Xhevahir Cirongu - ‘’Drenica’’ e Durrësit...

 

Nga Xhevahir Cirongu

‘’Drenica’’ e Durrësit dhe 15 vjetrori i çlirimit të Kosovës

(Me rastin e 15 vjetorit të hyrjes së NATO-s në Kosovë,qërshor 1999 e të çlirimit të mbarë Kosovës martire).

Memoriali ‘’Luftëtari i Lirisë’’ te ‘’Drenica’’ Durrës.

Sa herë që marrin vizitorët e ndryshëm rrugën për në Shqipëri, ata do stacionojnë pak çste te memoriali ‘’Luftëtari i Lirisë’’ në qytetin bregdetar të Durrësit. Qytetit të Durrësit i është shtuar edhe një simbol tjetër, që na tregon e do na tregojë në shekuj historinë e bashkimit të të gjithave trojeve shqiptare. Prill 1939! Prill 1999! Vite lufte në këto dy ngjarje me rëndësi jetike për popullin shqiptar. Njëri vit ’39, i kobshëm për popullin shqiptar. Atëherë kur ‘’Sorrat’’ e zeza Musoliane zbarkuan dhe pushtuan Shqipërinë. Ishte 7 prilli i vitit 1939-ës. Qielli i shqipes u nxi dhe toka rënkonte nga çizmja e fashizmit Italian. Por, Kosova martire edhe pas Luftës së Dytë Botërore, mbeti nën thundrën e serbit. Një padrejtësi e historiisë dhe e politikës së kohërave ndaj popullit të vogël shqiptar , por me shpirti të madh që në gjak ka lirnë. Familja patriotike e Sadri Kapitit ka dhënë kontributet e saj si në luftën e Dytë Botrore në çlirimin e Shqipërisë,por edhe në vitin 1999 në çlirimin e Kosovës.Sadri Kapiti ishte invalid I LANÇ. Këtë vit festojmë 70 vjetorin e çlirimit të Shqipërisë e të 15 vjetorit të çlirimit të Kosovës. Dy festa që do mbeten simbole në shekuj për ne shqiptarët.

Mbas 60 vitesh që nga viti 1939,erdhi viti plot lavdi me bekimin e ‘’Baba Tomorri’’ muaji prill me kurorë të bardha lulesh, ku qe shkruar Liria e Pavarsia e Kosovës! Ishte prilli i vitit 1999-ës!Këtë vit, shqiponjat shqiptare nga perëndimi e diaspora erdhën në Durrës; te ky qytet i lashtë e historik, pranë valëve të detit adriatik. Pikërisht, atje te vatra patriotike e pagëzuar me emrin’’Drenica e Durrësit’’ e vëllezërve ‘’Kapiti’’. Ata ishin luftëtarët e lirisë, të cilët lanë luksin e perëndimit, dhe s’kursyen përveç të tjerave, as edhe gjakun e tyre për çlirimin e gjysmës së kombit e të atdheut, të Kosovës martire.

Në atë kohë,e gjithë bota u tund si tërmet. Popujt e kombeve në gjithë globin, panë me sytë e tyre në stacionet televizive e në gazeta, barbarizmat e gjenocidin serb ndaj shqiptarëve të Kosovës. Nga ky barbarizëm i pashoq, bota e qytetëruar, s’e kishte parë më parë. Si rrjedhojë i këtij gjenocidi, nga Kosova u larguan mbi 800 mijë shqiptarë. Peshën kryesore e mbajti Shqipëria: mbi 500 mijë veta. Bijët e bijat, të Kosovës, Shqipërisë, Maqedonisë , nga gjithë trojet shqiptare e diaspora; ju përgjigjën trimërisht thirrjes së Atdheut, për çlirimin e Kosovës nga okupatori shekullor serb, që edhe ajo të ishte e lirë dhe e pavarur. ‘’Drenica’’ e Durrësit, u bë kryeqendra e pritjes dhe e bashkimit të të gjithë vullentarëve të lirisë, për t’i thënë përfundimisht pushtuesit serb se, ky vend këtu ka zot. U desh shumë sakrificë e gjak, që të vinte dita e lirisë dhe pavarsia e Kosovës. Pikërisht, qërshori i këtij viti 2014-ës, populli shqiptar do festojë me madhështi 15 vjetrorin e Çlirimit të Kosovës e 70 vjetorin e Çlirimit nga bisha nazifashiste të Luftës së Dytë Botërore , nëntor 1944- nëntor 2014. Shqipëria u bashkangjit kualicionit dhe frontit antifashistë botëror, qysh në fillimet e tij, me në krye aleatin tonë të madh ShBA. Pas kaq dekadash, erdhi koha që SHBA-ja, iu gjend në krahë shqiptarëve, e në veçanti Kosovës. Ishte pikërisht, aleati ynë strategjik SHBA, e cila udhëhoqi NATO për çlirimin e Kosovës nga okupatori serb. Dhe më pas, më 17 shkurt të vitit 2008, Kosova shpallt Shtet i Pavarur e Sovran.

Historia flet në çdo kohë, por bën edhe apel që ajo të mos harrohet kurrë. Të kujtohet e t’u flasi brezave. Sot, në qytetin e Durrëst, pas kaq vitesh nga ajo ngjarje madhore e vitit 1999, për popullin shqiptar e të Kosovës martire, qëndron kryelart memoriali ’’Luftëtari i Lirisë’’. Aty, te ai lokal i vogël ( ish dikur) buzë detit adriatik, u shkrua me gërma të arta e të lyera me gjak dëshmori Liria e Pavarësia e Kosovës. Memoriali ‘’Luftëtar i Lirisë’’ përjetëson historinë e lavdishme të luftës së Kosovës, e të kombit tonë. Përveç memorialit është shkruar edhe një libër që fletë për atë lokal të vogël, por që u kthye në një ambasadë e vërtetë diplomatikoushtarake. Libri me titull ’’Atdhetarizmi jeton në përjetësi’’, me autor Bedri Tahiri nga Vushtrria e Kosovës, midis ngjarjeve të tjerave të cilat janë të shumta, flet edhe për kontributin atdhetar të familjes së Sadri Kapiti. Janë të shumtë inetektualë, akademikë, diplomatë e politikanë, shoqata të ndryshme atdhetare e kulturore, që u janë drejtuar instancave më të larta shtetërore si në Shqipëri e Kosovë që ‘’Drenica e Durrësit’’ të shpallet Muze Historik Kombëtar. Ne po sjellim disa vlerësime në këtë shkrim, sepse ato janë të shumta që kanë bërë personalitete të të gjithave fushave.

Me të drejtë gazetari Thanas Mustaqi në një reportazh të botuar në gazetën ‘’Zëri i popullit’’ më 9 prill të vitit 2000, shkruan se, ’’ Populli e ka shpallur me zemër ‘’Drenicën’’ një ‘’Mekë’’ të atdhedashurise.’’
"Sadri Kapiti ka qenë burrë mbi burra. Fakti është që edhe bijtë ndoqen besnikërisht rrugën e tij"- ka thënë z. Qemal Mançe, , ish-kryetar i Shoqatës së Invalidëve të LANÇ për rrethin e Durrësit, tashmë i ndjerë.’’

