Freitag, 25. Oktober 2013
Salih Zogiani - Anekdota 2
1. NGJITJA ÇFARE T’DUSHË, HAJDE MERRE KUR T’DUSHË
Ju kish pas prishë njenit depçiku i pushkës. E qojë te mjeshtri me ja ndrru dhe i tha mjeshtrit me ja ngjit depçiku. -Qfarë druri podon me ja ngjitë?, e pyti mjeshtri. Filloj ky me ja numrue llojet e drujve, që nuk ban me ja ngjitë: -as ahu, as bung, as frashnje dhe ja numërojë të gjitha llojet e drujve që ju kujtofshin. Le pushkën, se se ta rregullojë, i tha mjeshtri. -Kur me ardhë me e marrë?, i tha ky. -Mos hajde as t’hanën, as t’martën, as t’mërkurën, e ja numërojë të gjitha ditët. Tuj u shtye me fjalë, u ngtrruan me dhe u rrahën. I qunë te kadia dhe kur e pa kadiu se per shka janë zan, pruni vendim: me i shti me ni fuqi e me i lëshu prej një maje të lartë të një kodre. Tuj u rrutullu fuqia, ata i mëshonin njeni tjetri dhe prej dhimbjes thonin: -O ngjitja qfare të dush! -O hajde merre kur të dush!
2. PUNA E SHIPTARËVE SI PUNA E THANËS
Në një odë në Bardh të Vogël ishte zënë muhabeti për punë të Kosovës. Njëri kish pas thënë: - Sa shumë kemi luftu na shqiptarët me turq, shki, bugar, mirëpo apet kemi metë n’robni. Tash prap t’parët dolëm n’demonstrata, po kurgja s’u ba. Aty qëllon Osman Ajvazi i Miradisë, kur e merr fjalën, u thotë burrave në odë: - Shiptarët gjithmonë kanë luftu me anmiq, po puna jonë asht si puna e thanës. Thana lulon e para, po piqet e mrama. Me emër t’Zotit edhe puna jonë ka me u nreq, se i ka ardhë koha me u pjekë thana. Mirëpo, mbasi të çlirohemi, nuk e di se a do të mujmë me e qitë mendjën para inatit, për me hecë përpara,- u thotë plaku.
3. AI ME MUSTAQE MA KA KAJTË NANËN MU, AI TJETRI KREJT SHQIPTARËVE
Kishin shkuar do gazetarë kosovarë në Shqipëri, mbasi ra sistemi i komunizmit. I lut një gazetar i Shqipërisë të shkojnë në shtëpi për muhabet. Shkojnë këta, e kur hynë brenda, varur në mur i shohin dy fotografi, njëra e Enver Hoxhës dhe një tjetër, një burrë me mustaqe. I thonë këta kosovarët atij shokut: - Kush janë këta dy në fotografi?! - Ai me mustaqe ma ka kajtë nanën mu, e ai tjetri krejt shqiptarëve, - u thotë ai.
4. PA HIP NALT, NUK KËNDON
Rexhë Asllani i Kjevës, trashëgimtar i pleqnarit Ramadan Shabani, kishte pasur mysafirë. Duke bërë muhabet, Rexha, që ishte ulur afër oxhakut, i thotë Musës: - Musë, hajde e ulu qëtu afër meje. - Po nuk i takon Musës me u ul kryevendi, - i thotë njëri. - E di që nuk i takon, po po i tham me u ul këtu nalt, se po rrin me do njerëz t’mençëm e nashta ka ndi naj sen e na tregon, - u thotë Rexha. - Po le të flasë prej qaty, ku asht ul, - i thonë të pranishmit. - Jo, nuk flet prej atje, se e ka tabiatin e knusit, pa hip nalt, nuk këndon, - u thotë Rexhë Asllani.
5. LYPNE MA POSHTË
Mixha i Tahir Deskut kishte ardhur në Prishtinë. Mbasi i kryen punët, shkon te Fakultetit Filozofik për ta takuar Tahirin. Ndalet para fakultetit dhe fillon të shikojë mos po e sheh diku Tahirin. Kur e shohin disa studentë, e pyesin: - Kë po e kërkoni, o axhë? - E kam këtu ni nip student, ni Tahir Deskun, deshta me e takue, po nuk po e shoh kërkund. - Tregona çka studion, se ta gjejmë ne, i thonë ata. - E studion gjuhën shqipe, - u thotë ky. - Po në cilin vit është? - Po, ai neve na thotë se është në vitin e katërt, po ju lypne diku ma poshtë, kah viti i dytë, - u thotë ky.
6. QENKE BURRË I MIRË E DUA TË VIJ TË BUJ NJË NATË
Njëri po çonte drithë në mulli për të bluar. Derisa po kalonte me qerre druri afër Korroticës, i thyhet osi i qerres. E sheh Mexhid Syla i Korroticës se iu ka thyer osi e shkon për t’i ndihmuar. Mexhidi kish qenë mjeshtër, i merr aletet dhe ia ndreq osin. I ndihmon edhe t’i shkarkojë e t’i ngarkojë thasët. Niset ai me qerre e, kur shkon nja dhjetë metra, i ndal kiet e po e pyet Mexhidin: - Allahile, qysh e pate emrin? - Unë jam Mexhid Syla, - i thotë ky, po pse po pyet për emër? - Valla, m’u duke burrë i mirë e ndoshta vij ndonjë natë të buj.
7. E KAM BA ME LANG T’PULËS T’TAFILIT
Një Tafili i anës së Karadakut e kishte pasur një shok në Bujanofc. Merr vesh se i është sëmurur shoku e shkon për ta parë. Ia kishte pas çuar një pulë të pjekur. Kur u kthye Tafili, u kallëzoi se qysh u ka ardhur mirë, e kanë pritë mirë e që i kanë bërë muhabet. Mbasandaj ia nisën po i shkojnë këtij të Bujanofcit edhe kushërinjtë e Tafilit, kur shkonin në pazar, e dikur ia nisën edhe të shkojnë e të bujnë, te shoku i Tafilit. Sa herë shkonin të bunin, për t’ia kujtuar se kush janë, i thoshin: - Jemi kushërinjtë e Tafilit, ai që ta ka pas pru atë pulën e pjekun. Një ditë, mbasi i kryejnë pazaret, i shkojnë nja tre kushërinj të Tafilit, për të bujtur. Kur e hanë darkën, njëri prej tyre i thotë: - Zoti t’dhashtë bereqet, se jemeku koka kanë fort i shishem. - I shishëm, se e kam ba me lang t’pulës t’Tafilit, - u thotë ai.
8. PO TUTNA MOS IA KA LUE KUSH KUNGJIN
Në do kohë të shkuara nuk kanë pasur sahate, po janë orientuar, për kohë, me hije. Njëri kishte pasur argatë, për të prashitur. Para se të nisej për të shkuar në arë, gruaja i tha burrit: - Në çfarë kohe me e prue bukën në arë? Për të ditur kohën, mbasi nuk kishte orë, burri e nguli një kunj në oborr, e i tha gruas: - Kur t’vje hija e shtëpisë te kungji, bjere bukën. Dikur argatët i mori uria e ia nisën të thoshin se u vonua buka. Atëherë, burri u tha argatëve: - Valla, more burra, unë, para se me ardhë në arë, ia kam lanë nji shejë grues, ia kam ngul ni kungj e i kam thanë se kur t’bjen hija e shtëpisë te kungji, me e prue bukën, po, mbasi u vonue kaq shumë, po tutna mos ia ka lue kush kungjin!
9. O, TI DREQI ME MJEKËRR T’ZEZË, QYSH E PATE EMNIN?
Kishin shkuar do njerëz, goxha kallaballëk, në një të pame. Duke shkuar, e bëjnë llaf kush do t’u prijë, kur të hyjnë në odë, dhe të flasë në emër të grupit. I thonë njërit, që ishte më i moçmi: - Ti ki me pri. - Jo, bre, se nuk ia di emnin kërkuj. - E ki kallaj me e njoftë t’zotin e shpisë, e ka emnin Brahim, e ka mjekrrën e zezë edhe ja sheh n’kry kapuçin e haxhive. Veç ati i thue n’emen, - edhe ia mbushën mendjen që t’u printe. Kur hynë brenda, ky e pa cili ishte i zoti i shtëpisë, sipas mjekrës e kapuçit, po ia harroi emrin. Prej inatit, i tha: - O, ti dreqi me mjekërr t’zezë, a po m’nimon pak, qysh e pate emnin, se harrova?
Mittwoch, 23. Oktober 2013
Prelë Milani
Prelë Milani, datlindja 10.02.1963 (lindur në Shosh të Shkodrës)
Banues në Shkoder aktualisht Oficer i Policise Gjyqesore me graden Komisar
Botimet:
Tregim sipas një motivi të moçëm dukagjinas!
