Samstag, 20. Juli 2013

Liliana Furrxhiu

Për "Ora shqiptare" GRIGOR JOVANI, Athinë

Liliana Furrxhiu ka hyrë tashmë në botën e letrave. Boton në shtypin letrar, ka tërhequr vëmëndjen e kritikës, shfaqet nëpër antologji. Nuk e ka futur kush, vetë ka hyrë në odat e shkrimtarëve, duke lënë në prag këpucët e saj me baltën e Myzeqesë. Si vajzë fshati, megjithatë, nuk u dha rëndësi ca gjërave: i kishin mbetur në flokë dhe në ëndrrat e saj vajzërore lulëzat e bregut të lumit, britmat e zarigogave, legjendat që ia tregonin mamaja dhe gjyshja, tek e prisnin të kthehej nga studimet. Këto gjëra, të natyrshme për një rritje artistike, të cilat ajo i solli spontanisht në art, u ranë në sy shkrimtarëve, tek e bujtën në odat e tyre. Prof. Nasho Jorgaqi, në parathënien e librit të saj të parë, "Për një çast unë shkela ëndrrën", botuar qysh kur ishte gjimnaziste, vuri në dukje: "E ëmbël dhe e brishtë, e drojtur dhe e dlirë, Liliana Furrxhiu rikëndon me zërin e saj ato çka jetuar dhe përjetuar deri më tani. Një zë i sinqertë, herë herë prekës, por i besueshëm, që më bën të shpresoj, që këto këngë shpirti s'do të mbeten kënga e mjellmës..." Dinte ç'thoshte mjeshtri. Nuk mbetën. Manaxherja zyrtare e "Pegasit", me të cilin ka filluar të bëjë edhe fluturimet e saj në qiellin e artit, ka përgatitur një vëllim të ri poetik, si edhe vazhdon të shkruajë në prozë. Por edhe proza e saj është poezi. Sollëm këtë cikël poetik, për të dëshmuar sa themi më sipër. Do të mbeten këto krijime shpirti "kënga e mjellmës". Mbase... Por për një gjë jemi të sigurtë: duke e lexuar, askush nuk do të rrijë indiferent. Siç nuk rrinte ajo, tek shikonte zarigogat e lumit të saj...


Poezi nga Liliana Furrxhiu


TE DUA
 

Të dua!
Si një melodi zemre,
me puthje kompozuar.
Si një mendim ëndrre,
lëkurëgjarpëruar.
Si një puhizë mendimi,
mëngjezeve filtruar.
Si nje pikëz vese,
petaleshpresëpikuar.

Më shumë,
se veten time të mohuar!

 


ME DEGJO

Dëgjo:
nuk ndërtohen shtëpitë me tulla të njoma.
Me shiun e parë tretet balta e kuqe,
bëhet dhe.

Dëgjo:
Nuk niset anija në det pa vela mëndafshi.
Në furtunën e parë bëhen rrecka,
në kthim, nuk gjendet më atdhe.

Dëgjo:
Nuk ndërtojnë dallëndyshet foletë nëpër pemë.
Me strehëzat nënshkruajnë kontrata banimi,
të kenë një shtëpi.

Dëgjo:
Nuk ndizet zjarri në oxhak vetëm me purteka.
Drutë e lisit ia mbajnë shpirtin gjallë…

Dëgjo, ndonëse, të gjitha këto, ti i di…



TË NDIEJ NE SHPIRT

Ripe lëkurën time, nga koka gjer në maj të gishtave,
mbështillu me të.
Vetëm atëherë do ndjesh ethet, zjarrin, lotin që zjen,
që digjet për ty,
pa zë!
Merre frymën time, bashkë me zemrën që vuan,
përqafohu me to.
Veç atëherë do ndjesh rrahjet, që vetëm ty të përkasin,
që thërrasin për ty,
dëgjo!
Merri sytë e mi, shkuli bashkë me qerpikët,
mbulohu me to.
Vetëm atëherë do rrënqethesh, do ndiesh diellin që ikën
nën qepalla, për ty,
veç shiko !

 


KESHTJELLA

Ngrita kështjellën e ëndrrave,
në buzë të detit.

M'a shëmbi realiteti.

 


ME FAL!

Më fal!
... që e përtyp botën në një gllënkë dhe nuk mbytem,
nuk trembem, nuk ndërtoj guacka refuzimi për t’u fshehur
nëpër qoshe frike,

se duroj.

Më fal!
... që e pështyj fatin në një pellg dhe nuk tërhiqem,
nuk shtirem, nuk përmbys anijet e shtegëtimit të shpirtit
nëpër brigje drite,

se jetoj.

Më fal!
... që ekzistoj.



SHPIRT I VRARE

Sikur të kishte sy llogjika dhe zemra të kishte
pakëz tru, nuk do përdoreshin fjalët,
si pas shpine thikat,
nuk do turbullohej nga lotët zemra,
nuk do ngulej shpirti si një kokë e prerë,
në një hu…



BEJ SI DI VETE

Të flas në emër të dashurisë, të flas në emër të së vërtetës,
ngado që shkoj, ngado që mbillem, ngado që mbij,
kokën e kam pas, hapat janë të çalë, mendimi është i verbër.

Te flas në emër të unit, në emër të zjarrit, në emër të dritës,
edhe kur zgjohem, edhe kur shuhem, edhe kur nuk fikem,
ngadalë nanuritem, ngadalë shkëlqej, ngadalë digjem.

Të flas në emër të shpirtit, në emër të detit, në emër të qiellit,
thjesht jam pishtar, thjesht jam dallgë, thjesht jam kometë,
eci nën hije puthjesh, eci në brigje vargjesh, eci tek yjet, mbi retë.

Të flas në emër të luleve, në emër të lumit, në emër të heshtjes,
më shiko si gonxhe, më shiko si shelg, më shiko si rrëfim,
më prek me buzë, më pushto me fletë, më dëgjo me zemër...

... ose më mirë... bëj si di vetë.

 


PERQAFUAR

Netëve bëhem xixëllonjë,
pranë dritares tënde,
pa të prishur gjumin.

Uni im, vjen pas meje,
si një nerajdë lumi.

Në mëngjes, para ikjes,
nerajdën,
ta marr me vete dua.

Hedh sytë nga shtrati yt...
Flini përqafuar !

 

Freitag, 19. Juli 2013

Poezi nga Fatbardha Myslimaj Xhani


Fatbardha Myslimaj Xhani

JAM ENDE NË KOHË

Jam ende në kohë
do heq këpucët e çorapet
transparente
të ec zbathur
njëlloj si atëherë kur s'dija asgjë
e kur më zinin për flokësh
lere thosh im atë
se s'kupton
është ende e vogël...

Jam ende në kohë
mund të mendoj shkurt
të bëj gabime sa të kënaqem
ta shoh më gjatë qiellin
të ndërroj ngjyrat me gjethet
dhe aromat me lulet
në klering sekret...

Jam akoma në kohë
për të marrë me tepër seç jap
për të dhënë pa pendesë
për ti kthyer pergjigjet që meritojnë
hajdutëve të momenteve të mia
hajnive tu vë stërkëmbësh...

për të puthur faqen e butë nënës time
për t'i thënë njerëzve të dashur se janë të bukur
për t'i thënë dashurisë se nuk është gabim...
Jam ende në kohë
sa rreh akoma ëmbël, pulsi im!!!

 


LOTË QË S’RRJEDHIN

Kur sytë,
Vdesin në boshin e mungesës
Na ngjethen edhe heshtjet
Na vdesin edhe çastet
Ngelin vetem rrahjet...

Nga të gjitha mundësitë
Unë zgjodha të vuaj me ty
Të gjej në muzgun e errët të trishtimit tënd
Një xixëllonjë të vogël
Në vend të yjeve të largët
Që kurrë si zë me dorë…

Lotëve
Ti di tu vesh një emër
Emrin e tëndit lëng
E di të dridhesh lehtë, fshehur
Të mbyllësh synë
Si mbyll rëniedielli
Një ditë…

Një bulëzim
Nis e mbaron në vështrimin e pjerrët
Kur loti kthehet thellë teje
Ndërkohë që duhet të rrëzohet
E megjithatë
Mjekrra të dridhet…

Nuk thashë,
Por e mendova
Vetëtimthi
Si fluturim shqarthi
Kur të vijë ai çast, për sytë
Nuk dua më të shoh!

 


NJË DITË

E di
Një ditë do ndalem më gjatë
Në heshtjen time folëse
Pasi të kem lyer buzët me buzëkuqin tim
Numër tetëmbëdhjetë...

E di
Një ditë rruga nuk do më grishë më
Me pafundësinë dhe dredhat dhelpërushe
As nuk do të mund
Të shoh dot, fundin e saj...

E di
Një ditë era nuk do m'i lëmojë më flokët
Duke imituar keq
Gishtat e të dashurit
Kur dëshirat dalin mbi lëkurë...

E di
Një ditë shiu i lotëve do ndalet
Ylberët e parajsës
Do magjepsin sytë e mi të mbyllur
Kushedi në ç'ëndrra vjeshtore...

E di
Një ditë Dielli do rrudhë ca rreze
Që veç për mua i ruante
Të më ngacmonte në lëkurën e zeshkët
Melaninore...

E di
S'do ketë më stinë
S'do ketë më kohe qe kalon pa u ndjere
S'do ketë më momente që lusin të ndalen
S'do ketë më ndezje sysh, prekje yjesh
S'do ketë më petale lulesh me vesë...

Vetëm dashuria
Vetëm dashuria
Në ajër do të mbesë!!!

Cikël poetik nga Petraq Risto


Petraq Risto

NJË PIKË (.)

Ishte një pikë e thjeshtë . si të gjitha pikat
si shenja që lë kompasi mbi letrën e bardhë
para se dikush të krijoj Botën.
Një pikë e vockël në kërkim të mbylljes së një fjalie
mbase të harruar nga Shekspiri...
Një pikë shumë e vockël: majëz nga bari i përjetësisë
rrëmbyer nga gjarpëri i Gilgameshit...
Një pikë thuajse e padukshme: njollëz loti zvogëluar me lupë ligësie.
Rrotull asaj pike u mblodhën të gjithë
të mëdhenj e të vegjël
shikonin njeri - tjetrin në sy
për të zbuluar
nga cila retinë
kish rënë.

SHIU

Ky shi i butë qëmton ëndrra lulesh, loz me puplat e zogjve
Rrokulliset gazmor mbi pendë rosakësh, ky shi i butë.
Bie mbi çadrën tënde të kuqe: tempulli ku afrohem
Pik-pik, pik-pik sikur bie nga një fjalë e urtë.

Ky shi i butë bie vertikalisht si një haik i Basjo-së
Përkthehet horizontalisht në treqind gjuhët e Botës...
Hidhe çadrën, me fytyrë nga qielli prit pikat e shiut
Pik-pik, pik-pik: fjalë e urtë, kaq joshës...



LORKA QAU PARA PUSHKATIMIT

Spanja ngulte thonjtë në duar: zjarrin e gjakut lotët s’e shuajnë.
Qau, si fëmijë qau, me zë qau
Bajonetat: brirët e demit të zi që Injacion vrau.
Qau. Ushtarët fshinin faqet e nxehta te kondaku.
Lorka kish njëmijë fëmijë me njëmijë nëna prej brumi qiellor. Qau.
Hëna lart - peng. Do të vrasim Hënën, apo mishin tënd të zjarrtë..
Jo Hënën, jo Hënën, Vrasës!
Shkrepin armët s’qëllojnë me plumba po me shegë të çarë
Shegët buzë Guadalkivirit: u thanë.
Pushkatuesit shihnin lotët tek bëheshin sy
Poeti: njeri me njëmijë sy?...

Qau. Ushtarë, hiqini gishtat nga këmbëzat
këmbëzat bëjini vegje për lotët
të shëtisni nesër me lotët e Lorkës...



TI MË FLET PËR DASHURINË

Ti më flet për dashurinë
unë shoh si pshurret engjëlli i shatërvanit…
Ti më flet papushuar dhe unë shoh: engjëlli s’e ndërpret ritulin e ujshëm
Kjo ndodh ngaqë engjëjt nuk vuajnë nga prostati
Madje nuk dinë se çfarë është seksi (normal apo i dhunshëm).
Ti më flet për dashurinë si të kesh ardhur nga Derë e Kamasutrës.

Ti më flet për dashurinë
Dhe unë të dëgjoj duke të urryer pak nga pak
Si i plagosuri kur sheh duart e vrasësit me gjak.