‘‘Drenica’’ e Durrësit është qendra kryesore e frymëzimeve atdhetare të buzë detit, është Tempull atdhetarie. Më vjen mire që kjo shtëpi lirie dhe tempull i atdhetarisë, pikërisht u pagëzua nga poetët dhe artistët. Ajo e ndërshqiptarizoi këtë vend, nga i cili buroi jetësimi i çështjes sonë madhore, çlirimi kombëtar.’’
(Xhevahir Spahiu, poet e akademik)

’’Ushtria Çlirimtare e Kosovës është Lëvizja më e mirë që ka krijuar populli shqiptar.Ajo ngriti tensionin botëror dhe i dha argument Amerikës dhe botës së qytetëruar për ta bërë politikën’’ (Spartak Ngjela, avokat) ’’Emri i nderuari ‘’Drenica’’ do të kujtohet gjithashtu edhe si kontribut atdhetar e patriotik i djemëve të familjes së respektuar Kapiti. Ajo meriton që të kujtohet një qëndër e edukimit atdhetar dhe patriotik të brezit të ri. (Bujar Muharremi, ish diplomat e ambasador i Shqipërisë në Kosovë, tashmë i ndjerë)

’’Ky është një moment historik i cili si i tillë duhet të përjetësohet nga të dy qeveritë tona, në Tiranë e në Prishtinë, dhe kjo të futet në planprogramet e tyre si pjesë e histories kombëtare ku brezat e rinj ta vizitojnë rregullisht.’’ (Ilir Malindi,shkrimtar e avokat).

Shfletojmë dokumentat e kohës, të cilat u shkruan në zjarrin e luftës për çlirimin e Kosovës. Kanë kaluar 15 vjet që nga ajo kohë, dhe qërshori i këtij viti, 2014, na jep krenarinë ligjitime. ‘’Lufta nga 28 shkurt 1998 e deri më 23 mars 1999 u zhvillua mes Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe forcave jugosllave. Ndërsa nga 24 mars 1999 e deri më 10 qershor 1999, Aleanca Veriatlantike NATO me bombardime të përditshme në caqet ushtarake jugosllave, me përkrahjen tokësore të UÇK-së detyroi forcat serbomalazeze dhe Kasapin e Ballkanit Sllobodan Millosheviçin të nënshkruaj kapitullimin në Kumanovë.’’

‘’Nga Memoriali “DRENICA” atë ditë festive historike, iu dërgua një letër përshëndetëse Xhorxh Bushit, të cilën, para të pranishmëve e lexoi publicisti dhe krijuesi i njohur, z. Bashkim Hoxha. Nga kjo deklaratë ne shkëputëm këtë fragment ku thuhet:
‘’… Nëpërmjet jush ne dëshirojmë t’i shprehim mirënjohjen tonë Kongresit të SHBA dhe institucioneve të tjera ligjvënëse amerikane, të cilat kanë qenë gjithnjë të ndjeshëm në miratimin e një varg rezolutash, ku është denoncuar dhe dënuar shkelja e të drejtave të njeriut në Kosovë, dhuna dhe terrori sistematik i Serbisë ndaj shqiptarëve të Kosovës, dënimi i politikave të spastrimit etnik….’’

Qërshori 2014-ës, erdhi edhe më i bukur! Këtë radhë me aromë Lirie!. Atje te Memoriali ‘’Luftëtari i Lirisë’’ në Durrës do vendosim tufa lulesh me aromë lirie në këtë 15 vjetor e përgjithmonë në shekuj. Kështu do jesh mot e jetë e qeshur Kosova ime!

Durrës, 11 qërshor 2014.

Një vizitë në klinikën e kardiologut Kristaq Pavli

Tregim nga Luan Çipi

Në takimin për kafen e mëngjesit me pensionistë vlonjatë te “Kafe Rossi” në bulevardin Skelë-Vlorë, sot u fol për dr. Kristaq Pavlin, kardiologun e shquar vlonjat. Sapo ishte ndarë nga vizita te ai, z. Petraq Gjonçe, njëri prej shokëve tanë pensionist, që si çdo kush në moshën tonë, ndiente shqetësime dhe largim nga normaliteti shëndetësor.
-Të shoh krejt normal, deklaroi dr. Kristaqi, pas një vizite të kujdesshme vizuale dhe pasi lexoi parametrat në aparaturat që dispononte. Për tensionin arteriali, do vazhdosh të mjekohesh si edhe deri me sot, pa asnjë shqetësim!
-Të faleminderit. Më bëre një kontroll të plot dhe më qetësove! Po, sa duhet të të paguaj?
-Asgjë! Ti më pagove me falënderimin, kënaqësinë dhe besimin tënd! Ne, si miq te vjetër, me këtë rast edhe u çmallëm e u relaksuam reciprokisht!
Shoku ynë pensionist na tha se u largua nga dr. Kristaq Pavli, pasi u përpoq t’i jepte atij një monedhë minimale simbolike, duke i thënë:
-“Po të shpërblej thjesht vetëm konsumin e aparaturave, se ato duhet të zëvendësohen, qoftë dhe për amortizimin e tyre moral”.
Doktori, e morri monedhën, ma futi në xhepin e xhaketës sime dhe më tha:
-Jepu nga ana ime nga një kafe, pesë shokëve pensionistë të tavolinës!

Kjo ngjarje, e pa rëndësishme në dukje, më krijoi ndjesi të veçantë, me mendimin hipotetik se dhe Hipokrati i Madh, do ndihej krenar po të ndodhej si ne, në raste të tilla simbolike humane, tashmë të pazakonta e të harruara.
Mendimi më shkoi shumë vite të shkuara, ndofta pesëdhjetë vjet më parë, kur unë përfytyrova njohjen dhe formimin e figurës për Kristaq Pavlin, këtë personalitet, tashmë tepër të nderuar. Njohja ime e hershme, me prejardhje që nga prindërit tanë miq, ka lidhje me kohën kur Kristaq Pavli, ende gjimnazist, vinte shpesh në shtëpi te shoku i ngushtë i tij, gjitoni im i paharruar, kimisti dhe veprimtari shoqëror me vlera eprore, Vaso Suli dhe unë, majë murit të avllisë së shtëpisë sime, i sodisja i gëzuar kur ata loznin basketboll atje, te një shtyllë me kosh të improvizuar.
Mu kujtua ajo rini e artë vlonjate, ku, veç Kristaq Pavlit dhe Vaso Sulit (Kryekëshilltari i Bashkisë së Rrethit të Vlorës, që pati një vdekje të parakohshme aksidentale), ishin aty edhe Petraq Karaja, Petraq Truja, Kristaq Loli, Lame Fandi, Qerim Vrioni, Agim Shuka, Bajram Bala, Nardi Gjyli, Hito Jazo, etj. Ata ishin djem të zgjuar, të shkathët, të etur për dije e përparim, që secili shkëlqeu në jetë e në shoqëri, duke u bërë nderi dhe krenaria e vendit.

