Mark Krasniqi

(19 tetor 1920  -  28. 08. 2015)

Mark Krasniqi u lind në fshatin Gllaviçicë (Shëngjon) afër Pejës më 19 tetor 1920. Shkollën fillore e kreu në fshatin e lindjes, kurse më 1941 gjimnazin në Prizren. Prej vitit 1941-1943 ka studiuar letërsinë në Universitetin e Padovës (Itali), e prej 1946-l950 ka studiuar gjeografinë e etnografinë në Universitetin e Beogradit. Më 1945-1946 ka qenë gazetar-redaktor i gazetës Rilindja në Prizren, bashkë me Esad Mekulin e Omer Çerkezin, kurse prej vitit 1947-l949 ka punuar në Radio-Beograd (Redaksia e emisioneve në gjuhën shqipe) gazetar-redaktor.
Prej 1950-1961 ka punuar në Akademinë Serbe të Shkencave në Beograd si asistent, pastaj bashkë-punëtor shkencor. Ka diplomuar më 1950 në Beograd, kurse më 1960 ka doktoruar në Universitetin e Lub-janës në Slloveni. Prej 1961-1981 ka qenë profesor në Universitetin e Prishtinës, kur pushteti antishqiptar serbo-komunist e përjashtoi nga procesi mësimor. Ka qenë disa herë prodekan e dekan i Fakultetit Juridik-Ekonomik. Ka qenë nënkryetar e kryetar i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, kryetar i parë i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës (1970) dhe kryetar i Partisë Shqiptare Demokristiane të Kosovës (që nga viti 1993). Ka botuar më se 35 libra shkencorë, letrarë, publicistikë e tekste shkollore dhe ka përkthyer disa romane e përmbledhje poezishë nga serbo-kroatishtja, sllovenishtja e maqedonishtja në gjuhën shqipe.
Akademik Mark Krasniqi ndrroi jetë më 28. 08. 2015 në Prishtinë.

Vepra shkencore:

• Ndryshimet bashkëkohore gjeografiko-shoqërore në Kosovë e Dukagjin, f.1-341 (disertacion i doktoratës, botuar serbisht nga Muzeu i Kosovës më 1963 në Prishtinë).
• Gjurmë e gjurmime - Studime etnografike, f. 1-465, 1979.
• Lugu i Baranit - monografi etnogjeografike, f. 1-202, 1985.
• Rugova - monografi etnogjeografike (koautor), f. 1-205, 1987.
• Nga gurra e traditës - Studime etnografike, f. 1-450, 1991.
• Aspekte mitologjike - besime e bestytni , f. 1-350, 1997.
• Rrënjët tona etnike, f. 310, 2001.

Tekste shkollore:

• Gjeografia ekonomike - Tekst i përhershëm universitar, botim i katërt 1985, f. 1-350 (botuar 3 herë edhe serbisht).
• Gjeografia e Jugosllavisë, për kl. IV gjimnaz, f. 1-200, 1975.
• Gjeografia për klasën  VIII të fillores, f. 130, botim i tretë ,1978.

Publicistikë:

• Qëndrime e reagime (komplet prej 4 librash, faqe 1.152, Prishtinë 1995).
• Qëndrime, f.240.
• Reagime, f. 274.
• Intervista, f 318.
• Mbështetje shkencore dhe përpjekje letrare , f. 320.
• Kosova sot (referat i mbajtur në Senatin belg më 1992 (botuar edhe gjermanisht e anglisht).
• Përpjekje për Kosovën, f. 650, 2001.

Vepra letrare (poezi):

• Jehona e kohës , f. 1-90, 1972.
• Përrallat e gjyshit, f.1-105, 1953.
• Drita e parë, f. 1-53, 1956.
• Posta e porositur, f. 1-65, 1959.
• Lepuri analfabet, f. 88, 1974.
• Postieri i maleve, f. 1-90, 1984.
• Kulla e buburrecit, f. 1-92, 1989.
• Borëbardha (adaptim), f.1956.
• Vjersha të zgjedhura për fëmijë, f. 95, 1998.

Përkthime letrare:

• Marimangat - roman nga Ivo Qipiko.
• Shërbëtori Jernej dhe e drejta e tij - roman nga Ivan Cankar.
• Zambarja e shelqes - përmbledhje poezish nga Grigor Vitez.
• Shkrimtarët maqedonas për fëmijë - përmbledhje poezish.
• Lexo e gjezdis Kinë e Paris - poezi nga Majakovski (me E. Mekulin).
• Gjeli i artë - poezi , A. Pushkin (me E. Mekulin).
• Legjenda mbi carin Salltan - poezi, A. Pushkin.
• Vjeti i madh - dëshmi letrare për LNÇ (autorë jugosllavë).