Ti më flet për dashurinë
Dhe unë shoh si kërcejnë gjinjtë e një vajze
(a dihasin gjinjtë nga vrapimi?)
Mos më fol më gjatë, të lutem
Lermë të dëgjoj këtë vajzë tek u thotë degëve të vjeshtës:
Pranvera nis nga ledhatimi…


NGA BOTA E PËRTEJME U KTHYE NJË NJERI

Më në fund
nga bota e përtejme u kthye një njeri
i veshur si në ditën e vdekjes
me një karafil të kuq
te xhepi i xhaketës së zezë
te xhepi sipër zemrës.
Tepër serioz
ecte mes dëborës që binte
në mënyrë habitore.
Kureshtarët shihnin se ai linte gjurmë
se kish veshur po ato këpucë të zeza.
Duhej të shikonte
sepse i mahnitur nga dëbora që binte
ngriti kokën nga qielli:
abetare nga binin shkronja dëbore
dhe nisi të lexonte.
Kish mbetur i ri
si në ditën e vrasjes
dhe pak rrebel si atëherë
Papritmas mblodhi dëborë të bardhë
dhe me të bëri një njeri
të cilit i vuri në gjoks karafilin e kuq.
S’u kujtua për plagën e tij
sepse papritmas
ringriti kokën nga qielli dhe klithi:
s’e dimë nëse
shkronjat e dëborës
ia zbuluan sekretin
apo karafili.

Cikël poetik nga Zejnepe Alili - Rexhepi


Zejnepe Alili - Rexhepi

Jeta në parakalim

Në qytetin e braktisur,
dashuritë qenë zbehur.
Një vogëlushe hapëronte,
në dorë mbante trëndafil
të bardhë…
Çiltërsi!

Në joshjet e shpirtit,
Ajo…vajzë bridhte,
e shoqëronte trëndafili
i kuq.
Dashuri!

E mbi stolat në park ulur
rënien e gjetheve sodiste,
trëndafil të verdhë mbante,
numëronte puthje kujtimesh.
Jeta u zbeh!

 


Mbi petalet e kohës

Petalet tua të brishta,
t’i perkëdhela me mall.

O trëndafil i gjakut tim!

Befas një lot të rodhi,
si kristal i moçëm
e rigat e shiut mbi qelq,
më ndollën mall për dhembje.

Po…s’ndjeva mall,
as trishtimin e dikurshëm pa ty
veç rigat e shiut mbi shpirt,
strehuar mbi flatrat e kohës.

O trëndafil i gjakut tim!

Petalet tua të brishta,
u gjakosën mbi gjembat e kohës.

 


Si në ëndërr

Ëndrra zbret mbi qerpikun tim
dhe syri det zbulon thesaret.
Shpirti trazohet si epsh dashurie!

Malli, eh malli djeg si prush,
Loti, eh loti tret gëzimin!

Ti zbret me flatrat e ëndrrës,
loz si era me lulet erëmira
në kopshtin e dashurisë gjuan shigjeta.
E unë pres, pres në ëndërr
shigjetën e ngulur në zemrën e mollës ...
Ajo si në vegim bëhet shtojzovalle,
zanë mali a vashë me shtatin selvi,
faqet shegë përgjakur,
buzët me ëmbëlsi qershie
e gjoksin zjarr jetëgjatësie.

Malli, eh malli djeg si prush,
e loti, eh loti sjell gëzimin!

Kur ëndërrat më zbrisnin mbi qerpik,
si në arkë kujtimesh derdhte lot dashuria,
eh, dashuria qe vetë magjia.

 


S’më shuan nata

Të përndezur pas etjes, yjet bëjnë sehir
dhe deti i trazuar qetësohet, fle ...
shpirti i robëruar dremit në pritje,
ëndërron një valle trëndafilash
ca pika të kuqe petalesh mbi buzë.

Ankthi është trazues, pritja vrastare,
orëve të mëngjesit vetmia mposhtet,
arsyeja mund pasionoin,
koha plagët i shëron e dremitur
në pritjen e së nesërmes.

Kur hëna të pushtohet nga yjet,
deti të përgjumet nga vala e qetësuar,
shpirti bredharak le të trazohet…
në pritje sypishë,
mëngjes për mëngjes.

 

Lozonjarja

Me fustan valëvitës
tantelash që dridhen nga ritmi,
lozte në skenë Ajo,
me flokët rrufshake e lëvizjet çapkëne.
Ata deheshin në përgëzim
të dashurisë së zijosur ...
Buza e trëndafiltë, joshëse si petale
digjej në pëshpëritje e mall.

Ajo…lozonjare, në vallëzim përhidhej!
Në tantelat dridhëse të fustanit lulor,
me një kaltërsi mbretërore
varej krenaria,
ndillej epshi i fshehur,
e përzjarrtë Ajo dridhej.
Flaka e shpirtit rrufeshëm rritej,
e pse…pse të ketë pritje?!

 


Filxhani i fatit
 

Në fundin e filxhanit shfaqet e ardhmja!
Mes kafesë dhe zheleve të fallxhores
buzëqesh ëmbël dashuria,
pak e rebeluar si shpirti i saj,
herë si romancë në karrocën shtegtuese
ku me zjarr shkëmbehen shikime,
netëve nostalgjike me ca tinguj kënaqësie.
Të nesërmen e freskët merr udhë
cigania e vogël me fustan valëvitës,
botën e sheh me sy mashtrues,
fatin mbështjell në fundin e filxhanit
sërish me shpirt pak të rebeluar,
në vështrimin enigmatik të saj
hareshëm shfaqet e ardhmja.


Dëshirë e panjohur

Ca gota verë ngrenë dolli
për harenë tonë o kalimtar,
për fundin e fatit të përlotur!

Madje, me druajtje sodisin,
syrin e shkruar e buzën qershi.
Me puthje amshimi na pushtuan!

 


Përndezje

Si lule dremitur në vazo rije,
kundërmoje aromë çiltërsie.
Në mua rrezatoje ëmbëlsi!

Më joshje me shpirtin urtak,
sa herë që buronte mirësia.
Në sy të buzëqeshte lumturia!

Dëshirë e brishtë jete më je,
si gjurmë shiu në pranverë.
Ndër shekuj mall më le!




Kujt i përket e nesërmja

Si në elozhet mitike,
përjetësoj imazhin tënd
në ngjyra ëndrrash
Ti vjen ngadalë si hije e rënduar
lë gjurmë në një shpirt të ri
që jetësohet, mbi gërmadhat antike
ku relikt mbetesh dhe Ti.

Kur mishërimi vjen në shprehje,
përpëlitem në këtë botë të çoroditur,
aktroj për rolin kryesor,
të një filmi pa skenar.
Ti, nga larg joshesh,
ngujuar në elozhet mitike.
Po s’di kujt i përket e nesërmja?!


Beteja e maskave

Bie muzgu mbi shpirt!
Grilat rëndojnë jetën,
në heshtjen tënde joshëse
Ata t’i ndjekin gjurmët.

Marrëzia lakuriqësohet!
Po ç’ndodh me Ty!?
Je Ai që vret,
apo Ai që vranë?

Buzëqeshja fluturon magjishëm.
Në pellg ëndrrash notoj,
në heshtjen time vrasëse,
Ata zbulojnë gjurmët.

Marrëzia lakuriqësohet!

Po ç’ndodh me mua!?
Jam Ajo që vret,
apo Ajo që vranë?

(Frymëzuar nga poezia “Ndjekja”-Pol Elyar)


Kur të ikësh

Para se të ikësh,
më thuaj, nëse e dehur mërgove
si perëndesha e shiut!

Para se të ikësh,
më le një fjalë pa thumb!
Gjurmët e mallit të dehen në harresë.

Para se të ikësh,
lëri magjitë e puthjes
në sy…në gushë,
nëse për jetë mike më ke?

Para se të ikësh,
zbraz valixhen e shpirtit të lodhur,
bëji vend dashurisë së re, po të mundesh!?
Jetën jetoje pa mua!


Të jesh peng

Si të jem violinë,
për vajin që të ngeci në buzë!
Për valsin në motet e pikëllimit,
kur grish shpirtin melodia.

Si të jem kitarë,
për serenatën e pakënduar!
Në rrugën ortek i shpenguar,
merr udhë malli i mbetur peng.


I brishtë

U mplak dita në pritjen tënde,
meteorët e shpirtit u shuan
si qiri, ngadalë-ngadalë
shkrihen në vetëflijimin e fatit,
ku dergjen lotët e pikëllimit.
I heshtur si varr qindvjeçar,
një mbishkrim palimpsest
je ti...vetëm ti,
arketip i vonuar.


S’di në vjen a ikën

Josh syrin flakërues,
vërshon pa dhembje
si flakadan i përmortshëm
shpirtin flakëndezur.

Me aromë pranvere bulëzove,
zemërbardhësinë time verbuese,
një melodi ndjellakeqe
pëshpërit: Një jetë kemi!


Lozonjarja

Me fustan valëvitës tantelash
që dridhen nga ritmi,
lozte në skenë Ajo,
me flokët rrufshake e lëvizje çapkëne,
dehej në përgëzimin e dashurisë së zijosur ...
Buza e trëndafiltë, joshëse si petale
I digjej në pëshpëritje e mall.
Ajo…lozonjare, në vallëzim përhidhej!
Në tantelat dridhëse të fustanit lulor,
me një kaltërsi mbretërore
varej madhështia, ndillej epshi i fshehur,
e përzjarrtë Ajo dridhej.
Flaka e shpirtit rrufeshëm rritej,
pëshpëritej: pse të ketë pritje?!


Atë çast

Nëse vjen…nëse,
eja në çastin e pushtimit të madh
kur bota është e jona!
Me verë të lagim buzët,
si trëndafil në vazon e argjendtë,
si ëndrrat në mua dritë,
joshëse të fatit tim.
Pse dergjemi pabesisht dhe larg,
atje ku vargu as fjala s’nguron?!
Më pas lutem, e lodhur shpresoj
të të dua …nëse vjen!

Shahadie Neziri – Lohaj

Shahadie Neziri – Lohaj u lind më 10 shkurt 1965 në Shkup. Aty ka mbaruar vetëm dy klasa të shkollës fillore, pasi familja e saj u shpërngul në Ferizaj. Këtu ka mbaruar shkollimin fillore dhe ka filluar të mesmin. Në vitin 1983, pushteti serb e dënoi me 3 vite heqje lirie, kur ajo ishte vetëm 18 vjeçe. Pasi mbaroi burgun, Shahadija mbaroi shkollën e mesme dhe u regjistrua në ish-Shkollën e Lartë Teknike në Ferizaj. Për dy provime, komitetlinjtë e atëhershëm ia mohuan të drejtën për studime, duke e konsideruar “të papërshtatshme politikisht”.Në vitet e nëntëdhjeta regjistroi studimet në Degën e Letërsisë dhe të Gjuhës Shqipe në Fakultetin e Filologjisë e Universitetit të Prishtinës. Pas një procesi gjyqësor në Ferizaj, më 1997, policia serbe kërkoi ta arrestojë me akuzën “ndihmë Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës”. Atë vit, gjykata serbe në Prishtinë e dënoi me dy vite burg në mungesë, pasi ajo ishte detyruar të ndërpresë studimet dhe ka qëndruar ilegalisht në Prishtinë dhe në Tiranë. Më 1999, kur u çlirua Kosova, Shahadija u kthye në Kosovë, ku i përfundoi studimet, më 2002.
Ajo tani është profesoreshë e gjuhës dhe e letërsisë shqiptare në shkollën fillore “Gjon Serreçi” në Ferizaj, ku jeton me familje. Ka të botuar librin poetik “Ëndrrat për atdheun”, Prishtinë, 2009.
Ka është libri i dytë poetik i saj. Ka në dorëshkrim librin e dytë edhe të tretin poetik i saj . Poezia e saj eshte e perfshire ne disa antologji.



Shahadie Neziri – Lohaj


PSALM PËR LIRINË

Me këmbë të stërlodhura
Zhurmojmë
Në këtë zgavër të errët
Të lirisë,
Nga kataklizmi i kohës
Gulçojmë.
Dhe, mëkatet na ndjekin pas,
Me kurmin e grisur
Nëpër vitet e rrebeshta.
Me frymëmarrjen
E stërlodhur shqip,
Me gishtërinjtë e mekur
Shkruajmë plagët
Në lëkurën tonë të regjur...
Pakoja Ahtisari,
Haga,
BE,
Uashington...
E ata faniten
Të përjargur nëpër jetën tonë,
Pështyjnë në idhujt tanë
Dhe pamëshirshëm
Na shungullojnë
Derisa liria të ngjizet,
Tek globi zë e dridhet.