Kujtimet dhe çka dëgjova i gëzuar sot, nga shoku im pensionist ish mësuesi i nderuar Petraq Gjonçe, më shtynë t’i bëja me një herë një vizitë mirësjellje në Klinikën e tij, te “Laboratori Mjekësor Bio Skelë Vlorë”, mikut tim të hershëm, kardiologut Kristaq Pavli. Laboratori Italo-Shqiptar “BIO” ndodhet në katin e dytë, te një ndërtese shumë katesh në hyrje të rrugës se re “Arianit Komneni” Po aty, në një ndarje të posaçme, është dhe Klinika Kardiologjike e dr. Kristqa Pavlit.

Dr.Kristaqin e gjeta jashtë vizitash, të lirë, në një klimë dhome rregulluar kënaqshëm nga kondicioneri freskues, duke lexuar një revistë mjekësore italisht, nën tingujt qetësues të një opere të Verdit. Nuk u çudita se e dija që muzika dhe gjuha italiane janë një nga pasionet e tij të kahershme, krahas aftësisë prej poligloti të tij dhe dëshirës së përhershme për lexim.
Sa më pa, dr. Kristaqi, që mua mu duk i rinuar dhe vital, u ngrit shpejt dhe më përqafoi me mall e dashuri. Kishim mbi 6 muaj pa u parë, pas largimit tim për në Holandë e Kanada..
-Kam mësuar nga shtypi dhe nga shokët se, ti Luan i dashur, ke botuar dy libra te reja, gjatë kësaj kohe, që unë i pres me padurim!
-Edhe për të dhuruar këto dy libra me tregime e poezi, kam ardhur. Ja ku i ke! Lexim të këndshëm!
Dhe në sytë e tij prej lexuesi dhe adhurues librash letërsie, arti e mjekësie, pash të shprehej dukshëm falënderim e kënaqësi. Dr. Kristaqi më ftoi për kafe, po unë duke menduar për orarin destinuar për vizita mjekësore, i shpreha falënderim dhe i thash se sapo u ngrita nga kafja e tij, paguar nga paratë që i dha ai për këtë qëllim, pacientit Gjonçe.
Biseduam gjatë për djemtë e tij të suksesshëm dhe që njeri prej tyre, edhe ai kardiolog në Spitalin “Nen Tereza” Tiranë, tanimë ka barrën të përballojë edhe porositë e rekomandimet e tij të shumta, ndërsa më i vogli, jurist i suksesshëm dhe me disa mastera shkencor pas universitare, punon në profesionin e tij, te “SOROS” në Amerikën e largët.
-Vijnë pacientë të shumtë vlonjatë të vizitohen, sipas traditës dhe “namit” këtu te unë, vazhdon të më shpjegoj Dr. Kristaqi, po shkenca dhe teknika kanë evoluar dhe specialistët e mirëfilltë, me aparaturat e posaçme, janë përqendruar sipas fjalës së fundit të shkencës mjekësore të përparuar, në Kryeqytet, në klinikat dhe spitalet shtetërore dhe private, ndaj unë nëpërmjet djalit tim, ndërhyjë për t’i dërguar pacientët e mi të posaçëm edhe atje.

Çka dëgjova momentalisht nga dr. Kristaq Pavli, më solli në kujtesë një tjetër ngjarje, gati 30 vjet përpara:
Isha në Tiranë për një vizitë me një mbesën time te kardiologu, i famshëm për kohën, dr. Spiro Qirko, edhe ky me origjinë nga Narta e Vlorës. Kur po niste të vizitohej mbesa ime, dëgjohet një zhurmë e pazakontë te porta, hapja e saj e vrullshme dhe një ndërhyrje e shpejtë dhe e zhurmshme. Ishte një pacient që vinte nga Vlora dhe kërkonte të vizitohej urgjent, se ndryshe nuk arrinte dot orarin e trenit për t’u kthyer në Vlorë.
Dr. Qirko i qetë dhe i kujdesshëm, pasi na merr leje, nis e komunikon me pacientin e paduruar:
-Vjen nga Vlora për t’u vizituar te kardiologu në Tiranë? Po si nuk të vjen rëndë dhe kapërcen e fyen kardiologun vlonjat?
-Po kam hall koke, o vëlla, jam duke vdekur dhe vijë te doktori i shquar, më i miri i kohës, Spiro Qirko! Fundja dhe ai vlonjat është!
-Ta them unë, me kompetencë, unë pikërisht Spiro Qirkoja “i shquar” siç thua ti: Doktori Kardiolog më i mirë dhe më i shquar i kohës është bash Kristaq Pavli. Ai kardiolog, që duhet të ishte këtu me mua, po që tani e keni ju në Vlorë. Ai, që ma ka kaluar mua e më ka lënë pas, qysh kur ishim bashkë student!

Mua, mu shtua respekti, kur dëgjova modestinë dhe altruizmin e skajshëm të Dr. Spiro Qirkos, por nuk mund ta harroj kurrë këtë konsideratë për shokun dhe kolegun e tij, Dr.Kristaq Pavlin, këtë mjek të aftë qysh në rini, tani “Nderi i Qytetit të Vlorës”. Me të drejtë kjo ndjesi e hershme kishte ngelur te unë e pashlyer nga vitet dhe është shumëfishuar me arritjet e tij në karrierë, duke u mbartur e akseleruar në trashëgimëni vlerash pambarim, mandej deri te djemtë e tij të denjë.

Në portën e Klinikës së Kardiologjisë “Pavli,” po trokisnin. Hapja e derës shfaqi para meje një radhë të madhe pacientësh. Prisnin me padurim: kompetencën mjeshtërore të mjekut të shquar e me shumë përvojë, fjalën e tij të ëmbël edhe ajo shëruese, ose rekomandimin e tij jetëdhënës për më tutje...
Kaq. Më shumë do isha pengesë. Ishte saktësisht koha për t’u larguar...

 

Vlorë, më 20.06.2014

Të ketë më tepër vëmendje për letërsinë...

VERA ISTREFAJ: UROJ E SHPRESOJ QË TË KETË MË TEPËR VËMENDJE PËR LETËRSINË, ARTIN E KULTURËN!

 Nga Murat Gecaj
 

Nga leximi i një jetëshkrimi për ty, jam njohur me disa fakte…A mund t’i informojmë edhe lexuesit, shkurtimisht?

-Po, patjeter… Kam lindur në Kukës dhe këtu kam mbaruar gjimnazin, nė vitin 1994. Jam diplomuar në shkencat humane dhe studimet master i kam kryer në fushën e drejtësisë. Jam e martuar, nënë e dy djemve, Veronikut 18-vjeçar dhe Klevisit 14-vjeçar. Jam juriste në profesion dhe punoj në administratën publike, këtu në qytetin e lindjes.

Krahas punës së përditëshme, je dhe mjaft aktive në veprimtari të ndyshme shoqërore…Cilat janë ato, më kryesoret?