Kanga e mëngjezit e zogut të verës dhe rrezja e parë e diellit i b’zanë si përditë Ndre Delisë : -“Çohu, he burrë, se erdh vakti me i mjelë delet e me i lsh...ue në rudinat e larta të bjeshkëve të Kakisë” – Tek bunet e Shalës, atje lart mbi çatinë e Apleve, njeriu zgjohej prej gjumit i lehtë, si flutura kur vallzon mbi petale. Këtu njeriu rron i përqafur buzë për buzë me flladin e dashur e ledhatues, parajsën e pasusur të mushkrive të njeriut. Ndre Deli Shala pas atij gjumi të rahatshëm pa kurrfarë vezvezje, u çue prej shtratit, doli në qoshe të stanit, u hodhi 3-4 palë grushta ujë syve nga burimi i akullt i Kronit të Zanave. Mbushi bucakun me ujë dhe i thirri nanës: – Si ke njehë, Lokjo?- Mirë, paste nana- iu përgjigj ajo tek çarraniku! – Qe ku e ke ujit me shqilue koritat e tamlit:- Të lumtë krahu e ta mbushtë nusja ! -Ju përgjigj nënlokja. Ndreu mori strugën hyri në torishtën e deleve, i mjeli mirë e mirë, pa harrue asnji në njiqind kokë që kishte, bile disa që e mshefnin tamlin në gji, i cerkati nga dy herë. I kënaqur nga e mjela e bereqetshme i uroj delet: Kjoshi n’ dorë të Zotit! Mos u paftë syni i keq , e ua njomtë Shëngjergji gjirin! Tamlin e mjelur e kulloi dhe e holli në porcak. Nji gjysëm kusie që i teproi, e vuni në vargoj, e vljoj morë e mirë dhe thermisi në nji bludë përshesh në tamel. U dha një valë të lehtë dhe bani “barrë”mirë e mirë për një vakt!Për mjesditë e ama ia mbushi deng nji strajcë leshit të endur në vek e të thurur me ngjyra ku dominonte e kuqja. Në strajcë i futi nji kungull 3 okësh me bulmet, nji t’preme të bashme djathi, nji të katër buke kakini dhe nji shplakë mish të thatë thiut. – Birë, bukën e ke gati. Udha e mbare të kjoftë e të pruftë Zoti shëndosh! – Mbarë paç lokjo, e mirë të gjetsha!- iu përgjigj djaloshi – Ndreu mori strajcën në njerin krah, fyellin e tunxhit e futi në brez dhe manxerrën e gjatë të Karadakut në krahun tjetër. – Biro, je ngarkue randë ! Lene njatë shejtane pushke se nuk po të duhet gja me veti!- e këshilloi e ama çobanin - Po m’ ra ujku në dele si me ja ba?! – Delet që janë për dam, i han ujku. Dami ka hisen e vet gjithmonë, por pushka asht ma e keqe se ujku se ajo po han vit për vit krena njerzish në këto male. – Mos u ban merak moj loke, se pushkën nuk e kam vu sot për herë të parë në krah! : Besa lokja boll vezveze ashtë ditë për ditë, për njatë dreq ngatrrese që kanë Shale e Nikaj për shefi. – Na kurrkuj borxh nuk i kena, as nuk po i biem kërrkujt n’ qafë. – Po na cenoi kush fytyrën pushka për erz asht, – tha Ndreu dhe u nis duke i futë një mendje të lehtë këshillës së zgjuar të nënës zemërdhimbshme.
Delet u shpërndanë kullotës së gerdhatave alpine, tam-tumet e trokeve, blegërimat e qëngjave, cicerimat e zogjve, gurgullimat e krojeve dhe tinguj e fyejve, ishin orkestra e përsosur e këtij oazi të vetmuar baritor. Ndreu delet i shtini mallim, ndërsa vetë u ngjit dalë nga dalë shpatit të Zharit përpjetë dhe doli në Qafë të Lisit. Në nji rrem ahi vari strajcën e bukës, pushkën e mbështeti me tytë përpjetë për trup të list dhe vetë u ul kamkryq në hije, duke soditë ato livadhe plot gjelbërim e gjallnim bjeshkatar në çdo kënd. Pas asaj soditje magjepse, mjeshtri nxori prej brezit instrumentin e tij të dashur, fyellin gjashtë vrimësh, prej tunxhi. Intermezon e parë fyrymore e luajti për delet në kullotë. Sipas ritit të lashtë baritorë bagëtitë mrizojnë, pinë ujë e kullosin më mirë nën përkëdheljen e joneve të fyellit. Jehona e joneve të Nder Delisë ishte një ujdisje mjeshtrore e stilistikës baritore që dëgjohej me endje disa kilometra larg. Timber që depërtonte thellë brenda e të thekte shpirtin, të zgjonte kujtime, ndjesi të fjetura e të therte me afshin e mallit të panjohur. Çobani i rrembyer nga vala e pasjonit të tij mjeshtror dhe mundësitë shprehse të këtij instrumenti sa të thjeshtë, aq edhe të magjishëm, vazhdoi të luante disa improivizime të lira tipike lirike, përmes së cilës shprehte drithërimat shpirtërore plot butësi mall e brengë, të papërmbajtur për vashën bareshë që po e dëgjonte diku në hije të një mrizi tek bunet e Nikajve. Sorkallës bjeshkatare nën shaminë e bardhë si bora i vareshin dy bistekë të mëndafshtë deri aty ku beli i ngushtohej sa një përçik. Dranja, emrin ja kishtë vjedhë një lulje. Por ajo ishte lulja më e bukur e florës alpine, me dy sy të mëdhenj plot shkëlqim, më poshtë dy faqe të ëmbla me një përskuqje të lehtë dhe dy buzë trandafilore për të cilat Ndre Delia ishte gati të bënte kurban tufën me gjithë ogiç. Çobanesha trup hedhur me forma të rregullta, veshur me xhupletën vajznore, kishte një bukuri ekzotike që mund të gjendej vetëm tek disa femra të rralla, mbi të cilën kullotnin qindra sy, duke i iponuar një mbikqyrje të rreptë nga të afërmit që nuk e lenin ma të shkonte në mal me gja. Ajo tash ishte rritë e ba gati për martesë: E kishin fejue pa e pyet diku në një derë të mirë në Mërturë. Çika mendjën dhe zemrën i kishte te Ndreu me të cilin pati ba do ditë verim verën që shkoi. Patën mrizue bagtitë tek i njëjti mriz në pikun e vapës. Patën pi tamël e borë dhe me grushta të saj i pati shue etjën e kallë zemrën flakë në ortek të borës djalit të dashtun që i kishte hy pa ditë pa pritë në skutën e vathit të zemrës. – Ndersa çobani ulur këmkryq në pllajën përballë duke vibrue mbi tytën e fyellit dhe lëvizur gishtat gjithë delikatesë e shkathtësi u ngashërua në një melankolizëm të thellë për mallin e një dashurie të pa fat të motit të shkuar. Pas asaj melodie Ndreu e uli fyellin më një anë dhe ja nisi një këngë të përmadhshme.
“Moj e mirë që shkon me gja
Mal më mal të njofta n’ za”…..
Pas atyre vargjeve sa të kthjellta e lakonike, aq qumështore e të lëmuemë nëper rrymën e moteve në thelb të së cilës dalloheshin hov- hov nota trishtimi, këngtari e mbylli këngën me një ofshamë të thellë pikëllimi.
Kushna ndau mue e ty
Kurr mos paftë diell me sy
Ai vraftë vetën me allti!
Mali malit ja prcolli dorë më dorë jehonën e këngës së mallit. Çika mal më mal ja njohu zanin çobanit ,ajo po qëndiste xhubletën e nusnisë. – Prej habimit çikës i pshtoj nga dora gjylpana e rruzat i ranë për dhe. Disa kokrra të kristala loti u rrokullisën vazhdarë nga qepallat e zeza e ranë mbi mollzat e njoma të faqeve. Lotët e ngrohtë të shpirtit, që buronin nga syri i kaltër. Çika i fshiu lotët me cep të shamisë si malli i pashuar i ndjenjës me fisnike të zemrës së saj. Dy zemra në distancë, vuanin të njejtën brëngë, të njejtin mall për një dashuri të ngrohtë si stina e verës dhe të shkurtë e të bukur sa vetë kjo stinë.
Ndre Delia i zhytur në kujtimët më të bukura të ndjenjave të tij të fisme, kishte harruar delët. Ato duke kullotë lirshëm në atë oqeanishte barishtore në pafajsinë e tyre, hynë në livadhet e Nikajve, atje ku e kishin të ndaluar rreptësisht. E ku dinin gja delet e shkreta se Shala e Nikajt ishin pa besë, pa ndore për këtë shefi me kufij të pa përcaktuar qartë! Më mirë do ishte sikur të kishin shkuar në guvën e ujkut se aty! Delet kan Zot çobanin e ai do ua kishte mbrojtur kokën. Po çobanit të tyre kush do ja mbronte kokën ?! Koka e shkretë e të cilit u bë tabelë qitje nga dy haramzade Nikajsh, që kishin da kusht se nuk lenin këmbë berrri të huaj me shkelë në rudinat e Kakisë pa kercitë pushka. – O Uka ? – O va, iu përgjigj Uka Keqanit – Apo i sheh njato dhën të Shalës sa mirë po kullosin në livadhet tona!- Po besa boll mirë po i shoh!- A janë ka të dukën ndo pak?
Qebesa o nji, o nji qind po! A e din ,si e kena kushtin me Shalë?! E di e di por ç’ka ban i forti, çuditet i ligu! – Marrte dreqi për darkë kryet e Keqanit, në kjoftë bajraktari Shalës çobani tyre po nuk kërsiti pushka qetash mbi ta. – Keqana moshën e ke, me ba vetën belih për burrë! Uka, a po më ndihmo kurgja ti ,se asht kaollaj ti me fole me gojë e me lujtë gishtin tjetërkush?: Na i prush qetu njato dy maxerre që i kemi varun tek mrizi . Hamdreq ç’ka kam Nikaj nuk po të hjeku hile der të mbarohen të tanë fishekët që kena me veti.- Pashë gjakun e jaraninë që kena bashkë, mos e nisni pushkën me Shalë sot!- u bani be Shpënd Mala!- Po shkojmë e marrim dhënt. Ata janë të detyruar me shtrue pengjet, se kanë shkelë osullin, e nuk po vritena për planca me Shalë!- Shpenda, në kjosh ka tutesh, nisu e shko te Raza, se më duket nuk ta ka da gjitë hala! – Merr vesh Keqan Murreci . Në kjosh burrë e përseritë edhe një herë njatë fjalë që fole ;- i tha Shpedi me dorë në dorzë të alltisë: – Unë e Zoti ndermjet burra nderhyni pa frymë Ukë Sadria. Keqan, Keqan :- i tha Ujka. Burri nuk kcen si zorra në prush ! Shpendi ashtë djali yt me moshë. A e din se asht i biri i Mal Vukës?- që ja ka ndie zanin tanë Dukagjini ! A din se asht nipi Terak Sylës Merturit?! A e din se Razë Terakja ashtë grue burrneshë, me të cilën krenohën tetanë Nikaj- Mërturi?!- Ujka i di boll mirë tetana njito gjana, se jena kushri. Më ma vra kush këtë djalë larg kjoftë mue më tokon me qitë para teje, mej marrë gjakun! Unë nuk kam pushkë për ty as për Shpendin . Në paçi pushkë qe ku e keni Ndre Delinë e Shalës, ka na kullotë livadhet, ka i bjen fyllit me na shitë mënd, e ka u këndon për lakmi çikave e grave tona! Uka, pushkën ti e Shpendi drejtojani Delisë jo mue! Qatij Delisë që ka kënë mësue senën tjetër me pi bore e tamël te mrizet tona. – Kujtova se çka po na thue more Keqani se bore e tamël pinë te tanë çobania. – Uka, ti nuk i din do gjana.Taml e borë ka pi me nji rruspi tonën!- Keqan, mos fol njashtu, se burri nuk qet gjithçka për gojet!- Po u kallzoj unë, mbasi ju nuk e dini . Qajo rruspi ashtë Dranja, kushrina jeme e juaj që e kena feju në Btoshë. Asaj, i madhi Zot ja theftë qafën, pa e qitë kurr duvakun mbi krye!- Po ça ke pritë der tash?! A ke pritë me u rritë! – i tha Uka! – Nuk ka shkue fort vonë jo;- shfry gjithë inat dufin e vet Keqani . Instikti gjakatar nuk e la rahat, prandaj turr shkoi e kapi pushkën, i futi fishekun në gojë dhe mori shej . Ndre Delia , kur pa delet se kishin hy në livadhet të Nikajve u turr pa frymë me i marrë. T’u ec vrap, thoshte vet me veti; – prapona Zot sherrin! Kur krisi pushka tak-tum, plumbi gjurmë lënës, fluturoi derjt objektivit. Flaka e zjarrtë i përzhiti vetullat dhe qerpikët, gjëmimi tronditës ja shurdhoi veshët. – O ç’më vranë,- tha Nderu dhe ju dha dora me prekë ballin, aty ku ndjeu afshin përvelues të fishekut dinamit. –Dy gisht mbi ballë plumbi i kishte shpuar kapuçin tej e përtej, baruti dhe flokët e djegun, vinin erë shkrumb. Plumbi i dytë goditi në një plis dheut ku bubrrecat kishin ngritë stehzën e tyre konike mes asaj njomishtje të gjelbër. Tymi e pluhni u çuen hava përpjetë, duke i pënguar shenjtarët e nderkyer të dallonin për një çast objektivin – Ndreu erdhi në vete dhe e kuptoi se po të rrinte si hu mes livadhit plumbi i tretë do ta rrafshonte lik përmjet. Duke përfituar nga tymnaja u rrezua mbi barë dhe duke u rrokullisur shkoi e ra pas një kaçubje.