 

AKUZË DHEMBJESH

Mbi flokët tuaj
Fjollat e borës digjen.
Pikojnë gjak
Eshtrat
E përplasur udhëkryqeve
Skllave të moralizimit
Brenda hirit të zemrës
Së dhunuar
Të ndëshkuara,
Me zhurmën e shurdhuese
Të thashethemeve.
Mundoheni ta kapni
Dritën,
Me plot dhembje,
Me unin e copëtuar
Te martirizimit.
Nën lutjet e shenjta
Bartët mëkatet
E shekullit,
Me skelete
Të mbështjellë me florinj.
Mes rrebesheve dehëse
Të psherëtimave
Shoh si bie
Figura juaj prej virgjëreshash
Në oazën zemërake
Të moralizimit...

 

IMAZHE SHKRUMBI E GJAKU

Dhe vargjet pikonin gjak
Mes gishtërinjve,
Mbështjellë me dhimbjen
E trishtë të shpirtit.
Zgërdhiheshin
Rreshtat së bashku
Me hienat
Nën retë e dendura
Të patriotizmit.
Zgërdhiheshin
Muzgjet
Me barrën
E dhembjeve e të gjakut,
Si nëpër legjenda.
Vërtiteshim
Në sheshin "Avni Rrustemi".
Ishte lodhur sheshi,
Na sillej rreth koke,
Ishim lodhur edhe ne
Tek i silleshim sheshit,
Me krisma Avniu në shpirt,
Por lamë amanetet
E strukura
Nga pabesia e gjakut,
E poezia dergjej në pritje,
Me vetëtima dhimbjesh
Me imazhe shkrumbi e gjaku.

 


MELODI E ZEZË
(Ditiramb për invalidë të luftës)

Dje, vitet shkërmoqeshin,
Buzë varrit me dhe hiri,
Dalldisur nga melodi e zezë,
Në pentagramin e lirisë
Digjej kurmi juaj.

Të vdesim,
A të rrojmë?

Refreni përplaset kolltukëve të mëndafshtë,
E këmbëkryq ulet në ndërgjegjen e oxhakut tim.

Sot, vitet e paqes
Ua gërryejnë plagët,
Ua shpojnë eshtrat tej e përtej,
U lanë në pështjellën e shtjellës,
Të ecni me proteza lëndinave me lot.

Ju mbetët
Si fëmijët jetimë,
Kur paqja shtrin flatrat e zeza
E zëri i kukuvajkave
Ngatërron melodinë:
"Mbeç, more shok, mbeç,
Të dy qetë të m’i shesë,
Të më rrisë djalinë oi,oi,oi..."

Melodia shkundi yjet e zjarrtë,
Si era kokrrat e mollëve në suferinë,
E ju mbetët copëza malli,
Në pragun tuaj,
E liria ua përtyp dhembjet,
Me dolli gjaku
Kapërdihet amshimi juaj.

Ata ua mallkuan ëndrrat,
Ata ua shëmtuan vdekjen.

Tani më nuk e dini
Kur ka ardhur,
A kur ka ikur?
Apo a e keni sjellë ndonjëherë,
Lirinë?

Të vdesim,
A të rrojmë?

Refreni përplaset kolltukëve të mëndafshtë,
E këmbëkryq ulet në ndërgjegjen e oxhakut tim.

 

E LODHUR EC

Prej premtimeve pa bosht,
Në rrjedhën e kohës
Çalon drita.
Gjethet e shekujve
Bëhen pleh
Për të ringjallur kopshtet
E ujitur prej plagësh e gjakut.
E lodhur ec,
Me Kuranin e Biblën në zemër
Me shpresë, që loti dhe dhimbja
Nëpër pluhurin e ligësisë
Të tretin përtej zisë.




THONJTË DO T’I BËJ PARMENDË

Për ty, dheu im!
Digjem flakëve të ferrit,
Mbytem valëve të detit,
Zhdukem nëpër cunamë,
Udhëve të botës,
Pres damarët e zemrës.

Për ty, dheu im!
Digjem vargjeve të Naimit,
“Balta është më e ëmbël se mjalta”.
Për ty, dheu im!
Thonjtë do t’i bëj parmendë,
Të të lulëzoj anekënd.

 
PËR DHEUN E LINDJES

Në vendin tim, kujtimet rrinë varur,
Si hardhitë e pakrasitura në pjergulla shtëpie.
Malet s’e zhveshin kollaj kurorën e lashtë,
Veshur prej shekujsh me njolla gjaku,
Të cilat ende mbajnë erë në degët e pemëve,
Në kangjellat e shtëpive, erën e barutit,
Në shamitë e zeza të nënave, vajin e bardhë,
Në muret e Drenicës, shenjat e plumbave.

Në vendin tim, trotuaret kanë hije trishtimi,
Njerëzit të përvuajtur ngjyejnë dhimbjen në sofër,
Skamja lëshohet hirshëm mbi buzët e jetimëve,
Burrat e të rinjtë marrin udhën e mërgimit,
Dhe harrohen, lëndohen në botën e qytetëruar,
Për një grusht mall, për dheun e lindjes!

 
EJA MERRE NUSEN NGA KOSOVA!
(Këngë për Dritëro Agollin)

Në bjeshkët tona, në vise të thella,
Në vatrën time rrahur nga baruti e era,
Është rritur mbesa ime e bukur si zanë mali,
La malin e si shqiponjë po zbret nga malli.

Këtë ëndërr kishim në zemër, këtë hall,
Eja se malli nuk shuhet dot me fjalë,
Në viset e shkrumbuara nga zjarri e flaka,
Nusja e re po të pret veshur me flatra.

Me fjalën LIRI binim nëpër beteja,
Eja e merre nusen, Dritëro eja!
Plagët mbesa dhe tash m’i kuron,
Merr një kalë, po deshe dhe një avion.

Valëvite flamurin në këtë Shqipëri, në atë Shqipëri,
E di se kufiri ka edhe pak thikë mbi Iliri,
Mos heq nga këpucët baltën e Devollit,
Flet me gjithë shpirt e ëma e nuses së Agollit.

T'i flakim pasaportat që e ndanë fisin në dysh,
E të mos jetojmë me legjenda e përralla,
Shuaje mallin poet e merre nusen e Kosovës!
Mbesën time zemër rritur majave të Rugovës.

Me shekuj të presin kafeja, çaji me dëllinja,
Rrjedhë e lumit nuk ndalet dot me ato thinja,
Eja e merre nusen me krushq e me kalë,
Dhe fshija pluhurin nga velloja e bardhë.

 
TRE SHOQE

1.
Dashuria dhe poezia
Të dehin si rakia,
Shoqe e pandarë jam dhe unë,
Sikur pikat në atë lumë.

2.
Të tria kemi sensin e amësisë
Rrotull botës, rrotull Shqipërisë,
Nga kjo jetë deri n’amshim,
Nuse në dasma, nuse n’trishtim.

3.
Udhë të jetës na bashkojnë,
Dhe kur nxeh dielli e re kur shkojnë,
Jemi një sa mijëra botë,
Kaq me zor na mban kjo tokë.

 
POEZI E MUZIKË

Më pëlqen poezia,
Shkruaj,
Kompozoj nota muzikore
Çdo ditë udhëve të stresit…
Për të ndjerë buzëqeshjen tuaj.
Edhe dhimbja është poezi e muzikë…
Fëmijë të mi të dashur!
Ju jeni tingujt më të ëmbël
Të dashurisë,
Të poezisë,
Edhe kur pëlcas
Prej mërzisë.

 
BULËZA TË VYSHKURA

Në melodinë shpresëthyer,
Ëndërroj bulëzat e vyshkura
Dhe puthjen në krahët e mbrëmjes...
Po deshe, më quaj mëkatare
E kundro përfytyrimin tim!
Mes fjalëve të ngërthyera,
Do të ngjyesh dëshirat e qullura për ty.

Nën tingujt e melodisë shpresëthyer,
Shtrihen notat për kohën e akullt,
Që zvarriten pas trenash, metropoleve,
Sipër qiellit përvëlues të fatit...
Dhe Ti, nuk lot asnjë hap
Për të kapur kohën...
E për të dëgjuar melodinë.
Unë ta dëgjoj zërin që buçet në heshtje,
E kënga jote e turbullt do të tretet,
Si vesa e mëngjesit,
Në hajatin të modernizimit të akullt.

 
JAM GRUA

Më vjen keq kur dëgjoj
Fjalë të rënda
Për duart që përkundin djepat
Si burim drite.
Treten bashkë me ironinë
Apo janë një hiç?
Patjetër më vjen keq
Për duart tona
Që mbledhin yjet muzgjeve
Dhe zhveshin rrobat,
Duke mërmëritur fjalë dashurie,
Përkëdhelin ndjenjat e këputura,
Me dhembje lehonie,
Përkëdhelin barkun agsholeve
Mes jetës dhe gjakut.
Unë jam grua,
Nuk jam një pellg dashurie,
Nënë me emrin Dije.
As mbeturinë e hedhur nuk jam,
Nuk hyj në arkivolin tuaj
As kur vjen vdekja,
Nuk jam dashuri e shtrydhur,
As kur më thinjet jeta.

 
TEATËR NË VENDLINDJE

Kur këndojnë gjinkallat,
Në livadhet e vendlindjes
Zhduket zemërimi.
Gjethet e pemëve valëviten,
Si rrjete merimange,
Në thua merr trishtimi.
Kur zogjtë fluturojnë
Në male e në kaltërsi,
Dashuria mposht çdo ironi.
Lumenj të etur gurgullojnë,
Si buza e etur e pelegrinit
Atdheu qesh me valën e rikthimit!

 
AVUJ ZEMËRIMI

Të zbulova
Në netët e skëterrta.

Në guacën tënde më mbylle,
Më shtrëngove fort,
Më shtrëngove
E më more krejt çka pata.

E shpirtin tim të përflakur
E avulloi zemërimi...!

 
MALLËNGJIM I NËNËS

Ky acar zemërak të ka lodhur,
Kjo çmenduri ikanake
Fërgëllon mes yjeve e zjarrit
Dhe përpiqet të të pushtojë.
Ti rri e mallëngjyer
Dhe dëgjon
Kumbimin e dhimbshëm të bijve të tu.
I pret te pragu ku linden ata
Dhe u këndon ninulla
Në djepat shkruar
Me shkronja të florinjta.
Fërgëllojnë yjet
Mes zjarrit dhe gjakut
Puhiza t'i përkëdhel faqet.
Shqip frymon
Kjo çmenduri ikanake
E ty pritja lodhur të ka.

 
THURUR ME LULEVARGJE

Ah, përse po përthith ajër me frikë?
Zemra po më mbetet bosh,
Edhe pse belbëzojnë
Zanoret e tufëzuara,
Në mbarsim prej lulevargjesh.

Eh, më marrshin zanat, më marrshin!
Që vrava dashurinë natjeve
E muzgjeve lulevargjet hiqeshin zvarrë.

Sot, kur s'kam fruta vjeshte,
Kur gjembat sehir bëjnë,
Digjet trupi, e djeg zjarri,
Gjethëza e dashuri në tokë i rrëzojnë.

 
DASHURI E ZEZË
 
Si zog qyqeje braktise
Çerdhen e dashurisë,
Mëkatove hapërimin
E zemrës sime.
Oh, qan nata e dita me shi
Si idhuj të lagur ne të dy...
Thitha mashtrimin e ofshamat e tua,
Tek puthja buzët me lëng mollësh
Prajshëm na rridhnin ofshamat
Dhe loznim valle meteorësh.
Oh, pse, pse?
Ah, s'ta pata borxh!
Pse me pluhurin e trishtë
Ndjenjat e mia i mbulove
Dashurinë e zeze
Në shpirt ma krijove!

 
STRALLI PUTH DIELLIN
(Akrosik)

Zjarreve zhurmshëm digjen shekujt,
Ashtu të përgjakur pikojnë në Prishtinë.
Hapërove si engjëll i sfilitur flakëve...
Idealet i mblodhe thërrime nëpër stinë,
Rizgjove himnet e tretura në robëri.