-Kam marrë përsipër që të jem avokate, në mbrojtje të të drejtave të njeriut, kryesisht të grave dhe vajzave, gjë që më sjell mjaft kënaqësi, pa prjashtuar shqetësimet e njohura. Në këtë kuadër, jam drejtore Ekzekutive e Qendrës së Këshillimit të Grave dhe Shërbimeve Sociale, si dhe koordinatore e rrjetit “Barazi në vendimmarrje”, për qarkun e Kukëst. Si veprimtare e shoqërisë civile, kam një përvojë 20–vjeçare.
Kënaqësi e veçantë për mua ishte ceremonia e vitit 2009, në Tiranë. Aty u përzgjodha një nga 10 njerëzit më me ndikim në bashkësi, në shkallë kombëtare.

Qyteti i Kukësit është afër Prizrenit e Gjakovës dhe tërë Kosovës…Çfarë lidhjesh ke me bashkatdhetarët tanë atje, si në fushën e krijimtarisë dhe të veprimtarive shoqërore?

-Përherë jam në bashkëpunim me ta, për çeshtje të letërsisë, artit, kulturës e më gjerë. Pika doganore e Morinës nuk na pengon aspak, që të ecim në të njëjtat rrjedha. Kur më nderuan e më dhanë çmimin e parë, në Akademinë Letrare “Esat Mekuli”, përfundimisht m’u rrënjos mendimi, se jemi “një”.

I kaluam, si pa dashje, tri pyetje dhe dikush mund të mendojë se e “harruam” krijimtarinë tënde…Por, jo! Pra, kam dijeni se, deri tani, ke publikuar katër libra me poezi. Cilët janë ata dhe tematika e tyre, sigurisht shkurt?

-Që në vegjëli kam botuar vjersha e skica, në revistat dhe gazetat e kohës. Ndërsa në vitet e fundit i kam mbledhur poezitë e mia në 4 libra, përveç një almanaku të botuar më 1991, ku jam perfaqësuar me 76 poezi dhe një ese.
Titujt e vëllimeve poetike janë: “Shiu i fundit”(Prizren 1999), “Nënqeshja e ëmbël” (Prizren, 2001 ), “Në akuj digjem”(Prishtine 2003) dhe “U jepem udhëve”(Prishtine 2005). Tematika kryesore e tyre është “gjerdani” i problematikave të ditëve të sotme, si dhe ndjesive, mendimeve dhe emocioneve femërore.

Po, libra të tjerë në “sirtar” ose dorëshkrim a ke, cila është përmbajtja kryesore e tyre dhe kur mendon që t’i publikosh?

-Se shpejti do të dalë në qarkullim një vëllim lirikash dhe më pas, në vjeshtë, një tjetër vëllim poetik. Pavarëisht të gjithave, (ndoshta, po e them pa modesti), para lexuesve do të jetë sërish: Vera, e thjeshtë, delikate në dukje, nën peshën e mendimeve dhe emocioneve të forta, nën mantelin e jetës si femër, grua, nënë e veprimtare shoqërore, përballë sfidave të kohës.

Jemi nga një qark, pra unë nga Malësia e Gjakovës (Tropoja) dhe ti nga Kukësi…Çfarë mund të tregosh për krijuesit e kësaj treve, sidomos për koleget e miket shkrimtare, poete e artiste?

-Me kënaqësi mund të them se, tashmë, ka çfarë flitet për letërsi e arte edhe në Qarkun tonë, Kukës. E kam fjalën për dukuri të reja stilistike dhe për më tepër mund të flitet për një letersi edhe me mjaft autore femra, si në poezi e prozë. Duke kërkuar ndjesë, që nuk mund t’i përmendi të gjitha këtu, psh, në rrethin e Tropojës janë të njohura krijueset: Brunilda Zllami, Nafije Salihaj, Enkelejda Tahiri, Pranvera Gjoni, Migena Ramaj, Elona Zhana, Valbona Hykaj, Fatjona Geci, Zyra Ahmetaj etj.; ndërsa në Kukës e Has: Nermin Spahiu, Zaide Noka, Haxhire Haxhiu, Majlinda Palushi, Sabajeta Peposhi, Ganimete Thaçi etj.

Besoj, erdhëm në fund të bisedës sonë dhe të falënderoj për përgjigjet tua, të shkurtëra, por domethënëse! Po, a ke merak të shtosh ndonjë gjë tjetër?

-Gjithmonë dua ta nënvizoj, pra dhe me këtë rast, në mbyllje të bisedës sonë: Uroj e shpresoj që të ketë më tepër vëmendje për letërsinë, artin e kulturën nga ata, që i paguajmë me taksat tona, edhe në tërë qarkun e Kukësit!

 Tiranë, 16 qershor 2014

Rrahim Sadiku - Kohët

Po më fliste një zë: O ti që ke marrë lapsin në dorë e kujton se duke shkruar do ta ndërrosh botën, ndalu! Po ta them se të shkruash për fitoren, për të cilën sapo ke rënë fli, do të thotë të kujtosh e të mos i kuptosh kohët, as ato që shkuan e as ato që do të vijnë. Ashtu si nuk i ka kuptuar askush deri sot. Prandaj mos u ndal, shkruaj. Se, të shkruash do të thotë të bashkëjetosh me dhembjen e ta ndjesh krenarinë; të besosh se po bëhesh një me të papërsëritshmen; do të thotë të shtosh shpresat se je dikush e me këtë të sfidosh ardhmërinë... Të bëhesh i rëndësishëm edhe për vete... Duke u bërë kështu një me kujtesën, me rrugën e gjatë e të mundimshme të asaj që nuk harrohet dot. Shkon kështu duke bashkëjetuar me fatin historik të këtij populli, duke u bërë pjesë e pandarë e udhëtimit të të vdekurve me të gjallët, si në legjendat e lashtësisë. Fillon e ndjen në vete peshën e padurueshme të plagëve shpirtërore, të mundimeve, të varrëve që nuk ka bari t’i shërojë; të ballafaqimit me jetën e cila me vulën e saj bëhet e pranishme kudo... Je me kohën e që ka mbetur në mendje e me zemrën që thërret për të mos u harruar kurrë... E di se kur shkruan këto, vazhdimisht i ke në mendje dëshmorët e lirisë, gjakun e derdhur, lirinë që vjen pa ty e për ty, të cilën me mend e sheh se si po e gëzojmë e se si do ta gëzojnë brezat e ardhshëm, deri në amshim... Prandaj duaje edhe më fort këtë dhe në të cilin do të pushosh përjetësisht... Mos e ndal dorën, shkruaj. Dhe nderoje secilën ditë, secilën dhembje të shkaktuar në këtë luftë. Jepi kuptim secilës qëndresë, secilës rënie për liri, secilës ecje drejt fitores. Bëhu emër drite dhe hap për ecje kah epopetë e shumta, të cilat krijojnë vërtetësinë e të pandalshmes, të demonstrimet, të vuajtjeve burgjeve, të vendosmërisë deri në flijim... Shihe se kudo është një rrjedhë historie e vetëm një qëllim: liri për të robëruarit, jetë për të munduarit, përjetësi për të rënët. Se jeta shkon tutje, po më e kuptimshme bëhet kur asaj i besohet me secilën pore. Vetëm ashtu me të janë e do të jenë idealet, ëndrrat për të arritshmen e për të paarritshmen. Janë edhe plagët. Plagët që i mbjellin dhe ujisin lulëkuqet e përkushtimit, udhëtarët e mbetur rrugëve pa fund, që nuk duan t’ia dijnë për erëra, për ngrica, për tërmete... E, së bashku me ta janë të gjitha bukuritë dhe përjetësitë e këtij dheu... Prandaj beso në ideal. Idealizo. Me ty është kuptimi i gjithë dhembjes për shokët e vdekur, për veten, për ata që nuk dihet se si kanë përfunduar... Është dhe krenaria për gjallërinë e dheut e mdhështinë e Atdheut... Me ty është besimi se gjaku i derdhur do të shpaguhet me jetën e brezave, se vdekja për atdhe mbetet më shumë se lindje, se ajo është një me këngën e fëmijëve dhe mbush qytetet, sheshet, rrugët, rrugicat, shtëpitë në këtë Kosovë që frymon lirshëm: me ty e shokët tu ishte vetë ardhmëria, është dheu dhe kuptimi i Atdheut...
Zëri sikur po fliste e unë ndoqa rrugën e gjakut që po bashkohej tutje me gjakun e të tjerëve dhe sikur nuk më erdhi mirë që ashtu, fare pa zhurmë e sikur nuk po ndodhte gjë, po e lëshonte trupin tim...