Gjaksoret kokëkrisur thanë me vete e çuem tek të shumtit, prandaj dolën prej pritet në cuhal në mes të rudinës! – Nder Delia prej pas nji kaçube mrajash bashkoi thep e shkjekëz dhe me të parën të shtime i bjen në lule të ballit Shpend Vukës dhe ja derdhë tana trutë në mes të livadhit. – Eh! Na vrau Shpëndin he vrafta Zoti!- piskati si i çartun Keqan Murreci. E Keqan Keqan ,e kam një plumb edhe për ty; tha Nderu në heshtje dhe i dha zjarr gackeqës. Keqan Sadria shkaktari i gjithë kësaj gjillurdije të përgjakshme që ma me fat se i pafajshmi Shpend. Thonë se dreqi nuk e han dreqin! Gjithësi Keqani nuk u nda fort lehtë, plumbi e mori në klavikul , të cilën ja bluzhditi copë-copë, i zhbutoi shpatullën e djathtë dhe u rrxue e ra për tokë pa ndjenja si derr i plagosur i mbuluar nga gjaku i një varre sakate. Që të mos e pësonte si shokët e vet Uka u turr me vrap me gjetë strehë pas nji lisi, ndersa çobani i Shalës shprazi edhe dy- tre pushkë përpjetë dhe mori iken drejt imshtës. Të ndjemet e pushkëve çuen në kambë te tanë çobanët e të Thermes së Nikajve ka nji e dy për konak.
Kur panë dy vishkuj djelsh të ri të mbytur në gjak mes livadhit instikti i shpagimit shperthej si baruti kur merr shkëndi. Tue pvetë shoqi- shoqin ka hyni gjaksi, u sulën pas tij pup më pup si gjetë. Prit e bje këndej, prit e bje andej, e dytyruan gjaksin me msy të parën shpi në krye te tanë Nikajve. Në atë valikë të tmerrshme të shpirtit Ndre Sadria, hyni pa za turr e mbrendë: Sa kaloj pragun e derës tha me za të lartë “Ndorën tande e të Zotit ,o shpijak”!.Mrena qëlloj e zonja e shpisë Raze Terakja e Terak Sylës së Mërturit. Ku dinte gja gjaksori i hutuar se në ç’portë kishte trokitur?! Razë Terakja ishte grue, por ishte burrneshë si burrat e vërtetë. Kishte një djalë deshirit që i jati e la jetim që në bark pa le. Djalit ju kishte ba nanë e babë, vëlla e shok, shtëpinë e kishte mbajtë plot me gja e me mall, si mali me dushk me nderë e burrni. Dera e Mal Vukës ishte hapur e sofra shtuet në çdo orë të ditës e çdo ditë të motit për miq, bija, kumbarë e dashamirë. Djalin e kishte rritë edukue me tipare burrnore ndonse nuk i kishte vu hala brisk mbi faqe. Kishte tokë me vadë, livade e homalla, bjeshkë vrri e gja e mall plot. Ma të madhën deshirë në jetë kishte me i gjetë edhe një nuse të mirë e bijë sojtë Shpëndit të cilin e donte sa të gjithë botën. – Shpendi, ishte martue sot me një plumb në lule të ballit! Gjaksori vjen e hyn në atë portë së cilës me pushkën e tij vrastare i vurri ferrën e zezë për gjithë jetën: – Futja shulin derës shpejt e shpejt i tha Raza.
Prej ka të kena more trim, e ç’rrezik të ka shty me qitë pushkë? Jam Ndre Delia prej Shalet. Kam qitë pushkë për rrezik. Pasha besën e Zotit e tanden moj sojnike nuk e kam nisë unë pushkën. Nuk e di kush më ka gjuejt veç kqyrma kapuçin si ma kan shbirue me plumb.Kam qitë e vra një njeri e varrue nji tjeter, por se kush janë ata nuk e di se jena gjuetë për kundra. Pas mejet janë vu tetanë çobant e Nikajve, prandaj kam hy me pshte kryet. -Je në besë të Zotit e Razë Terkës së Mërturit. Ke hy në shtëpi të Mal Vukës së Nikajve që dritë i baftë shpirti! Futu në qiler se nuk guxon kush me të prekë pa u kallë flakë tetanë kjo kullë e me u djegë edhe unë me ty mbrenë. – Nikajt për pushkë e poterë kanë qënë gjithmonë të fortë si bishat dhe të idhtë si toksat, prandaj tue ndjekë kamba kambës gjaksin e panë se hyni në kullën e Raze Terakës.Tuj mendue se Raza ishte grue e nuk i del për ndore një gjaksori të një fisi tjetër,u turrën gjithë vrerë t’a merrnin gjakun e Shpendit flakë për flakë . Tridhjetë burra rrethuan kullën në tre fij prita. Ukë Sadrisë nuk i zinte vëndi vënd. I kërleshur si kulshedra në stuhi, i betuem për jeta vdekje për shpagim, thirri në mënyrë kercenuese me gjithë fuqinë që pati O Raze ! O Razë Terakja – Çka po thue more Ukë Sadria;- u përgjegj në dritare amzona luftarake. – Hape deren e nxjerre njatë njeri jashte se ka qitë pushkë e ashtë pa besë me tanë fisin e Nikajve.- Nuk e hapi derën as nuk e nxjerri jashtë. Ky gjaksorë ka ra në dore të Zotit e të shtëpisë së Mal Vukës. Oj Razë. nxjerre jashtë gjaksorin, o hyni te tanë fisi e t’a vrau mbrënë. Në mbështetje të Ukës bertiten me të madhe edhe tridhjetë burra të tjerë -Nxirre jashtë! Nxirre shpejt gjaksin o te tanë fisi ta sulmoi kullën e ta bani zhare! – O burrat e fisit, ndigjoni mirë. Gjakun lypeni një ditë tjetër, jo sot. Pasha Zotin si më ka falë, mikun nuk e dorzoj pa u ndezë edhe vetë flakë e tym megjithë kullë. – Hape derën moj shtrigë e vjetër,- bertiti një ftigan gojkeq prej pas gardhit të oborrit dhe shprazi një pushkë përpjetë.– Njekjo ashte kulla e Mal Vukës. Unë jam Razë Terakja e Merurit, por nderën e njektij oxhaku nuk ka burrë nanet qe cenon pa dekë vet. Raza nxorri pushkën në dritare e gjuejti pese herë rresht përpjetë – Mos kujtoni se jam grue edhe vini e ma preni mikun në derë të shpisë. A more vesh more Shytan Cani. Mos bani gabim me gjuetë ma se pasha Zotin, jam ka gjuej me shëj mbi rrashtat tueja. Mos kujtoni se kjo kullë asht shpi grash e bani si të doni ju. Mal Vuka ka dekë, por ka lanë pas një djalë. –Ujkë Sadria në mënyrë të papërmbajtëshme ulëriu t’ue lëshue mallkimin bombë që kishte shkretue atë kullë e ndezë flakë gjithë fisin e Nikajve . Hape derën ,more të thashin krahët! Hape derën e nxirre jashtë gjaksin e djalit tand! Sokolesha e goditur me shigjetë të helmatisur në zenër nuk u lëkund as nuk u ligshtue:”Paçim Zotin se miku asht ma i madh se djali”! –Ndre Delia doli prej qilerit dhe me lot në faqe renkoi. – Mu thafë dora, mu thaftë! Si e paskam qitë këtë shpi faret! Po dal moj nanloke, ma mirë të më vrasin qetesh se nuk më duhet ma gja kjo jetë.- Ty të thashin krahet ç’ma paske tha zemrën e barkut dhe mbyllë me ferrë derën e konakut! T’ma kish vra i Shënkolli atë djalë pak më duket me e ba copa-copa! Hyn mbrënë, ty të vrafë Zoti i qiellës larg shtëpisë temë! Por mbasi ke hy në derën temë, kjosh falë deri sa të shkosh në tokë të Shalës! Ty njetu nuk ka burrë që të prekë;mbasi, ashtë ma e ranë premja e mikut se deka e djalit të vetëm! – Qite more gjaksin jashtë të qitë Zoti pikën! ulerinin si të çmendur Ukë Sadria, Shytan Cani ,Dash Matia, Col Kukeli et etj burra të fisit që kishin shternguar martinet e dalë në atë poterë të çuditshme. – Bjeni burra- thirri Ukë Sadria.