Psalm për lirinë thure me gjakun tënd!
Ah, sa ushtojnë dhembjet e pamëshirshme...
Jetën e flijove si strall që puth diellin.
Amanet na e lë himnin e tretur për liri.
Zemërak u bëre për trungun e ndarë në dysh...
Idol atdheun cep më cep Shqipëri e Çamëri,
Tok i shkruam hartat me pendë e gjak n’Arbëri,
I fortë qëndron në lirinë e dheut n’Dardani

Ferizaj, më 14. 11. 2012

 
PËRGJËRIM

O, Zoti im!
Më jep frymën tënde!
Më jep besimin tënd!
Më jep mirësinë tënde!
Që shpirtrave të vrarë
T’ua kthej frymën
Luleve ngjyrat,
Zogjve këngën,
Burimit ujin,
Fushave vrapin e kuajve,
Fluturave qiellin,
Vargjeve poezinë,
Rruzullit jetën,
Popujve lirinë.

 
NË RRUDHAT E NËNËS

E trishtuar
Shoh thinjat e flokëve të tua,
E kalamendur gjurmoj
Fijeve të tyre
Secila fije lidh vitet e jetës sime,
Me brenga të derdhura
Viteve të rrebeshta.
Kam frikë t'i prek me dorë!
Oh, kam frikë
Mos po rizgjoj mendimet e çlodhura
Në rrudhat e tua
Ugare të një are pa fund.
E sfilitur ec me farën e jetës në dorë
Ta hedh në çdo brazdë,
Unë bujku i keq,
Që nuk mund t’i jap shpirt vdekjes,
Në fund të çdo jete.
Kokën vë në prehrin e nënës,
Në atë palë dheu të atdheut tim,
Se kam mall për ato duar,
Të më ledhatojnë
Me tëra vrazhdësitë e shekujve.
Dhe biem në gjunjë bashkë
E puthim farën,
Ujitur me qumësht nëne.

 
BALADË PËR GJIRIN E ROZAFËS

Mbrëmë pashë Rozafën në ëndërr,
Mbi trupin e mekur
Kishte lënë gjirin jashtë
Të birin me mall të mëkonte.
Engjëjt ethshëm nanurisnin kohën e djepit,
E gjiri pikonte qumështin e foshnjës,
Shtrënguar mes palë muresh të ftohta.
Rozafa skërmiste dhëmbët
Kudo në kuje kukuvajkash,
E ustallarët vëngër shikonin me sy
Lidhur me fijet e këputura zanoresh,
Atje ku një copë varr
Kërkonte lëmoshë ndjenjash
Mrekulluar me sy nëne,
Mrekulluar me sy foshnje,
Ah, mrekulluar me gji Rozafe...
Në pentagramin e melodisë së djepit
E bukura Rozafë është këtu
Ah, është atje,
Nën këlthitjet e foshnjës
Me pajë nusërie vinte ngadalë,
Me plumbin e kokës sime brenda,
Kur kokën kisha mbështetur për një rrasë guri,
Pranë varrit mbi tokë,
Nën hijen e një lulevarri,
Ëndrrat i thura gërshetë Rozafe
Me shkronja lirie stolisa
Gjoksin e trimit tim.
Dhe Gjergji me shpatë kërthizën i preu
E mblodha flamujt betejave plot plagë
Kumar zura detin e paanë
Me dallgë poshtë Urës së Qabesë
Nëpër ato stërkala balte
Sikur shkundnin pemën e jetës sime
Lagur me lotin i thinjur,
Me dendësi ferrash korb të zeza,
Mbuluar me zjarrin e truallit arbëror.

Donnerstag, 18. Juli 2013

Ismail Kadare

Ismail Kadare lindi më 28 janar 1936 në Gjirokastër, ku përfundoi edhe arsimin e mesëm; më 1958 mbaroi degën e Gjuhës e të Letërsisë në Universitetin e Tiranës. Më pas shkoi në Moskë me studime për dy vjet në Institutin e Letërsisë Botërore "Maksim Gorki" (1958-1960). Ismail Kadare është një nga shkrimtarët më të mëdhenjë të letërsisë shqipe dhe gjithashtu një nga shkrimtarët më të mëdhenjë të letërsisë botërore bashkëkohore. Me veprën e tij, që ka shënuar një numër rekord të përkthimeve (në mbi 45 gjuhë të huaja) ai e ka bërë të njohur Shqipërinë në botë, me historinë dhe me kulturën e saj shekullore.
Rrugën e krijimtarisë letrare e nisi si poet që në vitet e gjimnazit Frymëzimet djaloshare, 1954, "Ëndërrimet", (1957), por u bë i njohur sidomos me vëllimin Shekulli im (1961), që u pasua nga vëllimet e tjera poetike, si: Përse mendohen këto male (1964), Motive me diell (1968) dhe Koha (1976). Vepra poetike e Ismail Kadaresë shquhet për idetë e thella dhe për figuracionin e pasur e origjinal; rol me rëndësi për pasurimin e poezisë shqiptare.
Në fushën e prozës, Ismail Kadare ka lëvruar tregimin, novelën dhe romanin. Vepra e parë e rëndësishme e Ismail Kadaresë në prozë është romani “Qyteti pa reklama”, që nuk u lejua të botohej i plotë deri në vitin 2003. Prozën e tij e karakterizojnë përgjithësimet e gjëra historiko-filozofike, subjekti i ngjeshur dhe mendimi i thellë i shprehur shpesh me anë të parabolës, mbi bazën e asociacionit apo të analogjive historike. Ideja e romanit Gjenerali i ushtrisë së vdekur (1964) është shpirti liridashës i popullit shqiptar. Temën e shpirtit të pamposhtur të shqiptarëve nëpër shekuj autori e trajtoi edhe në romanin Kështjella (1975). Në romanin Kronikë në gur (1970) Kadare kritikoi psikologjinë provinciale dhe traditat prapanike. Probleme të rëndësishme të historisë janë trajtuar edhe në përmbledhjet me tregime e novela Emblema e dikurshme (1977), Ura me tri harqe (1978) dhe Gjakftohtësia (1980). E veçanta e talentit të Ismail Kadaresë shfaqet sidomos në trajtimin, nga një këndvështrim i ri, i temës historike dhe në tingëllimin e mprehtë aktual që është i aftë t'i japë asaj. Një nga krijimet më të shquara të Ismail Kadaresë dhe të të gjithë letërsisë së re shqiptare është romani Pallati i ëndrrave (1981). Shumica e veprave të Ismail Kadaresë janë përkthyer e botuar në mbi 45 gjuhë të botës dhe janë pritur shumë mirë nga publiku lexues. Ai është shkrimtari shqiptar
më i njohur në botë.
Në vjeshtën e viti 1990 Ismail Kadare vendosi të largohet nga Shqipëria dhe të qëndrojë në Paris. Shkrimtari në atë kohë e përligji këtë largim me “mungesën e ndryshimeve demokratike”. Autoritetet e kohës e dënuan largimin e Ismail Kadaresë, por krijimtaria e tij nuk u ndalua. Në vitin 1990 e më pas vepra e tij bëhet shprehja më e fuqishme e vlerave gjuhësore dhe artistike të shqipes letrare. Letërsia e Ismail Kadaresë pas vitit 1990 bart të njëjtat tipare thelbësore të asaj të mëparshme: frymën etnografike dhe shpërfaqjen e identitetit shqiptar.
Ismail Kadare është laureat i shumë çmimeve letrare kombëtare dhe ndërkombëtare.
Që nga v. 1994 I.K. është anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike të Francës dhe anëtar i jashtëm i ASHAK.
Ka qenë delegat në Kongresin e Drejtshkrimit (1972).Në vitin 2005 fitoi çmimin “The Booker Prize Man”.Ismail Kadare është dekoruar nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë me Urdhrin “Nderi i Kombit” dhe nga shteti francez me urdhrat “Kryqi i Legjionit të Nderit” e “Oficer i Legjionit të Nderit”.Ismail Kadare më 23.06.2009 u nderua me Çmimin e madh spanjoll, "Princi i Asturias per Letersi", nje nga çmimet me prestigjoze letrare në botë. Ai doli fitues mes 31 kandidateve nga 25 vende të ndryshme të botës ku dallohet emri i Milan Kunderas apo italiani Antonio Cabucchi. Ismail Kadare shkroi edhe vepren e njohur "Genjeshter nga dashuria e Galdimi ndaj Arife-s" 2013


Tituj të veprave

  • Frymëzime djaloshare poezi - 1954
  • Endërrime poezi - 1957
  • Shekulli im poezi- (1961)
  • Gjenerali i ushtrisë së vdekur - roman- 1963
  • Përse mendohen këto male poezi - 1964
  • Dasma - 1968
  • Motive me diell poezi - (1968)
  • Kështjella - roman - 1970
  • Kronikë në gur - roman - 1971
  • Koha (1976)
  • Dimri i madh - roman - 1977
  • Ura me tri harqe - 1978
  • Kush e solli Doruntinën - roman - 1979
  • Prilli i thyer - 1980
  • Gjakftohtësia - përmbledhje novelash - 1980
  • Nata me hënë - 1985
  • Koha e shkrimeve - 1986
  • Koncert në fund të dimrit - 1988
  • Vepra Letrare - 1981-1989
  • Dosja H - 1990
  • Përbindëshi - 1991
  • Piramida - 1992
  • Shqipëri - 1995
  • Pallati i ëndrrave - 1996
  • Dialog me Alain Bosquet - 1996
  • Spiritus - roman- 1996
  • Kushëriri i engjëjve - ese- 1997
  • Poezi - 1997
  • Kombi shqiptar në prag të mijëvjeçarit të tretë. Tiranë: Onufri.  ese - 1998
  • Tri këngë zie për Kosovën - triptik - 1998
  • Ikja e shtërgut - tregim - 1999
  • Qorrfermani - roman - 1999
  • Vjedhja e gjumit mbretëror - tregime - 1999
  • Ra ky mort e u pamë - ditar për Kosovën, artikuj, letra - 2000
  • Kohë barbare (Nga Shqipëria në Kosovë) - biseda - 2000
  • Breznitë e Hankonatëve - 2000
  • Vajza e Agamemnonit - 2000
  • Bisedë përmes hekurash - 2000
  • Elegji për Kosovën - 2000
  • Lulet e ftohta të marsit - roman - 2000
  • Unaza në kthetra - 2001
  • Eskili, ky humbës i madh - 2001 (ribotim)
  • Qyteti pa reklama - roman - 2001
  • Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut - roman - 2002
  • Princesha Argjiro - lektyrë - 2003
  • Pasardhësi - roman - 2004
  • Shkaba - 2004
  • Ftese ne studio - 2004
  • Dantja i pashmangshëm - 2005
  • Identiteti evropian i shqiptarëve - 2006
  • Hamleti, princi i vështirë - Sprovë - 2006
  • Hija (roman) - 2007
  • Spiritus - 2007
  • Çështje të marrëzisë -
  • Poshtërimi në Ballkan -
  • Muzgu i perëndive të stepës -
  • Darka e gabuar - roman - 2008
  • E penguara - roman - 2009
  • Aksidenti - roman - 2010
  • Ca pika shiu ranë mbi qelq - poezi
  • Ditë kafenesh - novelë
  • Mosmarrëveshja, mbi raportet e Shqipërisë me vetveten - 2010
  • Stinë e mërzitshme në Olymp
  • Vepra 1
  • Vepra 2
  • Vepra 3
  • Viti i mbrapshtë
  • Mbi krimin në Ballkan. Letërkëmbim i zymtë - 2011
  • Çlirimi i Serbisë prej Kosovës - 2012


  • Skenare filmash

  • Time of the Comet (2008)
  • Cendres et sang (2009)
  • Abril Despedaçado (2001)
  • Avril brisé (1987)
  • Të paftuarit (1985)
  • Il Generale dell'armata morte (1983)
  • Ballë për ballë (1979)
  • Radiostacioni (1979)
  • Kur vjen nëntori (1964)


  • Mirënjohjet

  • Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit, Kosovë
  • Man Booker International Prize, Britani, 2005
  • Premio Príncipe de Asturias de las Letras, Spanjë, 2009
  •  
    Burimi: Wikipedia


    Poezi nga Ismail Kadare


    MALL

    Ca pika shiu ranë mbi qelq
    Për ty unë befas ndjeva mall
    Jetojmë të dy në të njejtin qytet
    Dhe sa rrallë shihemi sa rrallë...

    Dhe mu duk pak e cuditshme
    Si erdhi kjo vjesht ky mëngjes
    Qiejt e ngrysyr pa lejlekë
    Dhe shirat pa ylber në mes.