Miradije Gashi

Miradije Gashi u lind në fshatin Arllat të Komunës së Drenasit. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, të mesmën (Akademinë Pedagogjike) si dhe Shkollën e Lartë Pedagogjike, në Prishtinë, ku mori titullin: "Arsimtare e grupit klasor". Menjëherë pas diplomimit zuri punë në Shkollën fillore "Emin Duraku" në Arllat. Mëpastaj kreu studimet në Degën e Pedagogjisë të Universitetit të Prishtinës. Ndërkohë u bë anëtare e Kryesisë së Lidhjes së Arsimit Shqiptar në Republikën e Kosovës. Po atë vit Miradija u angazhua edhe në Kryesinë e Forumit të Intelektualëve të Kosovës. Miradija ështe arrestuar dhe maltretuar disa herë për shkak të veprimtarisë së saj atdhetare. Më1994  emigroi në Gjermani. Edhe në mërgim e vazhdoj veprimtarinë e vet arsimore dhe kulturore. Aktualisht jeton dhe vepron në Stuttgart, ku mban mësimin plotësues në gjuhën shqipe për fëmijët e bashkatdhetarëve tanë.
Përmbledhja poetike "Jam gur i vendit tim", është libri saj i parë.


Kliko dhe lexo ==>> Poezi nga Miradije Gashi

Zyrafete Manaj

Zyrafete Kryeziu - Manaj, u lind në vitin 1958, në Therandë (Suharekë) të Kosovës. Aty i kreu me nota të mira, shkollën fllore e të mesme. Më tej, i ndoqi studimet e larta, në Prishtinë. Shërbeu me përkushtim në shkollën e vendlindjes dhe në ato të Gllarevës (Klinë) e Gadimes (Lipjan). Por ishte periudha e pushtimit të egër serb dhe vëzhgohej me kujdes çdo ndjenjë atdhetare e rinisë shqiptare, për liri e pavarës. Njëra nga vajzat trime, ishte edhe Zyrafetja dhe prandaj regjimi i huaj e ndoqi hap pas hapi, deri sa, më 1982, e arrestoi, kur ishte në orën e mësimit me nxënësit dhe e burgosi këtë përhapëse sypatrembur të fjalës shqipe. 

Përveç qendrimit trimëror pas hekurave, atje vazhdoi ta shprehte dufin e urrejtjes kundër regjimit serb, në poezitë që shkroi. Sigurisht, ato arriti t’i botojë ato vetëm më pas, në revistën “Kosovarja”. Ndërsa përmbledhja e parë e saj me poezi ishte, me titullin kuptimplotë, “Loti i tronditur”(Tiranë, 2001). Është e kuptueshme se përmbajtja kryesore e poezive të saj ishte atdhedashuria, trishtimi për vuajtjet e popullit kosovar nën regjimin serb, por edhe qendresa e vendosur ndaj tij.
Libri i dytë i saj është , Vasha e valëve” (Prizren, 2010)
Libri i tretë i saj, është "Mbi uraganin e dhembjeve". Kurse, libri i katërt, "Aty ku prehen dashuritë" është në procesin e botimit.
( Shkëputur nga një shkrim më i gjatë i Murat Gecajt)

ATY KU PREHEN DASHURITË
(Poezi nga libri më i ri që pritet të botohet deri kah mesi i muajit maj)

DET I LUMTURISË

Më fal të drejtën
Të luaj me tingullin e zërit tënd
Të piqem në rrezen e dashurisë
Të prehem me dehjen e qeshjes sate
Në qiellin e syrit tënd
Det i lumturisë

Ma fal të drejtën
E një puthje
Të djegur në vatrën e zjarrit prush
Të freskohet kjo ndjenjë e gulçueshme
Që ndrydhet në pashët e zemrës pa fund

Ma fal të drejtën e zemrës sate
T'i rrokje malli timbrin që thyen
Më fal shkëlqimin e portretit tënd
Që vargjet m’i fal në timen këngë

 

NATA RRI ZGJUAR

E preka errësirën
Unë e ti zgjuar bashkë
Orët i numërojmë pa hile
Në heshtje sa shumë fjalë

Bjer Ti, të fle unë
Ëndrrën ta lidhim nyje në kohë
T'ia falim dëshirat e bardha
Sikur dikur

Syrit ia kënda ta puth qepallën
Unë ty ballin e bulëzuar
Ta mbështjell me natën time zgjuar
Ta var në arterie zemre
Portretin tënd

 

SHI VERE

Në prushin e zemrës
Digjet ëndrra
Ky shi që bie
I fal njomësi

Të purpurta ditët
Ato rinie
Eh!
Seç më ngjallin nostalgjinë

Me rrudha balli
Rrugët numëroj
Kujtimin e mat me dritën e hënës
Tek bliri i gjelbër
Nën atë aromë
Aty thyhen prangat e një kohe të nëmur

Në bri i rrinim fontanës plakë
Me lojë dashurie freskinë ia vidhnim
Nuk e di sot pse koha me ndjek?!
Apo ky shi më zgjoi mallin

 

SYTË KAH DIELLI

Kur aromë
U vodh atë ditë
Erës iu fal
Në horizonte u shpërnda
Dielli qeshi tinëzisht
Tokës iu fal

Eh…!
Lulebozhure Kosove
Kapërthyer në petale
Triumfin a e vërejte
Apo diellit iu fale
Në hapësirë