- Unë jam ma i pari kushri i kësaj kulle. Në ketë derë nuk e kanë ba kurrë ligjin gratë! Kur e shprazi Uka pushkën pas tij shpërthyen qindra plumba si breshri n’ rrmore mbi kulmin, perzoret dhe murët e gjana të kësaj kulle të lashtë. Pushka vloj si në lodertunë për nji kohë të gjatë. Burrat e fisit qit, e Raza Terakja kunderpërgjigju prej në frëngji të katit dytë. Fatmirsisht nuk pati asnjë të vramë, as të varruem mbi të dy palet gjuanin nga pozicjone të mbrojtura mirë! Kur ra muzgu i mbramjes, tentuan me u avite me i hedhë zjarrin shpisë me i djegë gjallë në kullë. –Ku po i çoni ato un zjarri more?- u vikati Raza prej mbas frengjiet. Ka je nisë o Ujkë Sadria?- se sherri yt dhe i Keqan Murrecit më ka lanë sot pa djalë. Djali më shkoi, kurse tash po vjen edhe me m’koritë për s’ gjalli: Prapsou se pasha shpirtin e njati djalit n’ ta mbajnë me hy në atë shteg oborri, shkove gjak hupte në jetën tjetër! – A ka krenë, a bajraktarë ky vënd?! A ka burra kanuni ky fis që vinë me i pre mikun një gruje?!- Pikërisht në momentin më kulmor të konfliktit, ja mbrrini bajraktari i Nikajve Bash Bajrami së bashku me të kater kambet e fisit.- O burra!- thirri Bash Bajrami me një za të thekshëm e me ton urdherues. Shujeni poterën. Ulni armët. Tash e mbrapa unë dhe të katër kambët e fisit jena ndermjet jush.!- Ulni armët e qetsoni gjakrat bre burra e mos e hulumtoni bajrakun! Burrat në malet tona nuk luftojnë me gra. Me kanu djali falet, baba e vellau falën, por miku i premë nuk falet kurrë! Kësaj sokoleshe na duhet me i ndihmue me varrosë djalin, gjaku i të cilit nuk hupë edhe 100 vjet! Oj Razë! Hape derën në besë të Bashë Bajramit thirri bajraktari. Raza doli në kervet të kullës me gjithë pushkë në dorë – Bajraktarë, qe ku e ke pushkën teme për pëng. Në dorën tande tash e mbrapa jam unë dhe miku jem- gjaksi i djalit tem e i te tanë fisit. Je në besë të zotit, temën e te tanë fisit të Nikajve ti dhe ai!- premtoi me serjozitetin më të madh bajraktari. Gjaksi i Shalës ka besë për tre ditë deri sa të bahet gjama e të hynë Shpend Mala në dhe. Bajraktari hypi në kervet dhe i dha dorën sokoleshës dhe duke i forcue kryet i tha: – Zoti të dhashtë kivet e forcë për ç’ka të ka gjetë!- Zoti të ndoimoftë e paç faqën e bardhë! – Bajraktar ,kjosh e pleqnosh! Të pastë fisi e të pastë Dukagjini! – Ndigjoni more burra;-qortoi me zgjuarsi bajraktari. Keni gabue randë që ja keni rrethue kullën kësaj burreshe.E di se vrasja e Shpndit ja ka ba gjakun xeher për shpagim te tanë fisit. Por në qoftë se ju ka tha kujt zemra, ashtë tha zemra e nanës për loçkën e vet! Razë Terakja sot ka nderue babën në vorr, djalin në drrasën e dekës, Nikaj-Merturin e te tanë Dukagjinin. Historia e saj nuk ka me u harrue kurrë për mirë sa të jetë besa dhe ndorja shqiptare. – Në nantë bajrakët e Dukagjinit ushtoi zani :- O oooo Ka vdekë Shpend Mala i Nikajve e hyn neser në dhe! Nën tunin e spatës u plasi rrashta dy qeve të kularit dhe nji mort i madh filloi. T’ nantë bajrakët e Dukagjinit lëshuen varg e vijë. Gjama e burrave terbushëm, dridhi tokën dhe tmerroi edhe zanat në malet përreth. Po mbydhej një herë e përgjithmonë dera e një kulle fisnike. Ndre Delia hyri në rradhën e parë të burrave gjamatar. Nji herezi, tue u gevishtë faqet deri në gjakosje, tue rrahë me grushta gjokin me një za të fortë thellsisht tragjik përseriti klishin e njohur dhe të përmotshëm “A oooooo i mjeri unë ,miku jem”! … aaah, aaaha, aaaha, aaa ha,ha, ha. A ka burrni ma të mbinatyrshme se sa nana me hy ndore për gjaksin e djalit?! Në fund të këtij rituali të vjeter sa reja e lashte e trungut arbnor. Ndre Delia ra mbi të vdekurin që e kishte vrarë me gishtin e vet. E përqafoi në shenjë dhimbje e respekti. Derdhi lot dhe qau me denesë, sikur ta kishte vëlla!- U ngrit në këmbë e faqe nanës shami zeze e gjithë fisit armik tha: Paç dritë e dielli o Shpend Mala! Ti paske kënë jetë shkurtë e unë rrezik zi! Razë Terakja, burrnesha e madh e malsisë Zoti të dhashtë kivet e qanër! -A ka gja ma të vështirë për një nanë se me pa gjaksin tue ra përmbys, bashkë me gjamatarët, përmbi të vetmin djalë e me nderue veç të tjerësh, për mos me shkelë kanunin?! – A ka forcë më të çeliktë karakteri në botë se sa ditën e tretë pas varrimit të djalit të vetëm nana, i thanë gjaksit të djalit:- Çohu se po të përcjell!- Razë Terakja e veshur në të zeza, e mbetur si qyqe pa frutin e saj të vetëm të kësaj jete e përcolli gjaksorin deri sa kaloi Qafën e Ndermanjës dhe hyri shëndosh në tokë të Shalës! Amzonat luftëtare sipas mitologjisë greke mendohet se kanë jetuar në Azinë e Vogël, në Kaukaz apo në stepat ukrahinase. Në qoftë se amzonat e verteta kanë jetuar tek ndonjë popull në histori , ato kanë jetuar në malet tona shqiptre. Amzona shqiptare Razë Terakja, triumfoi utopisht mbi dhimbjen e thellë të një nënë zemerplasur nga vdekja e djalit të saj të vetëm . Ajo u shenderrue ikonë e kultit të fjalës së nderit. Kult që thirret besa e shqiptare, e cila është fjala më e njohur në fjalorin e gjuhës sonë të vjetër.
Banues në Shkoder aktualisht Oficer i Policise Gjyqesore me graden Komisar
- Ka mbaruar gjimnazin 29 Nentori në Shkodër
- Ka studjuar ne Uiniversitetit Luigj Gurakuqi në fakultetin Histori-Gjeografi
- Eshte sepecializuar për histori moderne
- Ka përfunduar gjithashtu studimet në Akanemine e Plicisë Tiranë
- Është themelues dhe Kryeredaktori i parë i Gazetës Dukagjini, dhe redaktor që nga lindja e kësaj gazete deri më sot
- Ka qenë Antare i kahershen i Lidhjes së Shkrimtarve dhe Atisteve të Shqiperisë
- Është Antare i Unjonit të Gazetarve të Shqiperisë
- Antare i Unjonit të Gazetarve të Veriut
- Publicist që ka shkruar e vazhdon të shkruaj me mediat qendrore dhe lokale duke levruar gjitha zhaneret e publicistikës
- Studjues, në fushen e historisë, folkorit, etnografisë, gjeografisë, pjesmarrës në shumë seminare dhe simfoziume shkencore.
- Poet saterist, autor tekstesh dhe libreist.
Botimet:
- “Qaje e qeshe per shtetin” satira
- “Bibla e pershtatur ne vargje” poezi
- “Dukagjini yne” vellimi I Antologji historike
- "Bota sillet rreth grave” satira
- “Dukagjini yne” vellimi II Artiste te shquar
- “Dukagjini yne” vellimi III Sportiste te shquar
- “Lufta e cuditeshe” (Gurit Kuq 1941) monografi
- “Balec Ndou Prijesi djelmise se Shoshit” monografi
- “Zoti Rush” satira
- “Shoshi “ monografi historiko-gjegrafike
- "Atentati qe trondit dy shtete", monografi
- “Nje histori grih e dy armiqeve te betuar A.Zogu dhe Klonel Ndoke Gjeloshi”
Nga Prel Milani
Tregim sipas një motivi të moçëm dukagjinas!