    Dhe thënia e vjetër e Heraklitit
    Seç mu kujtua sot për dreq
    "Të zgjuarit janë bashkë në këtë botë
    Kurse të fjeturit janë veç"

    Në ç'ëndërr kemi rënë kaq keq
    Që dot s'po zgjohemi vallë?...
    Ca pika shiu ranë mbi qelq
    Dhe unë për ty seç ndjeva mallë.



    MALLI I SHQIPËRISË

    Më ka marrë malli për Shqipërinë tonë
    Sontë, kur po kthehesha me autobuz,
    Tymi i cigares "Partizani" që pinte dikush
    Dridhej, kaltëronte bënte spirale,
    Sikur të fshehta më thosh me gjuhën e shqiptarëve

    Mua bashkeatdhetarit
    Të shikoj dua mbrëmjes në rrugët e Tiranës,
    Ku kam bërë dikur ndonjë marrëzi.
    Dhe në rrugët ku s'kam bërë marrëzi.
    Më njohin ato porta të vjetra të drunjta,
    Inatin akoma do ta mbajnë,
    Kokën do ta tundin,
    Po unë s'do ta marr për keq,
    Se malli më ka marrë.
    Dhe t'eci rrugicave plot gjethe të thara
    Gjethe të thara gjethe vjeshte,
    Për të cilat krahasimet gjenden aq lehtë.

    Më ka marrë malli për Shqipërinë tonë
    Për atë qiell të madh, të gjërë e të thellë,
    Për vrapin e kaltër të dallgëve adriatike
    Për retë që në muzg si kështjella digjen,
    Për alpet mjekër bardha e mjekër gjelbra,
    Për netët e najlonta që nga flladet fërgëllojnë,
    Për mjegullat që si indiane të kuq
    muzgjeve shtegtojnë.

    Për lokomotivat e kuajt,
    Që të djersitur avullojnë e hungërojnë,
    Për qiparisat, kopetë, e varret
    Malli më ka marë, malli më ka marë,
    Për shqiptarët.
    Më ka marë malli e së shpejti vi atje
    Duke fluturuar mbi mjegullat si mbi dëshira,
    Sa i largët, aq edhe i dashur je, Atdhe.

    Aerodromi do të dridhet nga uturima
    Mjegulla do të rrije pezull mbi humnera.
    Ata që shpikën shpejtësinë reaktive
    Larg Atdheut sigurisht do të kenë qenë ndonjehere.



    NË PARKUN QË MBULUAN FLETËT

    Në parkun q'ë mbuluan fletët
    Të dy ne ecim qetësisht,
    Pas shijes saj ka shtruar vjeshta
    Qilim të verdhë natyrisht.

    Dhe ndoshta si një ëndërr e zbehtë
    Ju fanit një muzg i vonë
    Ky park q'ë kan' mbuluar fletët
    Ku pas kaq shekujsh ti po shkon.

    Nga vagabondët me cigare
    Ti mos u tremb e dashur kot
    Imazhin tënd as dinosaurët
    Shekuj më parë s'e shtypën dot.

    Që ti të vije kaq e bukur
    Me këta flokë, me këtë hap
    Toka të egrën klimë e zbuti
    Dhe akullnajat ktheu mbrapsht.

    Dhe s'kish se si të ndodhte ndryshe
    Të ndodhte ndryshe s'kish se si.
    U desh të zhdukeshin përbindshat
    Që te kjo botë të vije ti...



    TI DHE HËNA

    Kësaj nate me hënë të vjeshtës
    Dola fushës të bredh kuturu.
    Retë shtohen me vrap pa reshtur,
    Hëna duket aty-këtu.

    Porsi vetë mendimet e mia
    Po më shtyhen ndër mënd më shpesh
    dhe pas tyre gjithnjë gjendesh ti
    si kjo hënë që duket mes resh.

    Hëna shpejt do të zhduket dhe netët
    do të mbeten pa të, kurse ti
    në ëndërrimet e mia pa jetë
    perendim s'do të kesh kurrsesi.



    KRISTAL


    Ka kohë që s'shihemi dhe ndjej
    si të harroj une dalëngadal
    si vdes tek une kujtimi yt
    si vdesin flokët dhe gjithçka.

    Tani kërkoj poshtë e lartë
    një vend ku ty të të lëshoj
    nje strofë a notë, a një brilant
    ku të të lë, të puth, të shkoj.

    Në s'të pranoftë asnjë varr
    asnjë mermer, a morg kristal
    mos duhet vallë prapë të të mbart
    gjysëm të vdekur, gjysëm të gjallë.

    Në s'gjetsha hon ku të të hedh
    do gjej një fushë a një lulnajë
    ku butësisht porsi polen
    gjithkund, gjithkund të të shpërndajë.

    Të të mashtroj ndoshta kështu
    dhe të të puth të ik pa kthim
    dhe nuk do dine as ne askush
    harim ish ky a s'ish harim.



    LAOKOONTI

    Me shihni tek mbytem nga gjarperinjte
    ne muze te Louvrit ne Madrid, Ne New York
    Para syve tuaj e aparate turistesh.
    Qindra vjet kam qe vuaj
    nga qe s'flas dot
    Si te flas?
    A mundet nje nofull mermeri
    te levize nje grime, te korrigjoje dicka?
    vini re syte e mi, te zgavrat e thella
    nje enigme, si amebe te thare atje ka.

    Nje te fshehte te madhe ndrydh brenda gjoksit
    para syve tuaj, ne Paris, ne Madrid.
    Ah, do te doja dyfish te m'i shtonit,
    vec sekretin e madhe te shkarkoja nje dite.

    Tek me vini rrotull, une them me vete
    kaq te verber te jeni sa te mos te ndjeni kete,
    qe ky ngerc e ky ankth ne qenien time
    s'kshte nga gjarperinjte, por nga nje tjeter gje?

    Mijera here ne mijra net e dite
    te verteten e frikshme perseris pa pushim.
    Me shpresen e marre se nga kjo perseritje
    ndoshta mermeri peson nje ndryshim.

    Po s'nderron ai kurre.
    Art i skulptures
    genjeshtren mbi te ka ngrire pergjithnje.
    I mberthyer ne deshmine e saj te rreme,
    te verteten kujtoj e qaj per te.

    Si cdo gje e tmerrshme eshte i thjesht sekreti,
    qe brenda boshlleku i gjoksit mban.
    Afroni, pra, kokat te degjoni te verteten,
    mua s'me mbyten gjarperinjte por trojanet me vrane.

    O, sikur te mundja gjithcka te tregoja.
    Si do te ngrinit para meje si gur,
    por une i denuar mes rropames suaj
    moskokecarese
    monologun te thurr.

    Ju e dini se perpara Trojes ahere,
    kali i drunjte, dhurate e grekeve u shfaq.
    Ky kale ne dy grupe i ndau trojanet:
    ta pranonin ate, ose ta flaknin sakaq.
    Pajtim me armikun, ulerinin tradhtaret
    mjaft me me lufte, zjarr edhe helme.
    Erdhi koha qe shpatat ti kthejme ne parmenda
    armiqte ne miq erdh koha te kthejme.

    Ne mbledhje te gjate "pro" dhe "kundra" kalit,
    une "kundra", kryesova me terbim.
    Dhe juve ju kam thene atehere se hyjnit
    gjarperinjte me derguan si ndershkim.

    Ç'perralla kalamajsh, c'trillim per budallenjte
    une gjarperinjte do t'i mbrapsja me nje shkelm.
    Po c'ti bej fushates se tradhetareve kunder meje
    shantazheve, letrave anonime plot helm.

    Dite e nate e me jave polemika vazhdonte,
    nga shtresat e mesme e gjer ne qeveri.
    Ishte vjeshte.
    Nen qiellin e hirnosur me ere
    kali i drunjte perjashta priste ne shi.

    Ate kale une i pari e kisha goditur,
    ndaj,e dija, ate s'do te ma falnin perjete.
    Me ne fund "vije e bute" fiton mbi te "ashpren",
    dhe ne "kokefortet" na vune ne arrest.

    Ne burg, me goten e ujit, ne mesnate
    helmin na dhane ata te pijme
    ata qe ulerinin kunder dhunes e shpates
    Qe dinin te kafshonin tamam si gjarperinjte.

    Ne mengjez qe pagdhire ne breg te detit
    ma hodhen kufomen drejt mbi zhavor.
    Rapsodet anembane perhapen
    version fals te gjarperinjve hyjnore.

    Ky ishte mbarimi i polemikes per kalin,
    ju e dini me Trojen se c'ndodhi pastaj.
    Tre mije vjet rrjesht,
    nga muzeu ne muzera,
    une hamalli i mermerte, genjeshtren mbaj.

    Tre mije vjet...Akoma zjarret e Trojes
    si floknaje e kuqe me rrine ne se.
    Po me i tmerrshem se zjarret, kumet e vomet
    ishte fundi fare,
    kur u be qetesi.

    Troje e braktisur.
    Germadhe
    Hi i ftohte
    dhe poshte ne te vdekurit shtrire rresht.
    Dhe papritur, ne muzg siper tokes se mardhur
    u ndje dicka qe ate cante permes.

    Ç'ishte kjo gervime keshtu, kjo jehone?
    Vume veshin. Kuptuam, greket e ligj
    permbi qendren e qytetit me parmende leronin
    per te thene se Troja perjete vdiq.

    Ja me ne fund dhe parmenda e tyre.
    Ah,plugu i saj si na cante me dysh!
    Nga tradhetia e Trojes, nga gjithe dhembjet,
    ky kafshim i parmendes me i hidhur ish.

    T'i kthejme shpatat me ne fund ne parmenda.
    Keshtu therrisnin atehere ata.
    Midis fjaleve tuaja, si mallkim, si gjeme
    veshet me kapen edhe kete hata.

    Me kane lodhur me shume, besomeni, ca fjale,
    se kjo peshe e neveritshme gjarperinjsh.
    Ju, qe gjer ne hene kini shkuar, si valle
    s'depertoni dot deri ne gjoksin tim?

    Gumezhina juaj si zhaurime deti
    me vjen nga cdo ane me perplaset ne vesh,
    nga copera bisedash shumegjuheshe rreth meje
    shqetesimet e medha te botes marr vesh.

    Degjoj emra shtetesh te reja qe kane dale,
    emra kombesh e popujsh te rinj degjoj,
    vec ai, i vjetri, i tmerrshmi kale,
    ashtu si atehere ka mbetur njelloj.

    Prej patkonjve te tij une rrenqethem akoma
    dhe keshtu ne mermer i mbrojtur sic jam,
    kurse ju, te panjohurit, ju prej mishi dhe kocke
    vertiteni mosperfilles nga salla ne salle.

    Vertiteni,
    flisni per teatrin e per plazhet,
    per gjithfare motoresh e gjithfare qeverish,
    pa ju shkuar mendja qe ai mund te shfaqet
    ne nje dite te rendomte, nje mengjes me shi.

    Ashtu si atehere....
    po mjaft,
    u lodha.
    Nga vertitja juaj po me erren syte,
    nga rropama juaj veshet me gjemojne
    ne muze te Londres ne Louvre e Madrid,
    ne pafshi ndonje dite te behem copera
    nga marazi, sic thone, te plas, t'ia bej "krak"
    jo kujtimet e Trojes, as gjarperinjte monstra,
    po indiferenca juaj
    do te behet shkak.

    Zejnullah Rrahmani

    Zejnullah Rrahmani lindi më 1952 në fshatin Ballovc të Podujevës, Kosovë. Shkollën fillore dhe atë të mesme i kreu në Podujevë. Ka studiuar dhe është diplomuar në Fakultetin Filozofik të Prishtinës.Studimet pasuniversitare i mbaroi në Degën e Letërsisë Shqipe dhe magjistroi më 1984. Më 1985 mbrojti tezën e doktoratës në Fakultetin e Filologjisë të Prishtinës. Një kohë të shkurtër 1972-s punoi si mësimdhënës në gjimnazin e Podujevës. Rreth katër vite ka punuar në Ndërmarrjen Rilindja, në revistën Fjala. Më 1977 është zgjedhur asistent në Fakultetin Filologjisë, ku prej atëherë është avancuar në titullin ligjërues, docent (1985), profesor inordinar (1990) dhe profesor ordinar (1995) . Edhe tash ligjëron lëndën Teori e letërsisë, në Fakultetin e Filologjisë. Prej vitit 1992 është profesor i studimeve pasuniversitare, ku ligjëron lëndën Teoritë letrare. Këto studime i ka reformuar e udhëhequr nga viti 1992–1998 në cilësinë e Kryetarit të Kolegjumit të studimeve. Nga viti 1992 deri më 1996 ka qenë dekan i Fakultetit të Filologjisë. Anëtar i Kolegjumit të dekanëve të Universitetit të Prishtinës ishte në periudhën 1992- 1996. Më 1995 është zgjedhur drejtor i Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare. Nga viti 1970 është anëtar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës. Është anëtar i PEN Qendrës Shqiptare. Nga viti 1992 ka qenë anëtar i Këshillit Nacional të Shqipërisë për programet e letërsisë. Nga viti 1996 deri më 1999 e ka udhëhequr arsimin e Kosovës në cilësinë e Këshilltarit për arsim i kryetarit të Kosovës Ibrahim Rugova. Nga viti 1999 ka qëndruar disa herë në Kanada, përvojën arsimore–universitare të së cilës e njeh. Në dhjetor të vitit 2012 zgjidhet anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës. Jeton në Prishtinë.