Punime, artikuj, kumtesa:

• Migracija stanovništva kao društveno-ekonomski fenomen, Zbornik Pravno-ekonomskog fakulteta, II-III, Priština 1965, 1-51.
• Suva Reka – antropogeografska ispitivanja – Glasnik Etnografskog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, VII, Beograd 1959, 80-102.
• Dulje – naselje u Prizrenskom Podgoru – antropogeografska ispitivanja – Glasnik Etnografskog instituta Srpske akademije nauka, I-III, Beograd 1957, 349-370.
• Kula u Metohiji – Prilog proučavanju narodne arhitekture – Glasnik Etnografskog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, VII, Beograd 1958, 47-70.
• Antroponomija kod Albanaca u Jugoslaviji, Onomastica Jugoslavica br. 10. Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb 1982, 103-109.
• Etno-geografsko značenje toponima Rugove. Onomastica Jugoslavica, vol. 9, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb 1982, 45-51.
• Comunita di famiglie e di beni dagli Albanesi in Iugoslavia, Actes du Première congrès internacional des études balkaniques et sud-est européennes, Edition de l’Academie bulgare des scienses. VII. Sofia, 1971, 491-504.
• L’architettura popolare degli albanesi in Iugoslavia, Deuxième congrès internationale des études du sud-est européennes, L’academie grèce des sciences, Athenes, 1970.
• Peremjeni v bitje albancev v Jugoslavii v tečenije je socijalističkago razvitja, Trudi VII medžunarodnog kongresa antropologičeških e etnografičeških i etnografičeških nauk, tom VIII, Akademia nauka SSSR, Moskva 1970, 168-171.
• Les changements dans les traditon du mariage à Cossova, III Congrès international d’etudes du sud-est européennes, L’academie roumene des sciences, Bucarest 1974.
• Funksioni i dhomës së miqve në Kosovë në epokën e Lidhjes së Prizrenit, Konferenca kombëtare e studimeve për Lidhjen Shqiptare të Prizrenit 1878-1881, I, Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Tiranë 1979, f. 282-287.
• Le procès de l’urbanisation en Kossova après la deuxième guerre mondiale, Quatrième congrès interationale des ètudes du sud-est européennes L’Academie Turc des Sciences, Ankara 1979.
• Naša šiptarska revolucionarna pesma. Zbornik radova Etnografskog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, knj., 3, Beograd 1960, 629-657.
• O “besi” – Prilog proučavanju običajnog prava – Zbornik za narodni život i običaje, knj. 40, Jugoslovenska akademija znanosti i umjetnosti, Zagreb 1962, 271-281.
• Urbanizacija naselja i stanovništva – sa posebnim osvrtom na Kosovo i Metohiju, Zbornik Pravno-ekonomskog fakulteta, V, Priština 1967, 1-53.
• Ekonomski aspekt šiptarske porodične zadruge na Kosovu i Metohiji, Zbornik Pravno-ekonomskog fakulteta, I, Priština 1962, 131-165.
• Evolucija ruralnih naselja na Kosovu i Metohiji, Zbornik Pravno-ekonomskog fakulteta, I, Priština 1962, 131-165.
• Disa veçori demografike të Kosovës sipas të dhënave statistikore të 1971-s, Përmbledhje punimesh të Fakultetit Juridik-Ekonomik, Prishtinë 1972, f. 29-44.
• Orahovac – antropogeografska monorafija varošice, Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, II, Priština 1957, 87-147.
• Shtëpia shqiptare në Kosovë, Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnologji, I, Prishtinë 1971, f.11-73.
• Šiptarska porodična zadruga u Kosovsko-Metohijskoj Oblasti, Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, III, Priština 1958, 107-127.
• Disa probleme të evolucionit të familjes shqiptare në Kosovë, Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnologji, II, Prishtinë 1972, f.31-50.
• Gjeneza kastriote e disa fiseve shqiptare dhe malazeze sipas traditës popullore, Simpozium për Skënderbeun, Prishtinë 1969, f.263-275.
• Nevoja dhe rëndësia e pasurimit të leksikut letrar nga burimet dialektore. Kongresi i Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe, II, Akademia e Shkencave e RP të Shqipërisë, Tiranë 1973, 505-509.
• Mbi disa shkrime letrare të autorëve shqiptarë në Kosovë midis dy luftërave botërore, Gjurmime albanologjike – Seria e shkencave filologjike, III, Prishtinë 1975, f.117-129.
• Misioni humanist i shkencës etnografike, Rilindja, 17. VII, 1976.
• Krahinat etnografike të Kosovës, Konferenca Kombëtare e Studimeve Etnografike, Akademia e Shkencave e RP të Shqipërisë, Tiranë 1977, f.111-120. Botuar edhe në revistën Gjurmime albanologjike, VI, Prishtinë 1978, 7-18.
• Duborez u Metohiji, Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, III, Priština 1958, 227-236. Botuar edhe në përmbledhjen Seminari i Kulturës Shqiptare për të Huaj, nr. 2, Fakulteti Filozofik, Prishitnë 1976, 129-150, me titull: Gdhendja artistike e drurit në fshatrat e Kosovës.
• Antroponimet e Kosovës në dritën e shkencës etnografike, Onomastika e Kosovës, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinë 1979, f.377-415.
• Disa burime pak të njohura mbi popullsinë e Kosovës, Studime historike, nr. 2, Akademia e Shkencave e RPSSH, Tiranë 1979, f.97-104.
• Mbledhës i folklorit, studiu i shquar, poet e luftëtar revolucionar es ( Me rastin e 50-vjetorit të vdekjes së Shtjefën Gjeçovit),  Rilindja, 6. X. 1979, Prishtinë.
• Veshja e një lloj historie e çdo populli, Rilindja, Prishtinë, 1. XII. 1979.
• Kosova – trevë e pasur e veshjeve popullore, Rilindja, Prishtinë, 15. XII. 1979.