Kanga e mëngjezit e zogut të verës dhe rrezja e parë e diellit i b’zanë si përditë Ndre Delisë : -“Çohu, he burrë, se erdh vakti me i mjelë delet e me i lsh...ue në rudinat e larta të bjeshkëve të Kakisë” – Tek bunet e Shalës, atje lart mbi çatinë e Apleve, njeriu zgjohej prej gjumit i lehtë, si flutura kur vallzon mbi petale. Këtu njeriu rron i përqafur buzë për buzë me flladin e dashur e ledhatues, parajsën e pasusur të mushkrive të njeriut. Ndre Deli Shala pas atij gjumi të rahatshëm pa kurrfarë vezvezje, u çue prej shtratit, doli në qoshe të stanit, u hodhi 3-4 palë grushta ujë syve nga burimi i akullt i Kronit të Zanave. Mbushi bucakun me ujë dhe i thirri nanës: – Si ke njehë, Lokjo?- Mirë, paste nana- iu përgjigj ajo tek çarraniku! – Qe ku e ke ujit me shqilue koritat e tamlit:- Të lumtë krahu e ta mbushtë nusja ! -Ju përgjigj nënlokja. Ndreu mori strugën hyri në torishtën e deleve, i mjeli mirë e mirë, pa harrue asnji në njiqind kokë që kishte, bile disa që e mshefnin tamlin në gji, i cerkati nga dy herë. I kënaqur nga e mjela e bereqetshme i uroj delet: Kjoshi n’ dorë të Zotit! Mos u paftë syni i keq , e ua njomtë Shëngjergji gjirin! Tamlin e mjelur e kulloi dhe e holli në porcak. Nji gjysëm kusie që i teproi, e vuni në vargoj, e vljoj morë e mirë dhe thermisi në nji bludë përshesh në tamel. U dha një valë të lehtë dhe bani “barrë”mirë e mirë për një vakt!Për mjesditë e ama ia mbushi deng nji strajcë leshit të endur në vek e të thurur me ngjyra ku dominonte e kuqja. Në strajcë i futi nji kungull 3 okësh me bulmet, nji t’preme të bashme djathi, nji të katër buke kakini dhe nji shplakë mish të thatë thiut. – Birë, bukën e ke gati. Udha e mbare të kjoftë e të pruftë Zoti shëndosh! – Mbarë paç lokjo, e mirë të gjetsha!- iu përgjigj djaloshi – Ndreu mori strajcën në njerin krah, fyellin e tunxhit e futi në brez dhe manxerrën e gjatë të Karadakut në krahun tjetër. – Biro, je ngarkue randë ! Lene njatë shejtane pushke se nuk po të duhet gja me veti!- e këshilloi e ama çobanin - Po m’ ra ujku në dele si me ja ba?! – Delet që janë për dam, i han ujku. Dami ka hisen e vet gjithmonë, por pushka asht ma e keqe se ujku se ajo po han vit për vit krena njerzish në këto male. – Mos u ban merak moj loke, se pushkën nuk e kam vu sot për herë të parë në krah! : Besa lokja boll vezveze ashtë ditë për ditë, për njatë dreq ngatrrese që kanë Shale e Nikaj për shefi. – Na kurrkuj borxh nuk i kena, as nuk po i biem kërrkujt n’ qafë. – Po na cenoi kush fytyrën pushka për erz asht, – tha Ndreu dhe u nis duke i futë një mendje të lehtë këshillës së zgjuar të nënës zemërdhimbshme.
Delet u shpërndanë kullotës së gerdhatave alpine, tam-tumet e trokeve, blegërimat e qëngjave, cicerimat e zogjve, gurgullimat e krojeve dhe tinguj e fyejve, ishin orkestra e përsosur e këtij oazi të vetmuar baritor. Ndreu delet i shtini mallim, ndërsa vetë u ngjit dalë nga dalë shpatit të Zharit përpjetë dhe doli në Qafë të Lisit. Në nji rrem ahi vari strajcën e bukës, pushkën e mbështeti me tytë përpjetë për trup të list dhe vetë u ul kamkryq në hije, duke soditë ato livadhe plot gjelbërim e gjallnim bjeshkatar në çdo kënd. Pas asaj soditje magjepse, mjeshtri nxori prej brezit instrumentin e tij të dashur, fyellin gjashtë vrimësh, prej tunxhi. Intermezon e parë fyrymore e luajti për delet në kullotë. Sipas ritit të lashtë baritorë bagëtitë mrizojnë, pinë ujë e kullosin më mirë nën përkëdheljen e joneve të fyellit. Jehona e joneve të Nder Delisë ishte një ujdisje mjeshtrore e stilistikës baritore që dëgjohej me endje disa kilometra larg. Timber që depërtonte thellë brenda e të thekte shpirtin, të zgjonte kujtime, ndjesi të fjetura e të therte me afshin e mallit të panjohur. Çobani i rrembyer nga vala e pasjonit të tij mjeshtror dhe mundësitë shprehse të këtij instrumenti sa të thjeshtë, aq edhe të magjishëm, vazhdoi të luante disa improivizime të lira tipike lirike, përmes së cilës shprehte drithërimat shpirtërore plot butësi mall e brengë, të papërmbajtur për vashën bareshë që po e dëgjonte diku në hije të një mrizi tek bunet e Nikajve. Sorkallës bjeshkatare nën shaminë e bardhë si bora i vareshin dy bistekë të mëndafshtë deri aty ku beli i ngushtohej sa një përçik. Dranja, emrin ja kishtë vjedhë një lulje. Por ajo ishte lulja më e bukur e florës alpine, me dy sy të mëdhenj plot shkëlqim, më poshtë dy faqe të ëmbla me një përskuqje të lehtë dhe dy buzë trandafilore për të cilat Ndre Delia ishte gati të bënte kurban tufën me gjithë ogiç. Çobanesha trup hedhur me forma të rregullta, veshur me xhupletën vajznore, kishte një bukuri ekzotike që mund të gjendej vetëm tek disa femra të rralla, mbi të cilën kullotnin qindra sy, duke i iponuar një mbikqyrje të rreptë nga të afërmit që nuk e lenin ma të shkonte në mal me gja. Ajo tash ishte rritë e ba gati për martesë: E kishin fejue pa e pyet diku në një derë të mirë në Mërturë. Çika mendjën dhe zemrën i kishte te Ndreu me të cilin pati ba do ditë verim verën që shkoi. Patën mrizue bagtitë tek i njëjti mriz në pikun e vapës. Patën pi tamël e borë dhe me grushta të saj i pati shue etjën e kallë zemrën flakë në ortek të borës djalit të dashtun që i kishte hy pa ditë pa pritë në skutën e vathit të zemrës. – Ndersa çobani ulur këmkryq në pllajën përballë duke vibrue mbi tytën e fyellit dhe lëvizur gishtat gjithë delikatesë e shkathtësi u ngashërua në një melankolizëm të thellë për mallin e një dashurie të pa fat të motit të shkuar. Pas asaj melodie Ndreu e uli fyellin më një anë dhe ja nisi një këngë të përmadhshme.
“Moj e mirë që shkon me gja
Mal më mal të njofta n’ za”…..
Pas atyre vargjeve sa të kthjellta e lakonike, aq qumështore e të lëmuemë nëper rrymën e moteve në thelb të së cilës dalloheshin hov- hov nota trishtimi, këngtari e mbylli këngën me një ofshamë të thellë pikëllimi.
Kushna ndau mue e ty
Kurr mos paftë diell me sy
Ai vraftë vetën me allti!
Mali malit ja prcolli dorë më dorë jehonën e këngës së mallit. Çika mal më mal ja njohu zanin çobanit ,ajo po qëndiste xhubletën e nusnisë. – Prej habimit çikës i pshtoj nga dora gjylpana e rruzat i ranë për dhe. Disa kokrra të kristala loti u rrokullisën vazhdarë nga qepallat e zeza e ranë mbi mollzat e njoma të faqeve. Lotët e ngrohtë të shpirtit, që buronin nga syri i kaltër. Çika i fshiu lotët me cep të shamisë si malli i pashuar i ndjenjës me fisnike të zemrës së saj. Dy zemra në distancë, vuanin të njejtën brëngë, të njejtin mall për një dashuri të ngrohtë si stina e verës dhe të shkurtë e të bukur sa vetë kjo stinë.
Ndre Delia i zhytur në kujtimët më të bukura të ndjenjave të tij të fisme, kishte harruar delët. Ato duke kullotë lirshëm në atë oqeanishte barishtore në pafajsinë e tyre, hynë në livadhet e Nikajve, atje ku e kishin të ndaluar rreptësisht. E ku dinin gja delet e shkreta se Shala e Nikajt ishin pa besë, pa ndore për këtë shefi me kufij të pa përcaktuar qartë! Më mirë do ishte sikur të kishin shkuar në guvën e ujkut se aty! Delet kan Zot çobanin e ai do ua kishte mbrojtur kokën. Po çobanit të tyre kush do ja mbronte kokën ?! Koka e shkretë e të cilit u bë tabelë qitje nga dy haramzade Nikajsh, që kishin da kusht se nuk lenin këmbë berrri të huaj me shkelë në rudinat e Kakisë pa kercitë pushka. – O Uka ? – O va, iu përgjigj Uka Keqanit – Apo i sheh njato dhën të Shalës sa mirë po kullosin në livadhet tona!- Po besa boll mirë po i shoh!- A janë ka të dukën ndo pak?
Qebesa o nji, o nji qind po! A e din ,si e kena kushtin me Shalë?! E di e di por ç’ka ban i forti, çuditet i ligu! – Marrte dreqi për darkë kryet e Keqanit, në kjoftë bajraktari Shalës çobani tyre po nuk kërsiti pushka qetash mbi ta. – Keqana moshën e ke, me ba vetën belih për burrë! Uka, a po më ndihmo kurgja ti ,se asht kaollaj ti me fole me gojë e me lujtë gishtin tjetërkush?: Na i prush qetu njato dy maxerre që i kemi varun tek mrizi . Hamdreq ç’ka kam Nikaj nuk po të hjeku hile der të mbarohen të tanë fishekët që kena me veti.- Pashë gjakun e jaraninë që kena bashkë, mos e nisni pushkën me Shalë sot!- u bani be Shpënd Mala!- Po shkojmë e marrim dhënt. Ata janë të detyruar me shtrue pengjet, se kanë shkelë osullin, e nuk po vritena për planca me Shalë!- Shpenda, në kjosh ka tutesh, nisu e shko te Raza, se më duket nuk ta ka da gjitë hala! – Merr vesh Keqan Murreci . Në kjosh burrë e përseritë edhe një herë njatë fjalë që fole ;- i tha Shpedi me dorë në dorzë të alltisë: – Unë e Zoti ndermjet burra nderhyni pa frymë Ukë Sadria. Keqan, Keqan :- i tha Ujka. Burri nuk kcen si zorra në prush ! Shpendi ashtë djali yt me moshë. A e din se asht i biri i Mal Vukës?- që ja ka ndie zanin tanë Dukagjini ! A din se asht nipi Terak Sylës Merturit?! A e din se Razë Terakja ashtë grue burrneshë, me të cilën krenohën tetanë Nikaj- Mërturi?!- Ujka i di boll mirë tetana njito gjana, se jena kushri. Më ma vra kush këtë djalë larg kjoftë mue më tokon me qitë para teje, mej marrë gjakun! Unë nuk kam pushkë për ty as për Shpendin . Në paçi pushkë qe ku e keni Ndre Delinë e Shalës, ka na kullotë livadhet, ka i bjen fyllit me na shitë mënd, e ka u këndon për lakmi çikave e grave tona! Uka, pushkën ti e Shpendi drejtojani Delisë jo mue! Qatij Delisë që ka kënë mësue senën tjetër me pi bore e tamël te mrizet tona. – Kujtova se çka po na thue more Keqani se bore e tamël pinë te tanë çobania. – Uka, ti nuk i din do gjana.Taml e borë ka pi me nji rruspi tonën!- Keqan, mos fol njashtu, se burri nuk qet gjithçka për gojet!- Po u kallzoj unë, mbasi ju nuk e dini . Qajo rruspi ashtë Dranja, kushrina jeme e juaj që e kena feju në Btoshë. Asaj, i madhi Zot ja theftë qafën, pa e qitë kurr duvakun mbi krye!- Po ça ke pritë der tash?! A ke pritë me u rritë! – i tha Uka! – Nuk ka shkue fort vonë jo;- shfry gjithë inat dufin e vet Keqani . Instikti gjakatar nuk e la rahat, prandaj turr shkoi e kapi pushkën, i futi fishekun në gojë dhe mori shej . Ndre Delia , kur pa delet se kishin hy në livadhet të Nikajve u turr pa frymë me i marrë. T’u ec vrap, thoshte vet me veti; – prapona Zot sherrin! Kur krisi pushka tak-tum, plumbi gjurmë lënës, fluturoi derjt objektivit. Flaka e zjarrtë i përzhiti vetullat dhe qerpikët, gjëmimi tronditës ja shurdhoi veshët. – O ç’më vranë,- tha Nderu dhe ju dha dora me prekë ballin, aty ku ndjeu afshin përvelues të fishekut dinamit. –Dy gisht mbi ballë plumbi i kishte shpuar kapuçin tej e përtej, baruti dhe flokët e djegun, vinin erë shkrumb. Plumbi i dytë goditi në një plis dheut ku bubrrecat kishin ngritë stehzën e tyre konike mes asaj njomishtje të gjelbër. Tymi e pluhni u çuen hava përpjetë, duke i pënguar shenjtarët e nderkyer të dallonin për një çast objektivin – Ndreu erdhi në vete dhe e kuptoi se po të rrinte si hu mes livadhit plumbi i tretë do ta rrafshonte lik përmjet. Duke përfituar nga tymnaja u rrezua mbi barë dhe duke u rrokullisur shkoi e ra pas një kaçubje.