    Vepra

    I. Tekste mësimore

  • Njohuri nga teoria e letërsisë, Tiranë, Libri shkollor, 1996, 1997, 1998, 2000...
  • Teoria e letërsisë për shkollat e mesme, Prishtinë, 1997, 1999...
  • Teoria e letërsisë, Fakulteti Filologjik, Prishtinë 1996
  • Si të shkruhet disertacioni, Prishtinë, 2001
  • Arti i poezisë, Prishtinë, 2001
  • Shkrimi dhe leximi, Prishtinë, 2003


  • II. Vepra letrare

  • Zanoret e humbura, roman, 1974, 1979
  • Udhëtimi i një pikë uji, novelë, 1976
  • Sheshi i unazës, roman, Prishtinë, 1978, Tiranë 1982, Prishtinë 1985
  • E bukura e dheut, roman, 1986
  • Udhëtimi arbdhetar, roman, 1992
  • Mjeshtri i vetmisë, tregime, 1995
  • Jusufi, roman, 1999
  • Romani për Kosovën, roman, 1999
  • 99 Rruzaret prej smaragdi, roman 2006


  • III. Vepra - studime

  • Romani ‘Lumi i vdekur’ i Jakov Xoxës, punim i magjistraturës, 1984,
  • Nga teoria e letërsisë shqipe, Prishtinë, 1986.
  • Teoritë letrare klasike, Prishtinë, 2001.
  • Malësorja e Nazmi Rrahmanit ose Arti i interpretimit, Prishtinë, 2001.
  • Arti i poezisë, Prishtinë, 2001.
  • Letërsia e Mesjetës, Prishtinë, 2002.
  • Ligjërata mbi artin e Renesansës, Prishtinë. 2004
  • Teoritë letrare moderne, Prishtinë, 2005
  • Letërsia e Lindjes, Prishtinë,2005
  • Gnosis, Prishtinë, 2005
  • 10 kryevepra poezie, 2007


  • IV. Përkthime

  • Teoria e letërsisë , R. Welek - O. Woren, 1982
  • Historia e letërsisë botërore 4, 1986
  • _______________
    Burimi: Wikipedia

    Nazmi Rrahmani

    Nazmi Rrahmani lindi në Bellofcë të Podujevës. U shkollua në Podujevë dhe në Prishtinë. Studimet për gjuhë dhe letërsi shqipe i kreu në Prishtinë. Pas studimeve punoi si gazetar në Radio-Prishtina e më pas te gazeta "Rilindja", për të vazhduar në redaksinë "Jeta e Re" dhe më pas në redaksinë e botimeve "Rilindja".
    Nazmi Rrahmani është shkrimtari që ka patur dhe vazhdon të ketë një numër të madh lexuesish, sidomos në Kosovë. Tek shkollarët e mesëm është pa dyshim më i njohur, por është i lexueshëm për të gjitha shtresat shoqërore dhe për të gjitha moshat. Rrahmani është ndër autorët e paktë të letërsisë së sotme shqiptare, që shkruan vetëm llojin e prozës së gjatë, romanin. Për nga formacioni stilistik është i shkollës realiste klasike, por i një realizmi të përafërt me atë të narracionit Dokumentar.
    Ka botuar romanet: Malësorja, 1965, Pas vdekjes (Kthimi i njeriut të vdekur), 1975, Tymi i votrës së fikur, 1969, Toka e përgjakur, I,I1,1973, Rruga e shtëpisë sime, 1978.
    Nazmi Rrahmani ka bërë redaktimin e një numri të madh të librave, kryesisht të romaneve dhe formave tjera të shprehjes së letërsisë të daluara nga ish -"Rilindja".
    Aktualisht jeton në Prishtinë.


    Rruga e shtëpisë sime
    (Fragment)

    Nëna ime ka sy të çuditshëm. Sytë e saj, sa herë i vështroj me kujdes, më duken më të çuditshëm se gjithshka në jetën e saj. Ata herë ndezin zjarrin në mua e herë e shuajnë atë zjarr dhe më ngrijnë. Vërtet, vjetëve të fundit, sa herë e vërej, bindem se nëna ime ka ndryshuar shumë. E ndryshimi i saj më frigon. E kujtoj si ka qenë. Ndalem mandej dhe shikoj shpeshherë me kureshtje dhe kështu do kujtime gjithfarë më sillen nëpër kokë. Nuk ka qenë nëna ime kështu si është tash, i them vetes dhe ndiej diçka të më rëndojë.
    Në këtë rrugën tonë ka ndryshuar gjithçka e ka ndërruar kaq shumë edhe nëna ime. E mendoj të kaluarën tonë. Ndryshimet e nënës time më lidhen gjithnjë me të kaluarën tonë. Ato ma kujtojnë menjëherë edhe këtë rrugë. Shoh: fytyra tash i është zbehur, sa i është zvogëluar dhe tretur sikur ashtu me pamjen që kishte marrë të donte të tregonte se nuk mund të qëndronte më, ose të rrëfente për të gjithë ato vjet të saj të kaluara, me të gjitha ato që e kishin rrëzuar në të dy gjunjtë si thoshte ajo shpeshherë.
    Megjithatë, sa herë e vërej, shoh se sytë i kanë mbetur po ata që i ka pasur gjithmonë: të gjallë, në shikimin e tyre më është dukur gjithmonë se kishte aq shumë dëshira për jetën sa ato më dukej se shkëlqenin dhe dilnin prej tyre. Më dukej se ajo edhe mbas tërë asaj shtërngate nuk i ishte fikur, sepse më dukej se kishte plot besim, së pari në vete, e mandej edhe në ne të tjerët. Kështu i kisha thënë vetes gjithmonë sa herë kisha menduar për këtë dhe mandej pohoja se nëna ime ka qenë e këtillë gjithnjë. Këto që i mendoja për nënën në do çaste dëshpërimi, më forconin. Vetëm sa herë i vëreja kështu sytë e nënës sime, kur i zija ashtu të qetë e si të humbur në shikimet që vraponin mbas do kujtimesh, me siguri mjaft të rënda për nënën time, unë hetoja, në pamjen e saj, diçka aq të çuditshme, të fuqishme por si përvëluese, si zjarri, sa më shtynte që një kohë të gjatë të mendoja vetëm për këtë; ia kujtoja jetën e saj qysh se mbaj mend. Thosha se mu jeta e saj ia kishte bërë edhe sytë kështu, të çuditshëm, edhe pamjen ia kishte dhënë mu këtë që e kishte tash.
    Nëna ime nuk ka qenë kështu, por mbas tërë atij ndryshimi sikur të gjithë i erdhën dhe e rënduan, e pleqërinë ia bënë kaq të rëndë.
    "E shkreta pleqni, e zorshme më ka ardhë!" thoshte.
    Po ia shikoja sytë: ishin po ata, të pandryshuar. Ngazëllehesha.
    Thosha se nëna ime kishte qenë gjithmonë aq e lidhur me jetën sa edhe vetë ishte bërë mu kështu prej saj. Kujtoja mandej jetën tonë dhe nënën time. Të dyja ishin një. Nuk mund t'i ndaja. As t'i mendoja njërën pa tjetrën.
    Po kur nëna ndalej dhe më vështronte mua, më dukej sikur po më fliste gjithnjë, sikur më thoshte diçka, sikur e kërkonte nga unë mu atë që mandej e qetësonte nënën time sa e gjente, sikur në shikimin që ma hedhte gjente mandej qetësinë e vet dhe prehej e kënaqur. Shikimi i nënës sime më fliste gjithnjë. Po unë edhe atëherë, mbas atij shikimi që më fliste, nisja dhe e kujtoja nënën time, edhe babain dhe ia shihja asaj gëzimin në sy, i shihja edhe vëllain, edhe motrën, edhe gëzimet e nënës... Edhe harenë e nënës sime... Po mandej hetoja se një rrebesh lëshohej mbi ne dhe na dërmonte. E shihja prapë nënën time edhe babain edhe vëllain, edhe motrën, edhe gjyshen djalin, gruan...
    Unë e vëreja pamjen e saj tash dhe e kujtoja atë dikur, edhe ajo kohëve të fundit, më shqetësonte aq shumë, më sillte përnjëherë në mendje kujtime që më vinin aq të rënda dhe më dërmonin. Jetën e mendoja prapë dhe ato më lidheshin: jeta jonë dhe nëna ime...
    E mbaja mend nënën time në ato çaste të ndryshme gëzimi, edhe pse aq të pakta më dukej tash se kanë qenë, e tash më duket se edhe ato e mundojnë nënën time. Kjo më shkaktonte tash pikëllim edhe mua më lente të zhgënjyer e të humbur sa më tepër që po e kujtoja.
    Lajme të zeza nga Përroi i Keq:
    Prej oxhaqeve të Ramës, të Hysenit, të Selimit e të Idrizit, s'ka mbetur kush. Të gjithë, i madh e i vogël, u dogjën në zjarr.
    Shtëpitë u janë djegur në themele. S'ka mbetur kush as për farë bile. U humbi fara në flakë e zjarrtë përgjithmonë e jetën.
    " Rand qenka me i humbë njeriut fara në flakë!"
    Po, qëndroni o burra, mos i leni shtëpitë tuaja shkret se të shkoni nga të shkoni s'do të gjeni më mirë. Më mirë të vdesim në trojet tona, sepse vdesim për to!
    Mundohet dhe qëndron kështu Përroni i Keq!
    Nëna psherëtiu thellë. Nuk e di nëse i erdhi më keq për ata apo për ne...

    Vrasjen ia kam pasë menduar shumë herë babait tim dhe gjithnjë e kam ndier trishtimin në vete. Ajo gjithnjë më tmerronte. Sa krismë pushke kam dëgjuar në katund gjithnjë ia kam menduar vrasjen babait tim. Sa e sa herë më ka ndodhur të kem qenë në harenë më të madhe kur më është kujtuar vrasja e babait tim dhe të më jenë këputur të dy këmbët në gjunj! Por se do të mundet kështu babai im nuk e kam menduar asnjëherë. Prandai e tërë kjo më dukej e pabesueshme. I kujtoja mandej bisedat e burrave në odë.
    Rrugë që s'e kishin menduar kurrë ishte kjo!
    Po nëna ime i ikte gjithnjë bisedës për zënien e babait tim. Ajo sikur nuk dëshironte kurrë të fliste për këtë. Gjithnjë fliste me aq ngazëllim për kthimin e tij:

    "S'ash ai që zinet lehtë!" dhe unë ia shikoja gjithnjë nënës sytë. Në ta shihja gjithnjë atë gjënë që mua më dukej aq e çuditshme, që përherë më habiste aq shumë nga i buronte! Dhe, ai burim më dukej gjithnjë i pashterrshëm. Për të gjitha e pyetja mandej veten dhe sikur nuk mund ta kuptoja nënën time. Herë e shihja atë të pikëlluar dhe të rënduar, por menjëherë ajo ndërronte, nga sytë i shkrepte diçka dhe përnjëherë sikur ndryshonte krejtësisht, sikur tash kishte harruar atë që vetëm pak më parë e kishte rrëzuar në të dy gjunjtë.

    Kur i kujtoj të gjitha këto përnjëherë vij në vete, shikoj rreth e rrotull. Ndiej vetminë të më ketë ndrydhur. Zhgënjimi më lë pa fuqi. Kujtimet më hapin plagë, m'i lëndojnë në vjetrat dhe m'i hapin të rejat... Ndiej dhembjen e plagëve tona që është e tmerrshme. Shikoj rreth e rrotull. Them:
    " Në Përrue të Keq njerëzit gjithmonë e kanë dashtë vetëm jetën. Pak kanë mendue ata për vdekjen..."
    Isha i bindur për këtë dhe më dukej se ashtu jetohej atje, edhe pse për të jetuar ishte aq vështirë, por se e dashur na dukej tash ajo ne që vetëm mund ta kujtonim.

