e dua Shqipërinë

Për një lule trëndelinë,

Për një zok që fluturon,

Për bilbilin që këndon

Në ato ferra në ato hije

Këngë malli e dashurie,

Këngë shpirti të helmuarë.

Unë e dua Shqipërinë

Si poet i dhemshuruarë.

 

Unë e dua Shqipërinë

Që nga Korça e Vraninë,

Ku del bujku që me natë

Me parmendë dhe me shatë,

Mbjell e korr me djell, me hënë

Dhe s'ka bukë për të ngrënë,

Ku nallbani dhe samarxhiu

Mjeshtri, kallfa e kallajxhiu,

Krrusen ditë e krrusen natë,

që të hanë bukë thatë,

Ku hamalli nëpër skela

Ngarkon hekur dhe varela,

Këmbë zbathur,  çjerrë

Punon vetëm për të tjerë.

 

Unë e dua Shqipërinë

...................................,

Ku një popull derëzi

Heq e vuan robëri

Po ka shpirtin luftëtar.

 

Unë e dua Shqipërinë

Si shqiptar e bir shqiptar.

 
 

VETVRASJA E NJË TË DASHURIT

 

Hiqmu nga mendja, vajzë e shënjtëruar

Pse më për ty unë s’jam në këtë botë;

Si një trup i hidhur mbeta i harruar

Që fare s’vlen e drejta sot për sot.

 

Këtej-andej vete i shkretë duke mejtuar,

Djalërinë e bukur që qaj me lot...

Ajo nën e gjorë t’mos më kish krijuar

Në gojë s’do të kishnja kaq mallkim të plot.

 

Po ti vazhdo - të lutem – n’këtë jetë

Pemët të shijoç me një kënaqsi,

Dhe për mua të shkretin fare mos mejto.

 

Vetëm nga nj’herë, n’hidhërim, në do

Kësaj bote thueji se një djalosh i ri

Nga faq’ e dheut u çduk... po si ato retë...

 
 

SHTRËNGATA

 

Dëgjoni, dëgjoni,

Nga deti shikoni

Si shfryn e tërbohet,

Si vjen e zgjerohet

Në qiell, në dhé –

Kaluar mi ré,

Të zeza si nata,

Shtrëngata.

 

Nga zalli po ngrihet

Si mal, e përzihet

Me breshër, me shi,

Një pluhur i zi.

Dhe rrotull në det,

Në fshat e qytet

Përhapet rrëmuja

Dhe kuja.

 

Kush pyet për djalin,

Për lopën a kalin

Një plakë qyqare

Kërkon një manare

Një nuse shikon,

Mos duket përgjon

Në detin e largë,

Një barkë.

 

Po qielli dhe deti,

Të dy si tërmeti,

Dhe shpesët i ndjek,

Dhe barkat përpjek,

Dhe pemët rrëzon,

Dhe arat shkreton,

Dhe bie mandata –

Shtrëngata.

 

PAS TËRMETIT

 

S'duken më ar' e luadhe,

po balt' e vithisur,

dhe kasoll' e katundarit

shuar e gremisur.

 

Po në mes të asaj gremine

ujët rjeth e shkon,

edhe dielli papushuar

rrëmbat i lëshon.

 

Poshtë e thellë dheu i lashtë

vlagë ka në gji

edhe zemra e njeriut

zjarr e trimëri.

 

Do të ngjallet prapë jeta

duke lulëzuar

anembanë do përhapet

duke gurgulluar.

 

Përsëri do të shkëlqejnë

ara dhe bostane

do ja thotë këngës prapë

zemra kapedane.

 

Do të rrjedhë jeta-plakë

pa fund, pa kufi

dhe do ketë si kurorë

punë e dashuri.

 

LYPSI PLAK (GJYSHI PLAK)

 

Po del nga shpella ku e ka hedhur fati,

I mjeri plak i krusur nga mundimet,

I dridhen mjekra, këmbët, gjithë shtati,

Skalitur ka në ballë hidhërimet.

Ja, fill i vetëm udhën merr nga fshati

I urtë, i shëmtuar nga mjerimet.

Trastën në krahë, shkopin mban në dorë,

Shiu me breshër bie e ka dëborë.