Sytë kah dielli ishin

 

NË MËNYRËN E VET

Bartur
Nëpër krah ditësh
Në kohën
Që gëlltitet nga pritja
Si meteori në lojën e vet
Tinëz shkrep
Zhduket
Fiksimi mbetet
Rrugë pa fund
Si dashuri e parë
S’e mbulon dot harresa
Mbështjellë
Me dregëz kohe
Ruhet si një kujtim
Në agimet pa fund
Në mungesë
Pesha e vret

Ernest Koliqi

Nuk janë shum shkrimtarët t´onë, emni i të cilvet të njifët aq mirë në shtresat letrare shqipe sá ai i Koliqit; të pakët janë atá, prodhimet e të cilvet të kenë marrë aq hapt në çdo kând të Shqipnís, sá ato qi emnin e tij në çfaqje kulturore gjithëfarësh, në botime nëpër fletore e revista të ndryshme, disá prej të cilavet themelue dhe mbajt prej tij vetë, në botime veprash qi janë të pacaktueme të... zánë nji vend të dukshëm, dashtas e padashtas, në historín e letrave t´ona.[1]

 

Ernest Koliqi (20 Maj 1901 - 1975) lindi në Shkodër në një familje me origjinë nga Dukagjini, e rënë në krahinën e Anës Malit, e mandej në Shirokë të Shkodrës.[2] Djali i Shanit dhe i Age Simonit, në gjirin e një familje të madhe me vëlla Mikel Koliqin, i pari kardinal shqiptar, Viktorin, Guljelmin, Lecin, e motra Margeritën dhe Terezinën.[3] Është themelues i tregimit tonë modern, ndërkohë dhe poet, romancier, eseist, përkthyes, gazetar, madje dhe dramaturg, gjithsesi dhe veprimtar politik, të kulturës së politikës dhe të politikës së kulturës, gjithmonë kombëtare, të gjysmës së parë të shekullit XX.[4]

Familja në zanafillë kishte mbiemnin Kolaj, por nga tregtia e vazhdueshme me Malin e Zi i mbet Koliqi nga një periudhë e mbrapa. Ndoqi mësimet e para në Kolegjin Saverian të Jezuitëve. I ati, Shani e dërgon për të studjuar në Itali kur ishte 15 vjeç. Studion në Kolegjin Jezuit Arici në Breshia. Në gazetën “Noi giovani” (“Ne të rinjtë”), të cilën e themelon vetë me disa bashkënxënës, boton poezitë e tij të para në italisht. 1921 - Kthehet në Shqipëri dhe ristudjon shqipen me themel, mentori i tij Imzot Luigj Bumçi e prezanton me përfaqsuesit më premtues të brezit kulturor, si Kolë Thaçi, Kolë Kamsi, Lazër Shantoja, e Karl Gurakuqi.[5]

Në një konkurs për himnin kombëtar, mes krijuesve të rinj e jo të rinj, merr pjesë edhe Ernesti i cili vlerësohet me çmim të parë nga një juri e përbërë prej Gj.Fishtës, F.Nolit, M.Frashërit, L.Gurakuqit.[6] Ku dy vjet më pas themelon së bashku me patër Anton Harapin dhe Nush Topallin, revistën "Ora e Maleve", me drejtor gjegjës Shuk Gurakuqin. 1924 Bën pjesë në Shoqërinë patriotike "Bashkimi", e krijuar nga Avni Rustemi. E thërret L. Gurakuqi në Tiranë si sekretar personal. Më vonë bëhet sekretar i Ministrisë së Brendshme. I nxitur nga L.Gurakuqi dhe miqtë e tij, dërgon në shtyp poemthin dramatik “Kushtrimi i Skëndërbeut”. Kjo vepër i dha shpresën për të hyrë përgjithmonë në botën e letrave shqipe. Për shkak të lidhjeve të tij të reja politike, detyrohet t'emigrojë për pesë vjet në Tuzla të Bosnjes,[6] për t'i shpëtuar ndonjë goditjeje nga forcat zogiste, pas lëvizjes së dështuar të Nolit. 1929 - I ndikuar nga ky rreth shqiptarësh, Koliqi shkruan vëllimin me tregime “Hija e maleve”, vëllim i cili e pagëzon edhe si krijuesin e prozës moderne shqiptare. Me një stil të mrekullueshëm narrativ, ai arrin të paraqesë në këtë botim një sërë episodesh të jetës malësore nën ndikimin e rregullave të ashpra të Lekë Dukagjinit por pa munguar edhe skenat e jetës qytetare shkodrane. Me këtë vëllim ai mirëpritet të kthehet në qarqet letrare në Shqipëri. 1930 - Mbretëria shqiptare e fal Koliqin dhe e emëron mësues të thjeshtë gjimnazi. Nga viti 1930 ishte mësues në Shkollën Italiane Tregtare në Vlorë ku i jep mësim mes të tjerëve edhe Petro Markos;[7] dhe në gjimnazin e shtetit në Shkodër ku i jep mësim Lazër Radit. Ku dhe i porositur nga Mustafa Kruja me mbledhë librat e bibliotekës së tij që qe shpërnda ndër françeskanë e jezuitë.[8] derisa shtrëngohet, sërish për arsye politike, të largohet për në Itali. Në vitin 1932 botoi vëllimin e parë të antologjisë “Poetët e mëdhenj të Italisë” (me një parathënie nga Fishta), një antologji me 280 faqe që u përdor menjëherë si tekst letërsie në gjimnazin klerik të Shkodrës dhe përmban katër poetët më të mëdhenj të Italisë: Aligierin, Petrarkën, Arioston, Tasson. 1933-34 Regjistrohet në Universitetin e Padovës për të vazhduar studimet. Edhe pse me punë në Padova, Koliqi nuk i shkëput lidhjet me Shqipërinë. Bashkëpunon me redaksinë e të përjavshmes kulturore “Illyria”. Gjitha vjershat e veta i përmbledh në vëllimin “Gjurmat e stinëve” ku paraqiten me një frymë krejt të re skenat e jetës shkodrane dhe gjejmë të pasqyruar shpirtin e poetit me ndjesina atdhedashurore. Ndërsa, autodafeja e vendosur në krye të këtij libri vlerësohet si një ndër aktet më të rëndësishme në fushë të mendimit estetik shqiptar. Në një sërë botimesh periodike dhe veprash të tij, Koliqi afirmohet si një talent i letërsisë shqiptare. 1935, Itali - Pas suksesit të vëllimit të parë me tregime, boton një libër me 16 novela me titull “Tregtar flamujsh” me lëndë të nxjerrë nga mënyra e jetesës së popullit tonë, sidomos të atij të qytetit të Shkodrës. Ngjarjet dhe problematikat sociale që prekin veprën gjithnjë i nënshtrohen një analize të thellë psikologjike. Ky vëllim novelash, siç vëren Miaser Dibra, i përket një shkalle pjekurie më të madhe të autorit. Po këtë vit boton edhe poemthin në prozë “Quattuor”. 1936 - Emërohet Lektor i Shqipes pranë Universitetit të Padovës që drejtohej nga Carlo Tagliavini. Boton vëllimin e dytë të antologjisë “Poetët e mëdhenj të Italisë” (me parathënie nga Tagliavini). Ky vëllim përfshin vjersha të përkthyera të katër italianëve të tjerë: Parini, Monti, Foskolo, Manxoni. Personalisht çmonte Giosuè Carducci, Giovanni Pascoli, dhe Gabriele D'Annunzio-n.[5] Edhe vëllimi i tretë ishte i përgatitur por nuk u botua. 1937 kryen studimet në Padova me tezën “Epica popolare albanese” (“Epika popullore shqiptare”), tezë doktorate e cila u vlerësua nga shumë albanologë si N. Jokli, M. Lambertz etj, që u mbërrit me ndihmën e disa kangëve që ia dha Atë Bernardin Palaj. Tashmë i mirëjohur si albanolog, ndoshta kreu i studimeve shqiptare në Italí.[5] 1939 - Emërohet titullar i Katedrës së Gjuhës dhe letërsisë Shqipe në Universitetin “La Sapienza” në Romë por nuk do të rrijë gjatë pasi po këtë vit nis punën si ministër arsimi në qeverinë shqiptare. Me të marrë në dorë ministrinë e arsimit, ai mblodhi rreth vetes njerëzit e kulturës, shkrimtarët më të shquar dhe i vihet përpilimit e botimit të teksteve shkollore. Sa qe Koliqi ministër u arrit:

 

• botimi i historisë së letërsisë, me kritere të shëndosha, në dyvëllimshin “Shkrimtarët shqiptarë”(1941), nën kujdesin e Namik Resulit e K. Gurakuqit.
• botimi i të parës antologji në shqip: “Bota shqiptare”(1943).
• mbledhja e folklorit për të plotësuar veprën “Visaret e kombit” (vëllim me materiale nga folklori ynë)
• thirrja në Tiranë e Kongresit Ndërkombëtar të Studimeve Shqiptare në vitin 1940 (Instituti i Studimeve Shqiptare me qendër në Tiranë, pararendës i Akademisë së Shkencave).
• botimi i vëllimeve “Rreze dritë”, “Te pragu i jetës”, “Studime e tekste”.
• themeloi e drejtoi të përkohshmen “Shkëndija” në korrik të 1940.
• hapja e shkollave shqipe në Kosovë; hapi edhe një shkollë të mesme në Prishtinë dhe mundësoi dërgimin e studentëve nga Kosova me bursë në Itali dhe Austri.

 

Para dhe mbas pushtimit italian bashkëpunoi me revistat “Hylli i Dritës” e françeskanëve, “Leka” e jezuitëve, “Përpjekja shqiptare” e Branko Merxhanit , “Minerva”, “Besa” etj.[6]

 

Si Ministër i Arsimit në kohën e pushtimit italian në kabinetin e Sh. Verlacit e n'atë të M. Krujës, gjatë Luftës së Dytë Botërore; në shtatorin e vitit 1941 kur me një vendim, mbi 200 arsimtarë normalistë dhe të shkollës amerikane të Fullcit, shkuan në Kosovë, trojet shqiptare në Maqedoni e Mal të Zi, si dhe në Çamëri. Një akt i tillë ka qenë dhe mbetet përjetësisht sublim se ai dha frutet e veta në hapjen e shkollave shqipe, në hapjen e dëshirës për të mësuar dhe rrënjosur shqipen në të gjithë trojet shqiptare.[9] [10] Nga 1942-43 ishte kryetar i Institutit të Studimeve Shqiptare dhe largohet nga Ministria e Arsimit duke lënë pasues Xh. Kortshën. Martohet me arsimtaren Vangjelije Vuçani dhe patën dy fëmijë: Markun dhe Elizabetën.[6] Në një letër dërguar më 16 tetor 1941 nga ministri i arsimit të Qeverisë së atëhershme shqiptare Ernest Koliqi konsullit shqiptar Nikollë Rrota në Vjenë thuhet se ka angazhuar N. Joklin si organizator të bibliotekave të Shqipërisë me një rrogë mujore prej 600 frangash ari.[11] Në zgrip e kapitullimit të Italisë fashiste, zavendëson Terenc Toçin në krye të Këshillit të Lartë Fashist, gjë që do t'i kushtonte edhe më tepër në syzet e regjimit që do të vinte.[5] 1944 - Largohet për në Itali. Nga një telefonatë merr vesh për kapjen e P. Markos nga ana e gjermanëve, të cilit i shpëton jetën.[7] Vepra e tij letrare u ndalua edhe pse nuk përmbante asfarë shenje a parashenje politike. U ndalua për shkak të veprimtarisë politike të autorit, përkatësisë fetare dhe gjuhës letrare të përdorur. “L’Albanie Libre” është një e përkohshme e sapo dalë në Romë me të cilën Koliqi fillon bashkëpunimin. Ndër të shumtat shkrime, këtu nis të botojë nga viti 1954 deri më 1961, studimin krahasues “Dy shkollat letrare shkodrane - e Etënve jezuitë dhe e Etënve françeskanë”. Në këtë studim të tij vërehet përpjekja për të hartuar një histori të mirëfilltë të letërsisë shqiptare, jashtë ngjyrimeve ideologjike. 1957 - Me dekret të Presidentit të Republikës së Italisë, më 2 shtator 1957, për njohje të prestigjit, Katedra e Gjuhës dhe e Letërsisë Shqipe e Universitetit të Romës, nderohet duke u bërë Institut i Studimeve Shqiptare.

 

Në Firenze boton vëllimin “Poesia popolare albanese”(“Poezia popullore shqiptare”) ku spikat si studiues i merituar i traditave artistike dhe folkloristike të atdheut të tij. Vëllimi ka tekste shqip e përkthime në italisht.

 

Themelon të përkohshmen “Shêjzat”(“Le Pleiadi”)që e drejtoi për 18 vjet, e përkohshmja kryesore letraro-kulturore e asokohe. Jo vetëm shpaloste letërsinë bashkëkohore në botën shqipfolëse, por gjithashtu i dha za letërsisë arbëreshe dhe vazhdoi me lavrue autorët e paraluftës, shumë prej të cilëvet të vdekur e pjesa tjetër në mërgim, që denigroheshin aq shumë nga kritikat e Tiranës. Koliqi kështu shërbeu si një zë i largët kundërshtues i shkatërrimit kultural të Shqipërisë nga rendi Stalinian i vendosun. Prej veprimtarisë së tij, letrare e politike, u sulmue nga autoritetet shqiptare e pas-luftës si përfaqësuesi kryesor i letërsisë borgjeze, reaksionare e fashiste. Më 1983 historia e letërsisë shqipe i referohet pasivisht si "Koliqi tradhëtari".[5]

“Shêjzat shërbyen si tribunë dhe dritare informimi mbi aktivitetet shkencore albanologjike në botë. Ato regjistruen në kroniken e tyne edhe ngjarje shoqnore që në të ardhmen do të vlejnë sadopak si dokumentacion historik e kultural për nji periudhë rreth njizet vjeçare”. /Martin Camaj/