• Trashëgimia e popullit tonë dhe detyra jonë ndaj saj, Trashëgimia dhe transformimi i kulturës popullore, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinë 1985, f. 5-17.
• Aspekte pagane të traditës së kërshëndellave, Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnologji – Instituti Albanologjik i Prishtinës, XII, Prishtinë 1982, f. 7-26.
• Disa veçori të Lugut të Baranit (familja-fisi-bajraku-katundi), Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnografi – XIII, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinë 1984, f. 97-121.
• Shtjefën Gjeçovi – etnograf i shquar dhe mësues i popullit, Përparimi – revistë shkencore, nr. 4, Prishtinë 1984.
• Ekonomski aspekt šiptarske porodične zadruge na Kosovu i Metohiji, Zbornik Pravno-ekonomskog fakulteta, I, Priština 1962, 131-165.
• Organizimi i jetës shoqërore në një familje të madhe në rrethin e Pejës, Përparimi  nr. 5, Prishtinë 1959, f. 303-313.
• Ndryshime në traditën e martesës në Kosovë, Dituria – revistë shkencore e studentëve të Kosovës, nr. 1-2, Prishtinë 1974, f. 7-11.
• Arti material i popullit tonë, Rilindja, Prishtinë, 29. XI. 1958.
• Familjet e mëdha në Kosovë dje dhe sot, Rilindja, Prishtinë, 2. VII. 1961.
• Sytë e Simonidës – Mbi prishjen e afreskës së njohur në Manastirin e Graçanicës, Rilindja, Prishtinë 8. I. 1961.
• Shqiptarët dhe veprat e Mark Milanit, Përpairmi  nr. 11-12, Prishtinë 1958, f.793-802.
• Familja shqiptare në Kosovë, Seminari mbi Kulturën Shqiptare për të Huaj, nr.1, Prishtinë, 1975.
• Vuk Karadžić – poštovalac tudjih vrednosti, Politika, Beograd, 15. IX. 1974.
• Strukturat demografike në Kosovë, Seminari mbi Kulturën Shqiptare për të Huaj, nr. 3, Fakulteti Filozofik, Prishtinë 1977, f. 117-139.
• Elemente etnografike në disa vepra të rilindësve tanë, Seminari mbi Kulturën Shqiptare për të Huaj, nr. 4, Fakulteti Filozofik, Prishtinë 1978, f. 57-87.
• Puna shkencore-hulumtuese në Kosovë, botuar në monografinë Kosovo i Metohija, 1943 196, Prishtinë 1963.
• Metohija, Časopis Zemlja i ljudi, nr. 3, Beograd 1953, 26-36.
• Rajonizimi i bujqësisë në Kosovë-Metohi, Përparimi nr. 11, Prishtinë 1961, f. 795-804.
• Problemi i shtimit të popullsisë në botë, Përparimi nr. 1-2, Prishtinë 1957, f. 43-51.
• Komunikacioni i vjetër në Kosovë e Metohi, Përparimi nr. 7-8, Prishtinë 1957, f. 422-439.
• Karakteristikat morfologjike dhe gjeologjike të Kosovës dhe Metohisë, Përparimi nr. 3, Prishtinë 1961, f. 179-186.
• Arkitektura shqiptare folklorike në Kosovë, Seminari mbi Kulturën Shqiptare për të Huaj nr. 1, Prishtinë 1975.
• Prizreni – vështrim historik-gjeografik, Përparimi nr. 1-2, Prishtinë 1960, f. 81-95.
• Dy shembuj historik të bashkëpunimit vëllaznor – Kryengritjet serbo-shqiptare kundër turqve më 1689 dhe 1737, Përparimi nr. 4, Prishtinë 1955, f. 197-205.
• Indonezija – Vështrim gjeografiko-historik, Përparimi nr. 7-8, Prishtinë 1958, f. 519-528.
• Social and economic changes in Kosovo,  Geographica Yugoslavica nr. 2, Ljubljana 1980.
• Albanci – narodna kultura i običaji, Enciklopedija Jugoslavije, I, Zagreb 1980.
• Rad na publikovanju šiptarske narodne poezije u Jugoslaviji posle rata, Narodno stvaralaštvo, br. 3-4, Beograd 1962, 213-219.
• Motiv herojstva u partizanskoj narodnoj epici, zbornik Rad VII Kongresa Saveza udruženja folklorista Jugoslavije, Titovo Užice 1961, 288-294.
• Naša šiptarska narodna pesma o borbi i izgradnji, Rad VI kongresa folklorista Jugoslavije, Bled 1959, 203-207.
• Tužbalice u arbanaškoj narodnoj poeziji, Rad XI Kongresa Saveza folklorista Jugoslavije, Zagreb 1964, 329-337.
• Narodna pesma o današnjem svadbenom ritualu kod Albanaca, Rad XII Kongresa Saveza folklorista Jugoslavije u Poreču 1970, Zagreb 1972, 187-193.
• Problem emancipacije žene u posleratnoj albanskoj narodnoj poeziji, Rad Kongresa Saveza udruženja folklorista Jugoslavije u Novom Sadu 1973.
• Gjurmëve të një kënge popullore, Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnologji, IV, Prishitnë 1976, f. 159-189.
• La cute contre le fèodalisme dans la poèsie popullaire albanaise, Studia albanica, 2, Universitè de Tirana, Tirana 1968, 137-142.
• Roli liridashës i poezisë sonë popullore, Rilindja, Prishtinë 30.VIII 1961.
• Rëndësia e gjeografisë si shkencë aplikative për zhvillimin e Kosovës, Kërkime gjeografike – Geografska istraživanja nr. 1, Prishtinë f. 1979, 5-15.
• Časna obaveza rugovskih šiptara, Ilustrovana politika, br. 92, Beograd 9, VIII 1960.
• Djelo Dj. K. Skenderbega – (Medjunarodni simpozijum u Prištini i Tirani), Vjesnik, Zagreb 22. II 1968. Përkthim botuar në Flaka e Vëllazërimit, Shkup 14 mars 1968.
• Shkollat në Kosovë-Metohi deri në Luftën e Parë Botnore, Rilindja, Prishtinë, 1, 2 dhe 3 kallnuer 1961.
• Sheh Hilmi Maliqi – nji poet i panjohun, Jeta e Re nr. 4, Prishtinë 1953, f. 260-267.
• Haxhi Ymer Lutfi Paçarrizi (1869-1929), Jeta e Re nr. 5, Prishtinë 1955, f. 418-426.
• Shaip Zurnaxhiu, Jeta e Re nr. 2, Prishtinë 1954, f. 96-100.
• Lazër Lumezi, Jeta e Re nr. 4, Prishtinë 1958, f. 482-486.
• “Hylli” – fletushkë shqipe në Jugosllavinë e vjetër, Jeta e Re nr. 5, Prishtinë 1953, f. 330-335.
• Prej lirikës moderne sllovene, Jeta e Re nr. 2, Prishtinë 1959, f. 219-221.
• Jovan Jovanoviq - Zmaj (1833-1904), Me rastin e pesëdhjetëvjetorit, Rilindja, Prishtinë, 6. VI. 1954.