Gjaksoret kokëkrisur thanë me vete e çuem tek të shumtit, prandaj dolën prej pritet në cuhal në mes të rudinës! – Nder Delia prej pas nji kaçube mrajash bashkoi thep e shkjekëz dhe me të parën të shtime i bjen në lule të ballit Shpend Vukës dhe ja derdhë tana trutë në mes të livadhit. – Eh! Na vrau Shpëndin he vrafta Zoti!- piskati si i çartun Keqan Murreci. E Keqan Keqan ,e kam një plumb edhe për ty; tha Nderu në heshtje dhe i dha zjarr gackeqës. Keqan Sadria shkaktari i gjithë kësaj gjillurdije të përgjakshme që ma me fat se i pafajshmi Shpend. Thonë se dreqi nuk e han dreqin! Gjithësi Keqani nuk u nda fort lehtë, plumbi e mori në klavikul , të cilën ja bluzhditi copë-copë, i zhbutoi shpatullën e djathtë dhe u rrxue e ra për tokë pa ndjenja si derr i plagosur i mbuluar nga gjaku i një varre sakate. Që të mos e pësonte si shokët e vet Uka u turr me vrap me gjetë strehë pas nji lisi, ndersa çobani i Shalës shprazi edhe dy- tre pushkë përpjetë dhe mori iken drejt imshtës. Të ndjemet e pushkëve çuen në kambë te tanë çobanët e të Thermes së Nikajve ka nji e dy për konak.
Kur panë dy vishkuj djelsh të ri të mbytur në gjak mes livadhit instikti i shpagimit shperthej si baruti kur merr shkëndi. Tue pvetë shoqi- shoqin ka hyni gjaksi, u sulën pas tij pup më pup si gjetë. Prit e bje këndej, prit e bje andej, e dytyruan gjaksin me msy të parën shpi në krye te tanë Nikajve. Në atë valikë të tmerrshme të shpirtit Ndre Sadria, hyni pa za turr e mbrendë: Sa kaloj pragun e derës tha me za të lartë “Ndorën tande e të Zotit ,o shpijak”!.Mrena qëlloj e zonja e shpisë Raze Terakja e Terak Sylës së Mërturit. Ku dinte gja gjaksori i hutuar se në ç’portë kishte trokitur?! Razë Terakja ishte grue, por ishte burrneshë si burrat e vërtetë. Kishte një djalë deshirit që i jati e la jetim që në bark pa le. Djalit ju kishte ba nanë e babë, vëlla e shok, shtëpinë e kishte mbajtë plot me gja e me mall, si mali me dushk me nderë e burrni. Dera e Mal Vukës ishte hapur e sofra shtuet në çdo orë të ditës e çdo ditë të motit për miq, bija, kumbarë e dashamirë. Djalin e kishte rritë edukue me tipare burrnore ndonse nuk i kishte vu hala brisk mbi faqe. Kishte tokë me vadë, livade e homalla, bjeshkë vrri e gja e mall plot. Ma të madhën deshirë në jetë kishte me i gjetë edhe një nuse të mirë e bijë sojtë Shpëndit të cilin e donte sa të gjithë botën. – Shpendi, ishte martue sot me një plumb në lule të ballit! Gjaksori vjen e hyn në atë portë së cilës me pushkën e tij vrastare i vurri ferrën e zezë për gjithë jetën: – Futja shulin derës shpejt e shpejt i tha Raza.
Prej ka të kena more trim, e ç’rrezik të ka shty me qitë pushkë? Jam Ndre Delia prej Shalet. Kam qitë pushkë për rrezik. Pasha besën e Zotit e tanden moj sojnike nuk e kam nisë unë pushkën. Nuk e di kush më ka gjuejt veç kqyrma kapuçin si ma kan shbirue me plumb.Kam qitë e vra një njeri e varrue nji tjeter, por se kush janë ata nuk e di se jena gjuetë për kundra. Pas mejet janë vu tetanë çobant e Nikajve, prandaj kam hy me pshte kryet. -Je në besë të Zotit e Razë Terkës së Mërturit. Ke hy në shtëpi të Mal Vukës së Nikajve që dritë i baftë shpirti! Futu në qiler se nuk guxon kush me të prekë pa u kallë flakë tetanë kjo kullë e me u djegë edhe unë me ty mbrenë. – Nikajt për pushkë e poterë kanë qënë gjithmonë të fortë si bishat dhe të idhtë si toksat, prandaj tue ndjekë kamba kambës gjaksin e panë se hyni në kullën e Raze Terakës.Tuj mendue se Raza ishte grue e nuk i del për ndore një gjaksori të një fisi tjetër,u turrën gjithë vrerë t’a merrnin gjakun e Shpendit flakë për flakë . Tridhjetë burra rrethuan kullën në tre fij prita. Ukë Sadrisë nuk i zinte vëndi vënd. I kërleshur si kulshedra në stuhi, i betuem për jeta vdekje për shpagim, thirri në mënyrë kercenuese me gjithë fuqinë që pati O Raze ! O Razë Terakja – Çka po thue more Ukë Sadria;- u përgjegj në dritare amzona luftarake. – Hape deren e nxjerre njatë njeri jashte se ka qitë pushkë e ashtë pa besë me tanë fisin e Nikajve.- Nuk e hapi derën as nuk e nxjerri jashtë. Ky gjaksorë ka ra në dore të Zotit e të shtëpisë së Mal Vukës. Oj Razë. nxjerre jashtë gjaksorin, o hyni te tanë fisi e t’a vrau mbrënë. Në mbështetje të Ukës bertiten me të madhe edhe tridhjetë burra të tjerë -Nxirre jashtë! Nxirre shpejt gjaksin o te tanë fisi ta sulmoi kullën e ta bani zhare! – O burrat e fisit, ndigjoni mirë. Gjakun lypeni një ditë tjetër, jo sot. Pasha Zotin si më ka falë, mikun nuk e dorzoj pa u ndezë edhe vetë flakë e tym megjithë kullë. – Hape derën moj shtrigë e vjetër,- bertiti një ftigan gojkeq prej pas gardhit të oborrit dhe shprazi një pushkë përpjetë.– Njekjo ashte kulla e Mal Vukës. Unë jam Razë Terakja e Merurit, por nderën e njektij oxhaku nuk ka burrë nanet qe cenon pa dekë vet. Raza nxorri pushkën në dritare e gjuejti pese herë rresht përpjetë – Mos kujtoni se jam grue edhe vini e ma preni mikun në derë të shpisë. A more vesh more Shytan Cani. Mos bani gabim me gjuetë ma se pasha Zotin, jam ka gjuej me shëj mbi rrashtat tueja. Mos kujtoni se kjo kullë asht shpi grash e bani si të doni ju. Mal Vuka ka dekë, por ka lanë pas një djalë. –Ujkë Sadria në mënyrë të papërmbajtëshme ulëriu t’ue lëshue mallkimin bombë që kishte shkretue atë kullë e ndezë flakë gjithë fisin e Nikajve . Hape derën ,more të thashin krahët! Hape derën e nxirre jashtë gjaksin e djalit tand! Sokolesha e goditur me shigjetë të helmatisur në zenër nuk u lëkund as nuk u ligshtue:”Paçim Zotin se miku asht ma i madh se djali”! –Ndre Delia doli prej qilerit dhe me lot në faqe renkoi. – Mu thafë dora, mu thaftë! Si e paskam qitë këtë shpi faret! Po dal moj nanloke, ma mirë të më vrasin qetesh se nuk më duhet ma gja kjo jetë.- Ty të thashin krahet ç’ma paske tha zemrën e barkut dhe mbyllë me ferrë derën e konakut! T’ma kish vra i Shënkolli atë djalë pak më duket me e ba copa-copa! Hyn mbrënë, ty të vrafë Zoti i qiellës larg shtëpisë temë! Por mbasi ke hy në derën temë, kjosh falë deri sa të shkosh në tokë të Shalës! Ty njetu nuk ka burrë që të prekë;mbasi, ashtë ma e ranë premja e mikut se deka e djalit të vetëm! – Qite more gjaksin jashtë të qitë Zoti pikën! ulerinin si të çmendur Ukë Sadria, Shytan Cani ,Dash Matia, Col Kukeli et etj burra të fisit që kishin shternguar martinet e dalë në atë poterë të çuditshme. – Bjeni burra- thirri Ukë Sadria.- Unë jam ma i pari kushri i kësaj kulle. Në ketë derë nuk e kanë ba kurrë ligjin gratë! Kur e shprazi Uka pushkën pas tij shpërthyen qindra plumba si breshri n’ rrmore mbi kulmin, perzoret dhe murët e gjana të kësaj kulle të lashtë. Pushka vloj si në lodertunë për nji kohë të gjatë. Burrat e fisit qit, e Raza Terakja kunderpërgjigju prej në frëngji të katit dytë. Fatmirsisht nuk pati asnjë të vramë, as të varruem mbi të dy palet gjuanin nga pozicjone të mbrojtura mirë! Kur ra muzgu i mbramjes, tentuan me u avite me i hedhë zjarrin shpisë me i djegë gjallë në kullë. –Ku po i çoni ato un zjarri more?