Udhës mendon kur ishte si të tjerët:

Me bukë, me kasoll’ e dashuri

Dhe psherëtiu: Oh! S’paska për të mjerët

Në këtë botë vallë Perëndi?

Po ndjen në lukth një posi të prerët

Edhe hedh këmbët plaku me fuqi.

Torbën në krahë, shkopin mban në dorë.

Në një kasolle afër sheh një zjarr,

I ngrohet plakut shpirti si një varr,

Dhe drejt kasolles niset me të katra

Gëzohet edhe qesh edhe makar

Udhës kërcen e hidhet shatra-patra.

Trastën në krahë, shkopin mban në dorë,

Shiu me breshër bie e ka dëborë.

I valon gjaku plakut edhe shikon

Përpara gjithnjë duke çaluar.

Po te dera një djepe ç’e shikon.

I dridhen buzët; buzët duke ngashëryer,

Një gur atëherë këmbët i pengon

Edhe përmbys atje mbetet harruar.

Torbën me krahë, shkopin mban me dorë,

Shiu me breshër bie, e ka dëborë.

 

KRYENGRITJE NË QIELL 1)

 

I madhi Zot në qiell të shtatë rrinte

Me engjëjt, kryeengjëj ky rrethuar;

Ish mez’ i natës, flinte e gërhinte

Si një gjyryk vigan i shkatërruar.

Po s’flinte Skënderbeu: me dylbi

Përposh planetin - mëmë ky shikonte,

Dhe sytë i vanë drejt në Shqipëri,

Ku fisi i tij në zgjedhë po lëngonte.

Ja Leshi e Kruja, Mati e Sopoti,

Ja Drini e Vjosa, malet Argjëndare

Ku prapë sokëllinin si qëmoti,

Kudo lëvrinin turma kordhëtare,

Po pa flamur. Sa s’qau Skënderbeu

Shën-Kostantinit, shokut ilirian,

Të gjitha një më një ky ia rrëfeu

I tha kështu viganit ky vigan:

Nga gjum’ i thellë, më duket Arbëria

Sikur po shkundet. A do ngrihet vallë

Që lart nga malet po e ndjell liria

Po njeri s’duket me flamur në ballë,

Sa herë që kam dashur e kërkuar

Të shkoj atje, në ballë të luftoj,

I madhi s’më ka lënë; kam duruar,

Po më nuk më durohet – do të shkoj.

U plaka, o Gjergj, - i tha ish perandori,

I fanitet me tmer kudo frëngjia,

Si djaj i duken vapori dhe motori,

Kujton ashtu mos bëhet Iliria.

Eja shkojmë t’i lutemi Shën-Pjetrit

Mos mbyll një sy. E gjetën tejtëhu

Tek po merrej me punën e një tjetri,

Kyçet në bres e mjekrën gjer në gju.

Po nuk dëgjoi. Atëhere si stuhi

Iu hodh Skënderi: “Kur thërret Atdheu,

Nuk pyes për Shën-Pjetr’ e perëndi,

Edhe Shën-Gjergjit ushtën i rrëmbeu

Dhe qerren Shënt-Elliut. Si rrufe

Zbriti në Mat, pështjellë në purpur

Po shkriu me të gdhirë nëpër re:

Mbeti vetëm një usht’ e një flamur.

 

(1968)

___

1)Shkruar me rastin e nëntëdhjetë vjetorit të Lidhjes së Prizrenit.

 

 

POETI

Muor Giove e l’inno del poeta resta

P. Carduçi

 

Pushoi lahuta, u përgjunj poeti,

Plagët e shpirtit krahët i shkurtuan;

Kundër poetit u vërsul rrëmeti,

Me sharje e shpifje jetën i helmuan.

Po vargu i tij, që popullin ngriti

Në luftë për liri e për fitore,

Që kurdoherë si kushtrim buçiti,

Në zemra u skalit si përmendore;

Dhe, pa lavdi zyrtare e pa kurorë,

Me dritën e Komunës vezullon –

Pse zhduken perëndi e perandorë,

Po kënga e poetit s’perëndon.

 

(1955)
____________________
Burimi: Revista ADMET