Polemika:

• Naučni rad i naučne publikacije na Kosovu i Metohiji, Povodom diskusije održane 9. III 1966. u Prištini, Izdanje autora, Priština 1966, 1-44, tiraž 500 primeraka.
• Osvrt na jednu kritiku, Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, knj. X (1965-1970), Priština 1970, 423-455.
• Me rastin e botimit të librit të Aleksandër Gilferdingut, Përparim nr. 3, Prishtinë 6. VI. 1954.
• U sjeni sumnjivih motiva – što je inspirisalo martovsku diskusiju u Prištini? Vjesnik u srijedu, Zagreb 26. listopada 1968.
• Dogma ili meta insinuacija? (Odgovor Dr. B. Boškoviću), Vjesnik u srijedu, Zagreb 23. studenoga 1966.
• Mbrapavija qëlimkeqe e nji kritike – Përgjegje rreth reagimit të Dr. Boshkoviqit, Rilindja, Prishtinë më 27. XI. Dhe 28. XI. 1966.
• Neki problem časopisa Jeta e re – (Odgovor Hasanu Kalešiju), Jedinstvo, Priština 5. V. 1055.
• Krivo ogledalo – (Odgovor Živoradu Mihajloviću – Šilji), Reporter br. 811, Beograd, 4. II 1982.
• Politikanski pamflet umesto nauke – (Odgovor listu Jedinstvo), Jedinstvo – 13. IV 1983.

Recensione:

• Savremeni pravci u antropogeografiji i njihov odraz na polju ekonomske geografije – (Dino Gripaudi), Glasnik Etnografskog instituta Srpske akademije nauka, II-III, Beograd 1956, 989-991.
• Noviji geografski pravci u Francuskoj – (Max Sore), Glasnik Srpskog geografskog društva, br. 2, Beograd 1960, 1552-1553.
• Prenaseljenost sveta i migracije naroda – (M. Girolami), Glasnik Etnografskog instituta SANU, IV-IV, Beograd 1957, 449-452.
• Migracije stanovništva u Koruškoj izmedju 1934-1951. godine – (Vladimir Klemenčič), Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, IV, Priština 1959-1960, 397-398.
• Problem urodjenika s etnografskog gledišta – (R. Corso), Glasnik etnografskog instituta SAN, I-III, Beograd 1956, 991-994.
• Problem geografije gradova savremene Poljske – (M. Zeleska), Glasnik Etnografskog instituta SAN, VIII, 154-157, Beograd 1960.
• Srpski etnografski zbornik, knj. LXIX, Naselja i poreklo stanovništva, knj. 35, (M. Filipović – Rama u Bosni. M. Lutovac – Gora i Opolje, J. Trifunoski – Seoska naselja Skopskog polja), Glasnik Etnografskog instituta SAN, VIII, Beograd 1969, 158-160.
• Kanun Leke Dukadjina – Arbanaško običajno pravo – (B. Nedeljković), Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, II, Priština 1957, 349-362.
• Imeretija – zemlja na Kavkazu, (Nicolo Rili), Glasnik Etnografskog instituta SAN, IV-VI, Beograd 1957, 455-459.
• Čarobna lutka argentinskog folklora kod grčkih i latinskih pesnika – (Dudan – Vivante), Glasnik Etnografskog instituta SAN, IV-VI, Beograd 1957, 466-468.
• O običajnom pravu arbanaškog naroda – (Rrok Zojzi – Mbi të drejtat kanuanore të popullit shqiptar), Glasnik Kosova i Metohije, II, Priština 1957, 363.
• Otkrića ilirske kulture u okolini Mata – (S. Islami – Zbulime të kulturës ilire në rrethinat e Matit), Starinar, organ Arheološkog instituta SAN, VII-VIII, Beograd 1957, 422. Buletin i shkencave shoqërore, nr. 2-3-4, Tiranë 1955, Istorijski glasnik, br. 2, Beograd 1956, 152-154.
• Povodom objavljivanja istorije Arbanasa – (A. Hadri – M. Prekaj), Përparimi nr. 4, Prishtinë 1961, f. 275-282.
• Etnografia shqiptare, I – 1962, II – 1963. III – Tiranë 1966. Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnologji, I, Prishtinë 1971, f. 301-306.
• Etnografia shqiptare, IV, Tiranë 1972, Gjurmime albanologjike, Folklor dhe etnologji, III, Prishtinë 1975, f. 262-265.
• Evlija Čelebi, Putopis – Odlomci o jugoslovenskim zemljama, Sarajevo 1973, Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnologji – V, Prishtinë 1977, f. 270-273.
• Etnografia shqiptare, V, Tiranë 1974, Gjurmime albanologjike, Folklor dhe etnologji, V, Prishtinë 1977, f. 284-287.
• Etnografia shqiptare,  VIII, Tiranë 1976, Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnologji, VI, Prishtinë 1978, f. 322-325.
• Etnografia shqiptare,  VII, Tiranë 1976, Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnologji, VII, Prishtinë 1978, f. 362-366.
• Konferenca kombëtare e studimeve etnografike, Tiranë 1977, Gjurmime albanologjike – Folklor dhe etnologji, VIII, Prishtinë 1979, f. 281-286.
• Një vepër solide shkencore (Sh. Rahimi, Vilajeti i Kosovës, Prishtinë, 1969), Rilindja më 6. XII. 1969, Prishtinë.
• Një vepër e rëndësishme shkencore mbi arbëreshët e Italisë (Antonio Bellushi: Argalia ndër tekstet origjinale arbëreshe, Cosenza 1977), Rilindja më 27. VII. 1977.
• Povodom prevoda “Gorskog vijenca” na šiptarski jezik, Narodna armija, Beograd 17. septembar 1953.