- u vikati Raza prej mbas frengjiet. Ka je nisë o Ujkë Sadria?- se sherri yt dhe i Keqan Murrecit më ka lanë sot pa djalë. Djali më shkoi, kurse tash po vjen edhe me m’koritë për s’ gjalli: Prapsou se pasha shpirtin e njati djalit n’ ta mbajnë me hy në atë shteg oborri, shkove gjak hupte në jetën tjetër! – A ka krenë, a bajraktarë ky vënd?! A ka burra kanuni ky fis që vinë me i pre mikun një gruje?!- Pikërisht në momentin më kulmor të konfliktit, ja mbrrini bajraktari i Nikajve Bash Bajrami së bashku me të kater kambet e fisit.- O burra!- thirri Bash Bajrami me një za të thekshëm e me ton urdherues. Shujeni poterën. Ulni armët. Tash e mbrapa unë dhe të katër kambët e fisit jena ndermjet jush.!- Ulni armët e qetsoni gjakrat bre burra e mos e hulumtoni bajrakun! Burrat në malet tona nuk luftojnë me gra. Me kanu djali falet, baba e vellau falën, por miku i premë nuk falet kurrë! Kësaj sokoleshe na duhet me i ndihmue me varrosë djalin, gjaku i të cilit nuk hupë edhe 100 vjet! Oj Razë! Hape derën në besë të Bashë Bajramit thirri bajraktari. Raza doli në kervet të kullës me gjithë pushkë në dorë – Bajraktarë, qe ku e ke pushkën teme për pëng. Në dorën tande tash e mbrapa jam unë dhe miku jem- gjaksi i djalit tem e i te tanë fisit. Je në besë të zotit, temën e te tanë fisit të Nikajve ti dhe ai!- premtoi me serjozitetin më të madh bajraktari. Gjaksi i Shalës ka besë për tre ditë deri sa të bahet gjama e të hynë Shpend Mala në dhe. Bajraktari hypi në kervet dhe i dha dorën sokoleshës dhe duke i forcue kryet i tha: – Zoti të dhashtë kivet e forcë për ç’ka të ka gjetë!- Zoti të ndoimoftë e paç faqën e bardhë! – Bajraktar ,kjosh e pleqnosh! Të pastë fisi e të pastë Dukagjini! – Ndigjoni more burra;-qortoi me zgjuarsi bajraktari. Keni gabue randë që ja keni rrethue kullën kësaj burreshe.E di se vrasja e Shpndit ja ka ba gjakun xeher për shpagim te tanë fisit. Por në qoftë se ju ka tha kujt zemra, ashtë tha zemra e nanës për loçkën e vet! Razë Terakja sot ka nderue babën në vorr, djalin në drrasën e dekës, Nikaj-Merturin e te tanë Dukagjinin. Historia e saj nuk ka me u harrue kurrë për mirë sa të jetë besa dhe ndorja shqiptare. – Në nantë bajrakët e Dukagjinit ushtoi zani :- O oooo Ka vdekë Shpend Mala i Nikajve e hyn neser në dhe! Nën tunin e spatës u plasi rrashta dy qeve të kularit dhe nji mort i madh filloi. T’ nantë bajrakët e Dukagjinit lëshuen varg e vijë. Gjama e burrave terbushëm, dridhi tokën dhe tmerroi edhe zanat në malet përreth. Po mbydhej një herë e përgjithmonë dera e një kulle fisnike. Ndre Delia hyri në rradhën e parë të burrave gjamatar. Nji herezi, tue u gevishtë faqet deri në gjakosje, tue rrahë me grushta gjokin me një za të fortë thellsisht tragjik përseriti klishin e njohur dhe të përmotshëm “A oooooo i mjeri unë ,miku jem”! … aaah, aaaha, aaaha, aaa ha,ha, ha. A ka burrni ma të mbinatyrshme se sa nana me hy ndore për gjaksin e djalit?! Në fund të këtij rituali të vjeter sa reja e lashte e trungut arbnor. Ndre Delia ra mbi të vdekurin që e kishte vrarë me gishtin e vet. E përqafoi në shenjë dhimbje e respekti. Derdhi lot dhe qau me denesë, sikur ta kishte vëlla!- U ngrit në këmbë e faqe nanës shami zeze e gjithë fisit armik tha: Paç dritë e dielli o Shpend Mala! Ti paske kënë jetë shkurtë e unë rrezik zi! Razë Terakja, burrnesha e madh e malsisë Zoti të dhashtë kivet e qanër! -A ka gja ma të vështirë për një nanë se me pa gjaksin tue ra përmbys, bashkë me gjamatarët, përmbi të vetmin djalë e me nderue veç të tjerësh, për mos me shkelë kanunin?! – A ka forcë më të çeliktë karakteri në botë se sa ditën e tretë pas varrimit të djalit të vetëm nana, i thanë gjaksit të djalit:- Çohu se po të përcjell!- Razë Terakja e veshur në të zeza, e mbetur si qyqe pa frutin e saj të vetëm të kësaj jete e përcolli gjaksorin deri sa kaloi Qafën e Ndermanjës dhe hyri shëndosh në tokë të Shalës! Amzonat luftëtare sipas mitologjisë greke mendohet se kanë jetuar në Azinë e Vogël, në Kaukaz apo në stepat ukrahinase. Në qoftë se amzonat e verteta kanë jetuar tek ndonjë popull në histori , ato kanë jetuar në malet tona shqiptre. Amzona shqiptare Razë Terakja, triumfoi utopisht mbi dhimbjen e thellë të një nënë zemerplasur nga vdekja e djalit të saj të vetëm . Ajo u shenderrue ikonë e kultit të fjalës së nderit. Kult që thirret besa e shqiptare, e cila është fjala më e njohur në fjalorin e gjuhës sonë të vjetër.
- Tregimi është marrë në Facebook nga profili i krijuesit Nikoll Ulndreaj
Nehat Ramizi
Nehat Ramizi, lindi në vitin 1952 në fshatin Tërrnoc, komuna e Bujanocit. Shkollën fillore e kreu në fshatin e lindjes, të mesmen në Bujanoc, kurse Fakultetin Foilologjik, dega gjuhë dhe letërsi shqipe në Universitetin e Prishtinës. Me shkrime ka filluar të merret nga shkolla e mesme. Është nënkryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve ”Feniks” Preshevë;
Anëtar i Galaktika Atunis Lugina” ne seli në Preshevë;Anëtar i Akademisë së Arteve të Evropës; Nehat Ramizi në dorëshkrim ka një mori të shkrimeve të cilat presin dritën e botimit.
Jeton dhe punon profesor në shkollën fillore” Muharrem Kadriu “ në Tërrnoc.
Veprat letrare:
- “Plisi i lashtësisë” (poezi për të rritur);
- “Lokja” (Roman);
- “Rrjedhë pa dredhë”(poezi për të rritur);
- “Fëmijët në skenë” (pjesë teatrale);
- “Lule fushe për një syrrushe” (poezi për fëmijë);
- “Ëndërr shprese” (poezi për fëmijë);
- “Aforizma, proverba ose fjalë të urta”
- “Dridhjet në mes “ (Novela);
- “Kujtime të zgjuara” (poezi për fëmijë dhe të rinj);
- “Grishje skenike” (pjesë teatrale).
Cikël poezish nga poeti dhe prozatori Nehat Ramizi
YJET NË QIELL
Sonte natën e mbështolla
Me velin e zi të errësirës
Vuajtjejet e mia nuk pushuan
Që keq kapërthyen shpirtin tim!
As yjet në qiell
As hëna në zabel
Nuk më ndihmuan
T’i zbardhi ëndrrat
Që po më shtrëngojnë
Shpirtin tim të molisur !
Ofshamat në shpirt
Dridhën orakullin tim
Buzëqeshjen e trishtë
S’e ngrohu as dielli i korrikut !
Eh, në thinjat e mia
U sulën shumë bastardë
Që me xhelozinë e tyre pa fund
Çdo muzë të vargut po më shkund !
KUJTIMET
Sa herë kujtimet
Më tretën diku
Vargun n’poezi
Nuk po e gjej dot !
Mbi ato bjeshkë
Mbi ato male
Harmoni e trazuar
Fare e pa qetësuar !
Çmendurisht
Vrapoj pas shkronjave
Për t’i lidhur varg e vi
Po mbetën pa u vargëzuar
HESHTJA
Ah, kjo vetmia
Më ngjallë
Lumturi
Dhe shpresë
Në dhomën time
Të stolisur
Pa stoli
Të një heshtjeje
Që rri zgjuar
Në unin tim
Që e palos
Dhe e çpalos
Shkronjë pas shkronje
Varg pas vargu
Dhe së fundmi
Një riprodhim
I një krijimi
Që të tjerëve
U ngjallë
kënaqësi !
NETËT ME HËNË
Netët janë dëshmitare
E dashurisë së lidhur kurorë.
Edhe yjëzit si fener
Dritësojnë afshet tona.
Të gjitha lidhjet e dashurisë
Bëhen në fshehtësi.
Lidhen dhe zgjidhen gishtat
Me dashuri dhe xhelozi.
Hëna dhe netët janë aty
Në kohën e bashkimit para altarit.
Unazat robërojnë zemrat tona
Me bashkimin e quajtur lidhje.
Shumë dasmorë e përcjellin aktin
Dhe si të tillë i vëjnë kurorë përjetësie !