    Ata ditë që e lamë Përronin e Keq, kur ne nuk na mbanin këmbët të bënim hapat e rëndë në këtë rrugën tonë, nëna u kthye disa herë mbrapa dhe e vështronte katundin. Shikimin e kishte pikëllues, të rëndë. Kjo më dërmoi edhe më tepër. Kurrë nuk munda ta harroj pamjen e saj, ashtu duke e vërejtur katundin për herë të fundit nëpër lotë.
    "Kështu vdes njeriu për së gjalli!", i pëshpëritën buzët.
    Vështrimi i saj në ato çaste ishte i humbur, ashtu si ishte edhe pamja e saj atë ditë. Kushedi çdo të ketë menduar ajo atëherë, kur këmbët edhe pse ashtu rëndë po e largonin nga katundi edhe pse sytë nuk po mund t'ia ndante: jetën ose vdekjen tonë! Për këtë e kam pyetur veten shumë herë në ato çaste kur kujtimet më vështronin dhe më dërrmonin ashtu e më linin të zhgënjyer. Dhe, kam thënë se ato i ka menduar nëna ime dhe mezi kishte gjetur fuqi të ndërronte këmbët. Ndoshta që të dyja i kanë ardhur asaj përnjëherë në mendje në ato çaste dhe nuk do të ketë ditur për cilën mendonte, sepse ato i ishin ngatërruar aq shumë në mendje sa vështirë ishte atë ditë t'i ndaje. Dhe vetëm në këto çaste kur nuk e di ç'është vdekje e ç'është jetë, njeriu mbetet ashtu. jeta dhe vdekja sikur iu kishin ngarkuar në shtëpinë asaj dhe po e ndrydhnin. Ia pata vërenjtur edhe lotët që i patën rriedhur mbas çdo hapi të rëndë të këmbëve të këputura. Ia kam mbajtur në mend përgjithmonë ata lotë që i pikuan në tokë. Nëna ime rallë qante!...
    " Nëpër këtë rrugë kam pasë ardhë nuse!" e theu dikur heshtjen tonë si të donte t'u jepte fund mendimeve tona që na rëndonin dhe na këputnin mbas secilit hap si këmbët si shpresat. Po zërin edhe atëherë nëna ime e kishte trishtues, edhe pse po fliste për dasmë.
    Babai e shikoi si me habi.
    "S'ma ka marrë mendja kurr se për herë të fundit e gjallë do të largohem nëpër të, për mos me u kthye kurr ma... Randë qenka me vdekë kështu! Ta marrim rrugën e humbjes e të dështimit..." foli idhtas.
    Ndjeu një dobësim që i a futi të dy këmbët në dhe.
    Gjyshja ia lëshoi një shikim të rreptë e qortues.
    "Na qoftë rrugë e mbarë, nuse!" tha po sikur të mos bindej as vetë për atë që e tha, ndërroi bisedën." Qofshin burrat e... " po s'mundi të përfundojë.
    "O, zot, kurr ditën e vet mos e pafshin, që nuk na lanë të jetojmë në shtëpinë tonë, po na i dhanë këto udhë të gjata, që doni kështu të na qitni fare. Dashtë zoti e kurr mos u shtofshi, e mos ngulshi themele në tokën tonë!" fliste nëna dhe sytë i shkëlqenin. Kurrë nuk e kam parë që sytë t'i shkëlqejnë kështu, kurse fytyra t'i kishte marrë atë pamje që sikur digjej flakë. "Doni të na faroni kështu, vetë u farofshi, o zot. Shpëtim gjetshim, ne të pafajshmit, edhe në këtë rrugë. E, nji ditë, u kthefshim prapë në këto troje se larg tyne nuk kemi me e pasë jetën tonë të gjatë..." Fliste ajo.
    Gjyshen e mbështolli mallëngjimi, kurse babai kishte rënë në një heshtje më të rëndë se guri dhe nuk fliste gjë.
    Fytyra e nënës sime merrte çehren e njeriut që po humbte gjithçka, që ashtu po e shihte atë humbje të vetën dhe atëherë mezi po qëndronte. Thuajse nuk i kishte mbetur më fije shprese se po i iknim kështu vdekjes se ne po bënim rrugën e shpëtimit... Mezi, duke u dridhur dhe pa trohë fuqie po i bënte hapat e ngathët të atyre këmbëve të dërmuara, që megjithëse ashtu të futura në dhe po e largonin andej edhe pse i dukej që po i shkëputej dhe aty po i mbetej një copë e vetvetes.

    Mandej, disa çaste, iu kujtua, mu në mes të atij rrëmeti dasma e vet, ajo ditë kur ishte bërë nuse dhe po nisej për në shtëpinë e burrit. Atë ditë kur po bëhej gati të shkonte nuse iu kishin tekur do mendime dhe iu kishin kujtuar shumë e shumë gjëra për jetën e ardhshme. Iu kishte dukur se do të ishte e vështirë. Megjithatë këtë kurrë nuk kishte mundur as ta mendojë bile. Këtë ditë të largimit të këtillë, të kësaj vdekjeje të çuditshme kurrë nuk kishte mundur as ta sillte ndërmend, as t'i frigohej se do ta gjente edhe kjo, as atëherë kur kishte menduar se vështirë do ta kishin të jetonin.
    Sot, mu atëherë kur e kishte mundur lodhja kështu, u habit vetëm pak sa iu kujtuan të gjitha këto çaste kur po e bënte këtë rrugë, hypur në kalë. Atëherë kishte menduar vetëm të ardhshmen, për lindje, për rriten, po këtë s'e kishte menduár kurrë. Tash derisa po ecte e dërmuar po mendonte kështu vdekjen dhe mezi po i tërhiqte këmbët zvarrë, sepse lodhja që e ndiente në trup ia kishte futur këmbët në dhe. Mendimet e kishin mbështjellë të tërën dhe nuk mund të lëkundej nga vendi pa to. Po mendonte kështu dhe mbas çdo hapi që e bënte ajo, aq rëndë, i dukej sikur po i afrohej greminës, sikur aty po i priste vdekja dhe në çdo bërryl të rrugës do t'i rrëmbënte të gjithë. Kujtoi pamjet e njerëzve që i përcollën, ua pa lotët, ua dëgjoi fjalët. Të gjitha e rënduan.
    Mandej, përnjëherë si t'i harronte të gjitha ato mendime aq dërrmuese, e theku hapin, ngriti kokën, shikimin e hedhi larg përpara. Po shikimin e syve e kishte tash edhe më të çuditshëm!
    "O zot, na kthe kësaj rruge prapë!" tha me zë, e babai ndali hapin hovshëm dhe e shikoi në fytyrë si të donte ta pyeste diçka. Megjithatë nuk i bëri zë, por një buzëqeshje e lehtë dhe pikëlluese në ato çaste iu përvodh në buzët e shkrumuara, si të donte t'i thoshte se kot e kishte, se nuk kishte më lutje që do t'i ndihmonin në këtë rrugë të tyre që kishin marrë tash.
    Po babait edhe atëherë kur i shkoi buza vetëm pak në gaz, i vërehej në fytyrë ai pezmi që e ndiente në vete pse kishte vendosur të merrte këtë rrugë. Fytyra i mori pamjen si të donte të thoshte se gjithçka kishte marrë fund dhe se të gjithë së bashku kishin nisur ashtu asaj rruge, fundin e së cilës nuk e dinte kush...
    .


    Malësorja
    (Frament)

    Sa shumë e ndryshuan Hajrinë ato tetëmbëdhjetë vjet të martesës së dytë, habitej edhe ajo vetë. Nëpër fytyrën dikur të njomë e të bukur, të shëndoshë e të plotë, si lulja në mëngjesin e pranverës plot rreze të këndshme dielli, ishin kryqëzuar tash do rrudha që ia kishin bërë koha dhe vuajtjet, thua se në atë mënyrë i kishte shënuar çdo vuajtje kujtimet e veta me nga një rrudhë në fytyrën e saj. Të gjitha ato kishin marrë tash pamjen e një rrjete marimange në ndonjë qoshe të çardakut. Edhe trupi i saj, dikur i hollë e i gjatë si selvia në mes të malit, ishte kërrusur pak, tash dukej më e vogël. Sytë i ishin zgjeruar e flokët, dikur aqë të zez e të gjata, sa të gjitha shoqet ia lakmonin, ishin thinjur e rralluar. Megjithatë, Hajria, mu tash, në këto vite pleqërie, e ndjente veten më krenare se kurr ndonjëherë më parë. Sa herë e mendonte jetën e vet, i dukej se ka lindur mu atë ditë, që u krijua bota dhe se është më e vjetër se të gjithë njerëzit në të. Se kishte parë e përjetuar gjithçka që ndodhi deri tash në botë. E ka përcjellë çdo ngjarje të asaj ane dhe i dukej se vetë kishte marrë pjesë në to, pasi të gjithë ngjarjet e kaluara i mbante mend fare mirë.
    Sabiti tashmë ishte rritur. Raba kishte vdekur para tri vjetësh. Të gjithë kujtimet e Hajrisë për të kaluarën e vështirë tashmë i mbuloi bukur shumë pluhuri i harresës, sidomos tash kur e shihte të birin burrë, të zotin e çdo pune; tash kur e shihte dhe veten dikund lart, lart mbi të gjithë, thuajse prej andej dëshironte t'u thonte të gjithëvet me plot mburrje:
    "Qe, unë nuk kam qenë fajtore kurr!..." e ndjente në vete se si i shtohej ajo krenari pse arriti t'u bëjë ballë të gjitha atyre ngjarjeve të mundimshme dhe t'i harrojë deri dikund.
    E vetmja brengë, të cilën nuk mund ta shlyente kurrsesi qe Aliu. Ai i dhembej e dashuria për të nuk i zvogëlohej fare, edhe pse i urrente nganjëherë ata njerëz. Dashuria prindërore e shtynte të harrojë tërë të kaluarën dhe ta ledhatojë të birin herë pas here, por vetëm me ato kujtime e dëshira, të cilat e ndjente në vete se si i rridhnin dita ditës më tepër.
    Plot nëntëmbëdhjetë vjet nga ndarja mbusheshin atëherë e asaj i kujtohej vetëm fytyra e tij, ajo fytyrë të cilën e la para aq vjetësh në mesin e atyre maleve të thepisura të Gollakut të largët, të cilën nuk e pa kurr më.
    "Mos ka vdekë? Kur nuk e ka dëgjue ma as një fjalë për te!" u frigua shpeshherë dhe thellë në vete ndjeu atë dhembje e pikëllim që ia djeg zemrën nënës, të cilën e mundonte dashuria për të birin e humbur.
    Tash edhe po ta shihte të birin, me siguri nuk do ta njihte më e ëma nuk do ta njihte të birin! Nëna të mos e njohë të birin! I vinte keq edhe asaj dhe çuditej, por s'kishte çka të bënte, pasi e tillë qe jeta ndaj saj. Të mos e njohë djalin, për të cilin mendoi gjithmonë, në ditët më të vështira dhe më të lumtura të jetës së vet, të mos e njohë nëna fëmijën, gjirin e së cilës e kishte thithur, atë që e kishte shpëtuar nga vdekja, sepse sikur Hajrija të mos mendonte për të, të mund të mendonte jetën e të birit pa të sajën, atëherë i dukej se jeta e vet ishte e kotë dhe nuk kishte pse të jetojë, prandaj qysh atëherë do të vdiste. Të gjitha këto tash i dukeshin shumë të çuditshme. Sa net i kaloi pa gjumë dhe duke menduar për të!
    Sa herë ëndërroi e në mëngjes u zemërua në vete pse pranoi të ndahet: pse nuk u kap për derën e shtëpisë sa të mos mundesh askush ta ndajë prej saj. Sa lotë derdhi gjatë atyre nëntëmbëdhjetë vjetëve malli përvëlues, i cili qe shumë më i nxehtë se dielli i korrikut. Sa e sa herë e kujtoj atë moment të ndarjes, kur e la të birin për herë të fundit me duar të zgjatura kah ajo dhe vetëm kur e mendonte këtë pamje i kujtohej më së miri fytyra e tij. Iu duk se i biri donte ta luste të mos ndaheshin, por ajo ia ktheu shpinën, kurse kali vazhdonte të ecë rrugës përpjetë, t'i ndajë e t'i largojë ëmë e bir prej njëri - tjetrit, edhe pse këtë nuk e dëshironin asnjëri.
    Aqë më tepër e lodhnin edhe mendimet se i biri nuk dinte asgjë për të, për vuajtjet e së ëmës dhe për dashurinë e harruar. Mendonte se i biri do ta përfytyrojë tash vetëm si një grua zemërkeqe, të shëmtuar dhe shtrigë, e pa fije dashurie për të birin, të cilën e urrente pse e kishte lënë atë pa nënë për t'u martuar me tjetërkend.
    Atij kurr nuk do t'ia tregojë kush romanin e jetës së saj. Atë roman të pashkruar të malësores, i cili me siguri një ditë do të harrohet, ashtu sikur janë harruar edhe mija e mija të tjerë në këto male të Llapit e të Gollakut, atë roman që e shkruan njerëzit me pashpirtësinë e tyre ndaj njeriut. Romanin për vuajtjet e njeriut nga njeriu. Romanin që zë fill dikund në Gollak, me një vajzë të bukur që ende nuk e kishte shijuar jetën që vazhdon për një grua të pafat dhe që përfundon me ...
    Mendimet e tilla e lodhnin Hajrinë tash më tepër se gjithçka.
    Friga se mos e kishte humbur dashurinë e të birit nuk e lente të qetë, sa herë që i kujtohej jeta e tashme e lumtur. Dëshironte vetëm të dijë se a e urrente ai apo jo dhe se a dëshironte të shohë ndonjëherë të ëmën. Çfarë lehtësimi do të ndjente ajo vetëm sikur ta dinte se i biri e donte, nuk e kishte harruar kurrë dhe se mendonte gjithnjë për të. Por, në atë rnoment në kokë i fluturonte përherë një mendim i ftohtë: "Me më pas dashtë kishte ardhë ndonjiherë. Ai tash asht burrë, kishte mujtë me ardhë!" i thonte vetes dhe pikëllohej përsëri.
    E sa e sa mendime nuk e lenin të qetë shpeshherë edhe pas kaqë vjetësh; aq shumë pikëllohej nganjëherë sa dilte e shikonte përmallshëm qiellin e përhimtë, andej në drejtim të katundit, ku e la të birin, thua se përpiqej ta shihte atë copë qielli që e mbulonte atë.