Kontribute të vogla profesionale gjeografike:

• Persia – vendi dhe popullsia, Rilindja, 24. II. 1952, Prishtinë.
• Egjipti, Rilindja, 21. II. 1952.
• Tunizia, Rilindja, 28. II. 1952.
• Maroko, Rilindja, 13. III. 1952.
• Algjeria, Rilindja, 23. III. 1952.
• India, Rilindja, 8.V. 1952.
• Indokina Françeze, Rilindja, 21. VIII. 1952.
• Birmania, Rilindja, 27.IX.1952.
• Koreja, Flaka e vëllazënimi, nr. 248, Shkup IV. 1952.
• Kina, Flaka e vëllazënimit nr. 251, Shkup 11. VI. 1952.
• Japonia, Rilindja, 20. VII. 1952.
• “Këtu jemi slloven!” – Reportazh etnogjeografik nga Bregdeti Slloven, Rilindja, 27. VIII. 1959.

Shënime:

• Proizvodnja nafte u Egiptu, Glasnik Srpskog geografskog društva, br. 1, Beograd 1953, 82.
• Gradovi u Kongu, Glasnik Srpskog geografskog društva, br. 1, Beograd 1953, 82-83.
• Nekoliko podataka o posleratnim prilikama Filipina, Glasnik Srpskog geografskog društva, br. 1, Beograd 1953, 77-78.
• Privredne prilike države Misori (Indijska Unija), Glasnik Srpskog geografskog društva, br. 1, Beograd 1953, 82-83.
• Vinogradarstvo u švajcarskoj privredi, Glasnik Srpskog geografskog društva, br. 2, Beograd 1953, 173.
• Kačan… časopis, Zemlja i ljudi br. 2, Beograd 1953.
• Industrija drveta “ochroma lagopus” U Ekvatoru, Glasnik Srpskog geografskog društva, br. 2, Beograd 1953, 174.
• Plovni kanali u nemačkoj, Glasnik Srpskog geografskog društva, br. 2, Beograd 1953, 173.
• Dve republike Nemačke, Glasnik Srpskog geografskog društva, br. 2, Beograd 1953, 174.
• Zakonik Leke Dukagjina u šiptarskoj tradiciji,  Politika, Beograd 14. VIII. 1954.
• Tradicionalno gostoprimstvo kod šiptara,  Politika, Beograd 27. V 1954.
• Šiptarska kula u selima Metohije, Politika, Beograd 21. X 1955.
• Šiptarski muzički instrument “ćiftelija”, Politika, Beograd 15. III 1957.
• Poet gjithmonë i pranishëm në zemrat e breznive (Me rastin e 70-vjetorit të vdekjes së Naim Frashërit), Fjala nr. 12, Prishtinë dhjetor 1970.
• Ivo Qipiko (1867-1923), (Parathënie e shkurtër e romanit të tij Marimangat, të përkthyer shqip). Shtëpia botuese Milladin Popoviq, Prishtinë 1957, 5-8.
• Ivan Cankar (1876-1918), (Parathënie e librit të tij “Shërbëtori Jernej dhe novela tjera”, të përkthyer shqip). Shtëpia botuese Mustafa Bakija, Prishtinë 1956, 5-9.