1959 - Boton vëllimin “Kangjellat e Rilindjes”(“I canti della Rinascita”) me përkthimin në italisht, kushtuar arbëreshëve të Italisë, ku i nxit ata të ruajnë gjuhën e zakonet e të kenë besim në pavdekësinë e fisit. 1960 - Boton romanin “Shija e bukës së mbrûme” për të cilin Koliqi vetë shprehet: “Ky tregim parashtron edhe përpiqet imtësisht të hulumtojë dramin shpirtnuer të nji të riut shqiptar flakrue jashta atdheut nga pasojat e së dytës luftë botnore.” (Paraqitje në “Shija e bukës së mbrûme”, Shkodër, 1996) Boton studimin “Gabriele D’Annunzio e gli Albanesi”(“Gabriel D’Anuncio dhe Shqiptarët”). 1963 - Boton “Antologia della lirica albanese” (“Antologjia e lirikës shqiptare”) ku për herë të parë paraqiten në një gjuhë europiane përkthimet e lirikat më të mira të autorëve shqiptarë të vjetër e të rinj ku theksohen autorët kosovarë me qëllim që të njihen më mirë. Riboton “Shtatë Pasqyrat e Narçizit” (që e kishte botuar së pari në fletoren Gazeta Shqiptare të Bari-t më 1936) ku paraqiten shtatë copa proze poetike që përshkruajnë gjendjen shpirtërore të shkrimtarit. 1965 - Del në dritë “Albania”, një monografi italisht, botuar në “Enciclopedia dei popoli d’Europa”, Milano ku paraqet një pasqyrë të gjërë mbi Shqipërinë si në pikëpamjen gjeografike, ashtu edhe letrare e historike. 1969 - Më 4 Maj i vdes bashkëshortja Vangjelija. Zhdukja e saj i shkaktoi një mungesë të pazëvëndësueshme e ndoshta shpejtoi edhe humbjen e tij. 1970 - Riboton poemthin “Simfonia e Shqipeve” (që e kishte botuar për herë të parë në fletoren "Gazeta Shqiptare" të Bari-t më 1936), që është si një testament poetik që nënvizon trashëgiminë kombëtare, lashtësinë dhe traditat e popullit. Kjo vepër ka për argument lartësimin e kohës së kaluar të fisit tonë. 1972 - Botohet vëllimi “Saggi di Letteratura Albanese”, Firenze. Një përmbledhje e mirë shkrimesh e konferencash përpunuar gjatë disa vjetëve. 1973 - Vazhdon të përkthejë në italisht pjesë nga Lahuta e Malcís, këngët II-III-IV-V (punë kjo e nisur që në vitin 1961 kur përktheu këngën XXVI; më 1971 këngët XII-XIII-XIV dhe XV). 1975 - Vdes në shtëpinë e tij në Romë më 15 Janar 1975 dhe u varros po në këtë qytet me datën 18, i nderuar nga i gjithë komuniteti shqiptar në mërgim, por i mohuar nga vendi i tij. Në ceremoninë e asaj dite kishin ardhur personalitete të ndryshëm, kolegë, shqiptarë, arbëreshë, miq të ardhur nga vende të ndryshme.[6]

 

Koliqi ishte themelues e drejtues revistash, ku botohej e trajtohej letërsia e kultura shqiptare si: Ora e Maleve, Shkëndija, Shêjzat, etj. Si letrar Ernest Koliqi shquhet si krijues në prozë, madje së bashku me Mitrush Kutelin konsiderohet themelues i prozës moderne shqipe. Përktheu në gjuhën shqipe poetët e mëdhenj italianë: Dante, Petrarka, Ariosto, Tasso, Parini, Monti, Foskolo e Manxoni, që i përmblodhi në dy vëllime të librit Poetët e Mëdhej t’Italís I dhe II. Përgatiti, përktheu në italisht dhe botoi Antologjinë e lirikës shqiptare në vitin 1963. Me librat e tregimeve: Hija e Maleve (1929), Tregtar flamujsh (1935) dhe Pasqyrat e Narçizit (1936), Koliqi sjell një botë krejt unike shpirtërore shqiptare, ndërsa gjuha e tij dhe stili janë krejt të veçantë. Vepra poetike me pretendime më të mëdha e Koliqit është Gjurmat e Stinve (1933). Poezitë më të mira të këtij vëllimi janë ato të shkruara në formë të tingëllimit (sonetit). Shkroi nën pseudonimet Hilushi, Hilush Vilza, Borizani.

 

Pasardhës të Koliqit, sidomos në këmbënguljen e gjetjes së veçantive vendore në gjuhë e në jetë, në letërsinë shqipe bashkëkohore para së gjithash konsiderohet Anton Pashku.[12]

 

Veprat

 

Kushtrimi i Skanderbeut, (1924) [13]

Hija e maleve (1929),

Gjurmat e stinëve (1933),

Tregtar flamujsh (1935) [13]

Pasqyrat e Narçizit (1936),

Symfonia e shqypeve (1936),

Kangjelet e Rilindjes (1959),

Shija e bukës mbrume (1960),

Albania (1965),

Epika popullore shqiptare (1937).

 

 

Mirënjohjet

 

• Medalje arit e Shoqnís “Dante Aligheri”.
• Ylli i artë për Meritë të Shkollës.
• Akademik ordinar i Akademisë Tiberiane.
• Akademik Nderi i Akademisë Teatine të Kietit për Shkencat.
• Antar i Akademisë së Abrucit për Shkencat dhe Artet.
• Antar efektiv i Akademisë së Mesdheut.
• Antar Nderi i Qendrës Ndërkombëtare për Studimet shqiptare.[6]
• Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit Kosovë

 

 

Burimet

1.^ Gurakuqi K.. "Shêjzat", Vj. VII, 1963, nr.5-8, faqe 163.
2.^ Nga jeta e vepra e E. K.
3.^ Viktor Koliqi, i fshehti dhe i ndjeshmi vëlla shkrimtar - Intervistë me prof. Ardian Ndrecen
4.^ Visar Zhiti: Rrënjët lëvizin
5.^ a b c d e Ernest Koliqi, novelisti i famshëm
6.^ a b c d e f Ndër vite me Ernest Koliqin.
7.^ a b Petro Marko, "Intervistë me vetveten"
8.^ "Shêjzat" 1973, botim përku...jtimor për Mustafa Krujën
9.^ Letër nga Ernest Koliqi dërguar Karl Gurakuqit, Romë, 16–3–1951.
10.^ Hyqmet Zane
11.^ Izer Maksuti: Norbert Jokl - Figurë e shquar e albanologjisë
12.^ Flori Bruqi: Tue ndertue ledhe permbi troje t`ona.
13.^ a b Gjovalin Shkurtaj dhe Enver Hysa : Gjuha Shqipe për të huajt dhe shqiptarët jashtë atdheut

______________

Huazuar nga WIKIPEDIA