    Milazim Krasniqi

    Milazim Krasniqi lindi në fshatin Breznicë, Kosovë më 1955. Pas shkollës fillore në vendlindje, kreu shkollën e mesme të mjekësisë në Prishtinë. Për disa vjet punoi si ndihmës mjek e më pas si përkthyes në një klinikë të Prishtinës, ndërsa kreu edhe studimet universitare për letërsi shqipe. Po në Universtitetin e Prishtinës mori magjistraturën më 1988 dhe doktoraturën 2004.
    Pas mbarimit të studimeve universitare u bë redaktor e pastaj kryeredaktor i revistës kulturore “Fjala” dhe më vonë redaktor përgjegjës për Kosovën, i gazetës ditore “Bota Sot”. Gjatë këtij dhjetëvjeçari (1988-99) ishte edhe Sekretar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës. Më tej ka vazhduar karrierën publicistike si kolumnist i gazetave “Kosova Sot” dhe “Gazeta e Re”, kryeredaktor i revistës “Interesi Nacional”, anëtar i Bordit të Drejtorëve të Radiotelevizionit të Kosovës dhe analist pranë Radios “Evropa e Lirë“. Pas një angazhimi të gjatë e intensiv, në vitet 1989-2001, tërhiqet tërësisht nga jeta politike.
    Aktualisht është shef i degës së Gazetarië në Fakultetin e Filologjisë në Prishtinë, ku ligjëron disa lëndë.
    Ka botuar gjashtë vëllime poetike, dy romane, dy vëllime publicistike, tri studime dhe njëmbëdhjetë drama: “Zbulimi“, “Mos më merrni në qafë“, “Punë Sizifi“, “Kur lindi partia“, “Kush i bie fyellit“, “Bryma e vdekjes“, “Kosovë në ndërgjegje“, “Monedha e Gentit“, “Rulet rus për Ali Pashën“, “Një Antigonë e re” dhe “Kësulkuqja e shekujve”./Wikipedia/


    Poezi nga Milazim Krasniqi


    I KUJT ËSHTË KY
    GJETH I RËNË


    Ky gjeth i rënë këtu në baltë
    që paskësh filluar të nxihet
    si një trup i asfiksuar
    i kujt mund të ketë qenë
    i kumbullës a i mollës
    i dardhës a i qershisë
    që janë kaq të përziera
    si në qiell retë e të gjithë detrave
    këtu në kopshtin tim

    Pavarësisht i kujt të ketë qenë
    Këtu tash është domethënës
    për jetën që shuhet
    dhe na lë në baltë
    nëse nuk e kemi kuptuar
    pse na është dhuruar
    dhe prej kujt
     



    PSE FLUTURON GJETHI 


    Para syve të mi të turbulluar
    nga mjegulla e lehtë dhe nga era e zemëruar
    që se nga vjen e më sjellë vërdallë ajrin
    fluturon një gjeth i zverdhur
    si i rënë nga një kurorë dafinash
    e një koke të prerë

    Pse fluturon ky gjeth në ajër
    Si me qenë pëllumb i frikësuar
    Nga të shtënat

    A mundet ai gjeth vetëm
    me fluturue ashtu gjithë trimëri
    pa i bërë syri tërr nga stuhia
    që si hije po afron
    apo edhe ai është pjesë e pandarë
    e kësaj bukurie të kombinuar
    në mijëra ngjyra dhe emocione
    të kësaj pasditeje të trazuar
    të cilat mund të mos i zbuloja kurrë
    po të mos fluturonte ky gjeth kështu
    tronditshëm
    para syve të mi të mjegulluar
    edhe nga mrekullia 




    GURËT PSE RROKULLISEN 


    Nga gjumi i thellë i shkëmbit
    kur shkëputet papritmas një gur
    dhe lëshohet tatëpjetë me rrokullimë
    duke u bërë madhështor
    në rënien e tij fatale
    na jep një provë të re
    të asaj që e ndjejmë edhe kur nuk e dimë
    se sa e ciflët është frika
    Nga Zoti i Botëve
    Edhe në fortësinë e gurit
     




    KAH SHKON KJO BLETË 


    Sapo ngrihet nga lulja
    merr rrugë drejt të panjohurës
    me lehtësi marramendëse
    dhe humbet nga shikimi im
    si një përfytyrim i bukur
    i prerë përgjysmë nga frika
    e realitetit që nuk e kupton

    Por edhe përfytyrimet
    Ngjashëm me ëndrrat
    janë një jetë e ndodhur
    Në botë e kohë të ndryshme
    në të njëjtën kohë
    ashtu siç është dhe bleta
    një mister dhe një provë
    në të njëjtën kohë

    Ajo e humbur nga shikimi im
    E vazhdon fluturimin
    E lumtur që di gjithçka duhet të dijë
    Për të panjohurën që e pret
    Dhe që më mirë se askush e kryen
    urdhërin e Zotit
    Duke u përgjasuar ashtu engjëjve 




    ÇKA ËSHTË FJALA 


    Fjala është
    materie e fortë që na prek me mprehtësinë e saj
    të shndërruar në kuptim
    apo është ide
    që na e vërtitë mendjen rrugëve të ngushta
    nëpër të cilat trupi ynë nuk përbirohet

    Është rrugë nëpër të cilën ecim tash
    Të shkujdesur
    Apo rrugë që na shpie në të ardhmen
    E cila na prêt e hutuar

    Mos është përfytyrim i jetës së amshueshme
    Drejt të cilës duam sduam afrohemi
    Apo ëndërrr që na shfaqet në të kaluarën
    Prej së cilës largohemi

    Çka është fjala
    nëse jo të gjitha këto së bashku 




    A JANË KUJTIMET
    SI NJË COPË MAGNET 


    Një fëmijë me shikim të mjegulluar
    Që sheh si po zvogëlohen fushat
    Si po rrafshohen kodrat
    Si po tkurret përroi
    Më tërheqë për mënge
    Dhe përpiqet të më shpjegojë
    Që ai nuk ishte një faj i tij
    Po ishte një mendim i rebeluar
    Që nuk po e pyeste askend
    për asgjë

    Tash unë e kam hallin
    Prej nga e merr guximin ky fëmijë
    Të më kap për mënge
    E të më detyrojë ta dëgjojë
    Arsyetimin e tij të mërzitshëm
    Pse i paskësh pëlqyer ajo farë vajze




     
    TË KUJT JANË
    KËTO PIKA SHIU
     


    Këto pika të imta shiu
    Që po më bien në shuplaka
    Të kthjellëta si lot gëzimi
    Nga kanë ardhur deri te unë
    Nga cili oqean janë avulluar
    Dhe nga cila lartësi kanë rënë
    Kaq të dashura e të palëndruara

    Në fund të fundit kush i ka bërë
    Që të jenë burim jete
    Për tokën e vdekur
    Dhe njerëzit e etur

    Kush tjetër mund të bëjë këso mrekullie
    Që pikat e shiut të bien
    Nga mijëra metra lartësi
    Të palënduara

    Pos Atij që ka krijuar çdo gjë.




    PSE ËSHTË FATZEZË
    MOTRA E AVDISË 


    Edhe nëse nuk e ka ndalë
    qëndismën përgjysmë
    Kur ka dëgjuar krismat
    kobsjellëse
    Edhe nëse nuk ka vajtuar me atë dhimbje
    Që i bën me vaj gur e dru
    Ajo është reale
    Si një statujë mermeri
    E gjymtuar nga kthetra tinzare

    Ajo është e mishëruar në mijëra motra
    Anekënd botës sanë
    që jetën e kanë ngrysur
    në vajtime të thella
    që e gërryejnë shpirtin

    Por është më fatzezë nga Antigona
    Motra e Avdisë
    Sespe lëvizë nëpër kujtesën tonë
    si trungu në ujë të turbullt
    pa e gjetur ngushëllimin e plotë
    as në përmbysjen e Vraninës

    Edhe vetë zanat frikësohen
    Prej pikëllimit të saj
    Të pushtuar nga harrimi




    PSE NGUSHTOHET
    KRAHARORI
     


    Kur të ngushtohet kraharori
    Si hinkë plasteline në një dorë të fuqishme
    Dhe të ther një gjilpërë e padukshme
    Dikund pranë fundit
    Ndërsa fryma fillon e rrallohet
    në dhomë e në tërë gjithësinë
    Ngase alveolët e mushkërive qajnë
    si fëmijë të uritur
    Mos e humb shpresën
    Si i rëni në ujë të turbullt
    Po dëgjoje me kujdes zemrën tënde
    Si e zbrazë hidhërimin
    Për diçka që ia ke mbajtur fshehtë
    Për diçka që ia ke vjedhur
    Për një kohë të gjatë
    Deri sa ajo vetë e ka marrë punën në dorë
    O të ta zgjerojë kraharorin
    O të pëlcet vetë
     



    Dalja e Atdheut edhe nga ëndrrat

    Më parë kjo ishte vatër
    Ku shtrohej tryeza e kënga
    Ku rriteshin fëmijë
    Thureshin ëndrra
    Një Fitore një Ilir një Shpresë
    Dhe një Atdhe i vogël
    Ata janë tash diku në Kirunë
    Janë bërë më të brishtë
    Më apatik
    Dhe në ëndrra u futen me përdhunë
    Shkretëtira të bardha
    Atdheun s’ua kujton asgjë më
    Madje as këtë vatër
    Me themele që mbahen
    Mbi emrat e tyre ndër shekuj




    DETI

    Det o det
    det o gjëmë e kaltër,
    këlthitur nga ëndrrime të mëdha.

    Të shikoj si fërgëllohesh
    dhe njësohem me dallgët
    e shqetësimeve të tua,
    që vijnë nga ora qiellore,
    që mat kohën tonë
    mbi kokat tona.

    Edhe në ty e shoh
    mrekullinë e krijimit,
    të qiejve e të tokës
    dhe të jetës sonë,
    të cilës Krijuesi i tha:
    "Bëhu" dhe ajo u bë
    që t’i jep kuptim mrekullisë
    përmes adhurimit.

    ___________________
    Biografia e autorit është marrë nga Wikipedia