Libra të përkthyer:

• Vjeti i madh 1941 – Dëshmi letrare mbi kryengritjen në Serbi,  Drejtoria e informacioneve e Kryesisë së qeverisë të RP të Serbisë, Beograd, 1950, f. 152.
• I. Cankar – F. Delak, Shërbëtori Jernej (Pjesë teatrale), Progres, Prishtinë, 1949, f. 24.
• Vladimir Majakovski, Lexo e gjezdis Kinë e Paris  dhe vjersha të tjera (përkthyer nga E. Mekuli e M. Krasniqi), Drejtorati i arsimit për Kosmet, Komisioni  pedagogjik, Beligrad, 1948, f. 73.
• A. S. Pushkin, Përralla mbi gjelin e artë (përkthyer nga E. Mekuli dhe M. Krasniqi), Drejtoratit të arsimit për Kosmet, Komisioni pedagogjik, Beligrad, 1949, f. 27.
• A. S. Pushkin Princesha e shtatë vëllaznit, Mustafa Bakija, Prishtinë, 1952.
• H. Andersen, Borëbardha, (adaptim), Mustafa Bakija, Prishtinë, 1956.
• Ivan Cankar, Shërbëtori Jernej dhe novela tjera, Mustafa Bakija, Prishtinë, 1956, f.186.
• Ivo Qipiko, Marimangat (roman), Milladin Popoviq, Prishtinë, 1957, f. 182.
• Branko Qopiq, Shtëpiza e iriqit, Nova Makedonija, Shkup 1964, f. 60.
• Tregime e vjersha shkrimtarësh maqedonas, Rilindja, Prishtinë, 1962, f. 99.
• Grigor Vitez, Zamarja e shelqes, vjersha për fëmijë, SGB Rilindja, Prishtinë 1960, f. 116.
• Zagorçiq – Hercog, Libri i parë për atdheun, Mustafa Bakija, Prishtinë 1954, (përkthyer bashkë me Adem Bllacën).
• Leon Zhelbnik, Historia e përgjithshme e pedagogjisë, (përkthyer disa kapituj), Milladin Popoviq, Prishtinë 1958.

Destan Sejdi Bajraktari

(17. 04. 1930 - 28. 02. 2005)

Destan Sejdi Bajraktari u lind në Therandë (Suharekë) më 17. 04. 1930 në një familje me tradita të larta atdhetare, ku babai i tij, Sejdi Bajraktari dhe gjyshi e stërgjyshërit ishin prijetarë në luftë për liri të tokave shqiptare nga pushtues të shumtë, si edhe kishin rënë dëshmorë në këto luftëra. Destan Bajraktari ishte i përndjekur politik dhe i atakuar në vazhdimësi nga UDB-ja serbe dhe SUP-i serb në Kosovë. Ishte edhe i burgosur politik prej viti 1959 si anëtar i NDSH-Grupi i Suharekës. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, në Therandë, Progjimnazin e Ulët në Prizren, Shkollën Normale në Gjakovë dhe Fakultetin Filologjik-Dega Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në Prishtinë. Është sinonim dhe kurorëzim i traditës atdhetare të familjes së tij dhe ndër intelektualët e parë të komunës së Therandës.

        Destan Bajraktari pas kryerjes së Shkollës Normale në Gjakovë në vitin 1949-1950, kthehet në vendlindje, në Therandë, me ëndrrën e madhe të hershme që të bëhej mësues i popullit të trevës së vet. Aso kohe në Therandë dhe përgjithësisht në Kosovë ndihej nevojë e madhe për mësues të diplomuar shqiptarë, por përkundër kësaj Destan Bajraktari kishte pasur probleme të shumta që të punësohej si mësues se “Fronti Popullor” dhe UDB-ja serbe në Therandë i kishin thënë se ishte i familjes nacionaliste. Megjithatë, pas shumë mundimesh, emërohet mësues në Gjimnazin e Ulët të Therandës, më vonë i emëruar si Shkolla Tetëvjeçare “Vllaznim Bashkim”, tani “7 Marsi”,  ku jep mësim në klasët e larta, me ndërprerje, deri në vitin 1959. Ishte mësuesi i parë me diplomë në komunë të Therandës dhe ishte një arsimtar i palodhshëm për edukimin e gjeneratave të reja. Vizitonte të gjitha lagjet e Therandës, shtëpi më shtëpi, si edhe të gjitha fshatrat, duke ecur të shumtën e rasteve edhe këmbë, për t’i bindur prindërit për rëndësinë e shkollës shqipe. Fjalët e tij kudo që kishte shkuar ishin respektuar dhe vlerësuar si tepër të nevojshme dhe të rëndësishme. Pasi i kishte bindur prindërit që t’i dërgonin fëmijët (djemtë) e tyre në shkollë, Destan Bajraktari kishte bërë ç’mos edhe për hapjen e internatit në Therandë, ku do të strehoheshin nxënësit e fshatrave për t’u shkolluar. Rëndësi e veçantë për Destan Bajraktarin kishte qenë edhe përfshirja e vajzave shqiptare të trevës së Therandës në shkollë, jo vetëm deri në katër klasë, por edhe në tetëvjeçare e edhe më lartë. Ishte angazhuar dhe kishte arritur që t’i përfshijë në klasën e pestë të gjitha vajzat e Suharekës, që e kishin kryer klasën e katërtë, si edhe ato të fshatrave. Si njeri i ngritur ishte i vetëdijshëm se pa arsimim të femrës shqiptare nuk do të ketë as përparim të kombit shqiptar, duke thënë se përkushtimi për komb e atdhe është edhe shkollimi i vajzës shqiptare. Mbi bazën e kësaj Destani më vonë do ta shkruajë edhe poemën: “Mos i pengoni shqipet tona”, ku e porosit popullin e vet që të mos përdorë dhunë mbi dhunë, se dhuna është e keqe dhe na kthen në kohë të mungëta si popull.

        Suksesi i Destan Bajraktarit në zhvillimin e procesit mësimor dhe aktiviteti i gjithmbarshëm i tij me popullatën shqiptare kishte filluar që ta pengojë udhëheqjen serbë në Therandë. Në një rast Jova Shotra, funksionar i lartë i Kosovës së atëhershme (Krahinor) i kishte thënë në Komitetin Komunal të Therandës, si në të ngërmuar Destanit, se: “Kush je ti bre që po mundësh që të keshë më shumë sukses në masë se sa komunistët e mij?!” Kur Destani i kishte thënë se komunistët e tu po të shërbejnë ty e jo popullit të vet, Jova gati ishte çmendur dhe për këtë edhe e kishte përcjellë tërë kohën përmes agjentëve të vet, që ta njollosnin dhe ta keqtrajtonin. Kësisoj, për virtytet e vazhdueshme atdhetare, arsimore, folklorike dhe shkrimore regjimi totalitar serb në Kosovë e shpall person të rrezikshëm dhe pas shumë përgjimesh sekrete edhe e burgosin më 1959, duke e dënuar me 5 vjet e gjashtë muaj burg. Gjatë burgosjes, pos maltretimeve të shumta fizike e psiqike që ia bëjnë, ia marrin edhe bibliotekën personale shumë të pasur, por edhe të gjitha shënimet folklorike prej dhjetëra fletoresh, si edhe tri fletore të mëdha me shkrime poetike. Pas daljes nga burgu Destan Bajraktari ishte sërish në një lloj burgu tjetër, se lëvizjet e tij ishin shumë të kufizuara dhe të pëcjella vazhdimisht nga UDB-ja dhe nga SUP-i serb në Therandë. Torturimet e vazhdueshme psiko-fizike serbe ndaj tij si intelektual dhe si shqiptar nuk do të pushojnë asnjëherë gjatë gjithë jetës së tij, se:

     - Nuk e pranojnë në punë në vendlindje dhe as kurrkund në Kosovë dhe për një kohë të gjatë mbetet pa punë, që ishte një goditje shumë e rëndë për të dhe për familjen e tij.

     - Që të mos dorëzohej para vështirësive të shkaktuara, por edhe për shkak të kushteve ekonomike, detyrohet që të kërkojë punë në Maqedoni. Atje shkon ilegalisht në gusht të vitit 1963, pas termetit të madh në Maqedoni, ku do të punojë një vit si mësues në Draçevicë dhe tri vjet në fshatin Krushopek të rrethit të Shkupit.

      - Pas rënies së Rankoviqit Destani kthehet sërish në vendlindje dhe mezi që e pranojnë në punë në vitin 1967 si arsimtar i gjuhës shqipe në Duhël të Therandës, ku punoi dy vjet.

      - Në vitin 1969, pas shumë peripecive, punësohet në Shk. Fill.“Emin Duraku“ të Prishtinës, ku edhe ishte vendosur me familje. Pranimi si mësimdhënës në këtë shkollë e ka historinë e vetë të konsideratës dhe të sakrifices së madhe që kishte bërë kolektivi i respektueshëm i kësaj shkolle në krye me drejtorin e shkollës, Habib Berisha.

     - Më 1973, me “Letrën e Byros Ekzekutive dhe të shokut Tito” organet partiake në pushtet e largojnë nga procesi mësimor si “të papështatshëm“ për edukimin dhe arsimimin e brezit të rinjë. E caktojnë bibliotekar në të njëjtën shkollë, ku do të punojë deri në pensionimin qëllimisht të parakohshëm, më 1991. Më 28. 04. 2004, drejtoria e Shk. fill. “Emin Duraku” Destan Bajraktarit i ndanë: Mirënjohje për kontributin e dhënë në arsim.

     - Mbi 30 vjet u përballë edhe me sëmundjen e diabetit, shkaktuar nga torturimet e tmerruese nëpër burgjet serbe.


MEDALJA PRESIDENCIALE E MERITAVE

 
Më 17. 02. 2014, në vazhdë e aktiviteteve për shënimin e gjashtëvjetorit të pavarsisë së Kosovës, Presidentja Atifete Jahjaga e dekoroi atdhetarin, profesorin, folkloristin dhe poetin Destan Sejdi Bajraktarin me dekoratën 
MEDALJA PRESIDENCIALE E MERITAVE.




Veprimtaria folklorike e Destan Bajraktarit:

     - Destan Bajraktari është folkloristi i parë i anës së Therandës dhe i pari në trevat shqiptare në mbledhje të fjalëve të urta dhe të thënieve popullore.

       Me një punë të tillë ishte marrë që nga viti 1950 dhe ka shënuar materiale të ndyshme të folklorit tonë burimor, por fatkeqësisht organet policore serbe, me rastin e burgosjes ia kanë marrë dhjetëra fletore dhe ia kanë zhdukur. E njëjta gjë i ka ndodhur edhe gjatë luftës tremujore të vitit 1999 në Kosovë, kur ushtria serbe e kishte bërë shtab ushtarak shtëpinë e tij në lagjen “Taukbahqe” në Prishtinë, dhe ia ka zhdukur bibliotekën dhe shtatë përmbledhje folklorike në dorëshkrim.

     - Në shenjë nderimi për punën me përkushim në folkloristikën shqiptare Destan Bajraktari është pranuar anëtar i rregulltë i Shoqatës së Folkloristëve të Kosovës që nga viti 1983-1984.


Destani i botoi me mjete të veta financiare këto vepra folklorike:

1.  “Fjalë të urta dhe thënie popullore–Shënuar në Podrime”, 1974 (10.905 njësi)
2.  “Fjalë të urta dhe thënie popullore shqipe”, më 1994, me 42.525 njësi
3.  “Këngë popullore vajzash", botuar më (2001)

         Këto përmbledhje folklorike janë margaritar të folklorit tonë të pasur dhe burimor, që nuk e kanë as popujt e mëdhenjë me tradita shumëshekullore shkrimi. Ky material, për kohën kur është botuar ishte më vuliminozi dhe më i pasuri se e gjithë lënda e traditës sonë folklorike që nga koha e Frano Bardhit më 1635.

        - Ishte edhe bashkëpunëtor i jashtëm i Institutit Albanologjik që nga themelimi i tij më 1953, ku kishte dërguar material të shumtë foklorik, me dhjetëra fletore shumëfletëshe të shkruara të gjitha me dorëshkrim të lexueshëm dhe të bukur.

        Destan Bajraktari ka në dorëshkrim poezi, anekdota, fabula, tregime dhe fjalor fjalësh të rralla, që presin dorën e mbarshtrimit dhe të botimit të organizuar institucional. Edhe librat e botuara të tij presin ndonjë ribotim të mundshëm, gjithashtu institucional, pasi të gjitha janë të botuara me mjete financiare vetanake të autorit.

        Përmbledhja “Këngë popullore femrash - shënuara në Karshijak të Maqedonisë” dhe  përmbledhja “Tregime popullore–shënuar në rrethin e Suharekës” e kanë fituar shpërblimin e dytë në Konkursin Letrar të Institutit për Folklor të Maqedonisë.

       Destan Bajraktari ka shkruar edhe tekste shkollore, si “Fletorja ime e punës për kl. e IV ” (1972), (bashkautor me Habib Berishën).
       - Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës.
       - Është anëtarë i Shoqatës Mbarkombëtare të Shkrimtarëve për fëmijë, në Tiranë, me nënshkrim të Odhise Grillos.  
       - Destan Bajraktari ka mirënjohje të shumta për kontributin e dhënë në arsim, në forklor, dhe në letërsi.

Theranda e nderon postmorrtum Destan Bajraktarin
Në shënim të ditës së çlirimit Theranda e nderon postmorrtum me
        1. Mirënjohje për kontributin e dhënë në folklor (2006)
        2. Mirënjohje me titullin më të lartë: Emblema e artë për vepër jetësore (2010).
        - Në vitin 2010 Komuna e Therandës (Suharekës), një shkollë të re në Therandë e emëron: Shkolla Fillore dhe e Mesme e Ulët “Destan Bajraktari”


Veprimtaria poetike e Destan Bajraktarit

- Destan Bajraktari radhitet ndër poetët e parë të Kosovës, që shkroi volume të tëra librash me poezi sonetike, që janë si krijimtari e rrallë dhe e vështirë në letrat shqipe. Të gjitha vjershat e tij për të rritur janë me përmbajtje të kuptueshme për çdo lexues dhe me stil e me fjalor të afërt. Shkroi edhe shumë vepra poetike për fëmijë 

Nga veprimtaria poetike Destan Bajraktari i ka të botuara 32 vepra për të rritur dhe për fëmijë, me motive patriotike, shoqërore, sociale, dashurie etj.

Veprat e botuara për të rritur (sonetë) janë këto:

1. “Përmendore të së kaluares” (1994)
2. “Lule e gjemba“  (1994)
3. “Përpjekjet tona“  (1995)
4. “Ndodhi në stuhi”  (1995)
5. “Vlime e qëndrime” (1995)
6. “Brengat e jetës”  (1996) “ (1996)
7. “Koha e bënë të veten“ (1997)
8. “Ngjarje të paharruara“ (1997)
9. “Qëndresa” (1998)
10. “Gardhina” (1996)
11. “Trimat i nxjerrë koha e vet“ (1998)
12. “Drita ka nisur të dale” (1999)
13. “Shqiponjat hapën krahët” (1999)
14. “Të përzënët“  (2000)
15. “Trojet e rrënuara” (2000)
16. "Qiell pa diell”  (2000),
17. “Trysni e paparë mbi kombin shqiptar“ (2002)
18. “Ardhacakët e ikur“ (2003)

Veprat e botuara për fëmijë janë:

1. “Ecje dhe ngecje nëpër shtigje”  (1999)
2. “Zemrat e shqetësuara“ (2000)
3. “Lazdrimet fëmijërore“ (2000)
4. “Shfaqja e madhe në pyje e livadhe“  (2000)
5. “Zërat e këndshëm“ (2001)
6. “Lulet e kopshtit tim" (2003)
7. “Sythat e çelur" (2003)
8. “Lulet e njoma" (2004)
9. “Mali nga i cili rrjedh uji në dy dete“ (2004)
10. “Gjëra të ngjara dhe të pangjara“ ( 2004)
11. “Këndon bilbili“ (2004)

        Duke iu referuar fjalëve të ish kryetarit të Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, z. Adem Gashi, me rastin e mbledhjes komemorative për vdekjen e Destan Bajraktarit, më 28. 02. 2005, po citojmë: “ Destan Bajraktari shkroi aq vepra, sa kishte edhe vjet “.
        Kontribut të theksuar Destan Bajraktari ka dhënë edhe në pajtimin e gjaqeve dhe të hasmërive të shumta ndër shqiptarë.
        Destan Bajraktari vdiq, në Prishtinë, në moshën 75 vjeçare nga një sëmundje e rendë.