NDARJA
Ndarjen shumë rëndë
Unë e përjetova
Si dimrin me acar !
Ish i rëndë mallkimi
Në shpirtin tim
I trazuar me lotë kujtimi !
Kjo zemra e helmuar
Mbeti pa fjalë
U thye pa asnjë shpresë.
Vargu mbeti përgjysmë
I mbytur në pikëllim
Kurrë i pangushëlluar
ERRËSIRË NË VETMI
Vetmia si peng
Më rri mbi kokë
Edhe shumë rëndon
Natën pa hënë !
Për shpirtin tim
Nuk gjeta qetësi
As ditën as natën
Kurrë ndoshta…!
Kjo zemra ime
Do të mbetet peng
E vuajtje e mia
Përjetësisht
Të pashëruara !
JETA LAJTHITJEJE
As dje
As sot
Nesër s’e di
Njëherë po
Pastaj jo
Premtim lajthitjesh
Kurrë realizim
As dje
As sot
As nesër
Nuk ka kuptim !
- Për "Ora shqiptare", Bilall Maliqi
Ali Sh. Berisha
Ali Sh. Berisha u lind më 20.05.1949 në fshatin Llukar, komuna e Prishtinës. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, gjimnazin, SHLP-dega e Albanistikës, Fakultetin filologjik - Dega Letërsi dhe gjuhë Shqipe në Universitetin e Prishtinës.
Nga viti 1971 e deri në vitin 1976 punoi në Normale të Prishtinës, nga 2 shkurti i vitit 1976 e deri më 5 korrik 1990 punoi në Televizionin e Prishtinës, në vitin 1992 dhe 1993 punoi në Qendrën për Informim të Kosovës, nga viti 1993 punoi arsimtar i gjuhës shqipe në Shkollën fillore "Zenel Hajdini" të Prishtinës, nga fillimi i vitit 2003 e deri në gusht të vitit 2005 punoi në Radiotelevizionin e Kosovës kur edhe migroi në Gjermani për shkak të martesës.
Për pjesmarrje në demonstratat e vitit 1968 dhe për udhëheqjen e referendumit për pavarësi në Kodrën e Trimave më 1991 u dënua me burg.
Me kultivimin e poezisë u mor qysh si gjimnazist dhe vazhdon edhe sot. Kultivoi prozën e shkurtër për fëmijë si dhe shkroi tregime për të rritur, të cilat i botoi nëpër gazetat dhe revistat e kohës. Nga viti 1990 u mor me hulumtime trashëgimore e historike dhe si rezultat botoi monografinë "Bashkia e Llukarit" në dy pjesë si dhe Gallapi i Prishtinës në tetë pjesë sipas periudhave historike.
Gjithesej ka botuar 21 tituj. Libri i fundit i tij është "I kujt është dielli".
Poezi nga Ali Sh. Berisha
Atdhe
Aty ku ama të lëshoi mbi dhe
aty ku ajrin thithe për herë të parë
aty ku zërin nxore me të qarë
dhe u qumështove quhet atdhe
Aty ku të ngrohën sytë e nënës
aty ku të ndritën rrezet e hënës
aty ku të bëri hije krahu i shqipes
quhet atdhe ai kopsht i rritës
Aty ku fjalën e parë shqiptove
aty ku një abetare fillimisht shfletove
aty ku një aeroplan ëndërrove
dhe qiellin e pa anë quhet atdhe
Do të më gjesh
Po të shkoi mendja
Do të më gjesh
Ulur anës oxhakut
Me kokën tym
E zemrën prush
Nëse s'më gjenë mua
Do gjesh hijen time
Gojë mbyllur
Me xixa në sy
Ajo brushë
Ajo brushë që në kaltërsi të qiellit
nxjerr yje, hënë e diell
dhe i fsheh me re t'purpurta e të zeza
me flakë, murmurima e shi
fusin bojë në sytë e mi
Ajo brushë që bën mrekulli
që ngjyen gjelbër, remtë e me bardhësi
nuk harron edhe mua të më bojatisë,
me push e zjarr
thinjat t’mi brymosë mbi ballin ugar
t'më nxjerr sumbulla e t'më vë krahnez
tek më mbulon me napë të zezë
Unë e kam gjetë hënën time
Nuk kishim zili askend
në rrugën e qumështit
në bashkimin e orbitave
brenda galaktikës sonë
E gjeta a më gjeti zoti e di
dhe që të dy kënaqemi
kur galaktika yjë e hëna pjellë
brenda orbitës së dashurisë
Përpiquni të keni orbitë të njejtë
por kurrësesi kopje jona
se mund të keni vetëm përplasje
dhe djegie e fikje me dhemb
Ta njoh vargun
Ta njoh cigmën kallkan
puhinë nëpër lule tek harbon
diellin që të përvëlon
dhe vjeshtën që ëmbëlson
bilbil i të gjitha stinëve
në vargun që mbëlton
Ta njoh vetëtimën që shkrepë
zjarrin që t'ngrohë e pjek
valëçmendurën që të rrëmben
thellësinë që e arrinë
bilbil i të gjitha stinëve
në vargrrezen që shtrinë
Urtaku
Urtaku kërkon të mësojë
fjala që rrjedh të jetë prej guri
e dlirë dhe pa bisht
për të zbardhë fytyrën
e ndjekur mënxyrën
E shikon xixën që guri nxjerr
tek qorton ashpër fajësitë
e kokave inatçore
dhe bukurinë e saj e tjerr
në furkën e urtësisë prore
Zgjithë nyjet që nxjerrin rrufe
qetëson gjakun nëpër damarë
dhe ylberin që harkon
me lule plagët kuron
që t'ketë qiell pa re
Pamje trishtuese
Është natë e vonë
nga larg shoh dritë të zjarrtë
tek zgjërohet mbi Nekavestheim
Hëna e plotë derdhë rreze
të shpërthejë terrin deri në tokë
po reja me flakë merr kontura kuçedre
t'i hajë krijuesit e vet
Është natë e vonë
hëna e yjet në qiellin e kthjellët
mbi Nekavestheim dhe Kastriotin tim
luftojnë kuçedrën që zehër derdhë mbi dhe
Iku brend me pamje lufte
mes bukurisë që falë kthjelltësi qielli
kërcënimit që vjen nga mendja njerëzore
për të vrarë vetvetën
24.05.2013, Horkheim
Vendqetësi
Gërmoj nëpër vendqetësitë e vendlindjes sime
dhe takoj vrullet e heshtura nën tokë
rrafshuar e shënjuar me kunja të kalbur
me gurë të ngulur që masin hijet
me gurë të mermert që flasin shkurt
përmes dorës së mjeshtrit
emrin dhe mbiemrin e pushuesit përjetshëm
ndonjë lutje që fare nuk e kuptoj
Unë edhe më tej gërmoj nxehtë
historinë e jetës që heshtë errët dhe ftohtë
kur kuptoj kohën e harbimit të eshtrave mveshur me mish
gëzohem se kam arritë t'ringjallë
identitetin e nëpërkëmbur nga të gjallët
edhe pse e di se një ditë
do të pushojë harbimi im nëpër varreza
e më s'do të mund të pështyjë filozofinë ogurzezë
të mendjeve të mykura
28.08.2013, Heilbronn
Maj i blertë
Thuhet nga balta ka lindur njeriu
nga gjelbërimi engjulli
por unë jam nga ashti e mishi
që të digjem e piqem
për blerimin që zë fill në maj
e kurrë s'vyshket
po n'dritë shkrihet
Maji përsëritet e përsëritet
e unë lutem e lutem
shëndetshëm si hithi
e fort si hekuri
ndërsa engjulli im çelë pesëshe
me mjaltin në gjuhë
me agimin në sy
4.05.2013
Ejani
Pranveren mos e ndalni
femijet thërrasin me klithma
unë me buri
Ajo vjen me diell e shi
të thurë gjelbërim e lule
dhe këngë zogjësh
Pranverën që ta kemi n'shpirt
cicërimën tonë ta ruajmë
ta flasim e shkruajmë
Ju pandehni
Ju pandehni se kam harruar
se ç'më shkon për të qeshur
dhe për të qarë
Keni të drejtë të pandehni
të heshtni të çirreni e shani
të bëni ç'farë të doni
Kot të shkelësh nëpër prush
t'i fusësh duart në ujë të valuar
pëshurrshi hijen tuaj
Heilbronn, 17.gusht 2013
Një ditë me shqotë
Nje ditë me shqotë
Ty të lagte streha e një shtëpie të vjetër
Mua më rrahte veriu i egër
Nën atë strehë mbetën
vetëm gjurmat e atleteve që kishe mbathur
dhe loti im si pika strehe
Trete siç u tret bora e atij dimri
E për ty s’mësova nga motet që vraponin
as nga dallëndyshet që shtegtonin
Rigjetja
Pikërisht atëherë kur qëllonin
Shtatin tim mënxyrat e mileniumit të ri
Nga humbëtira një zë më erdhi
Në trurin tim u kthyen gjurmat
E mbetura nën strehën e shtëpisë së vjetër
Dhe loti i varur aty e askund tjetër
U kthye dëshira për rrezet e diellit
Që nga Thanishtja si rilindje shpërthenin
E me tërë ngrohtësinë më mbërthenin
Njejtë
Edhe sot si atë tetor kur kërkoje nëpër vitrina
Drithërimën e harruar nën strehën e vjetër
E rishton si asnjëherë tjetër
Më s’ka ankth shqote as lot të gurt strehe
Ka ngrohtësi të zemrës së gjetur
Dhe rikthim kujtimesh të kohës së fjetur
Ka diell përbrenda zemrash e në shuplaka
Ka pranverë në sy e gjelbërim në hapa
Ka gurrë biluri në gjuhën që rrjedh
Në një sallë turku
Në një sallë turku
Ku shfletohet përditë libri i shkretëtirës
Dhe shijohet hëna që përcëllon shpirtin
Qëndrojnë gozhduar Skënderbeu me gjokun n'vrapim
Ismail Qemali me lotët në sytë e skuquar
Ibrahim Rugova me dardhë ukere në gojë
Dhe Adem Jashari me pushkë në dorë
Tek u thotë të parëve nën pelerinë
Asgjë s'është si në vegim
Daullet pushojnë derisa fjalët me zhurmë vriten
E flamujtë fallso të fabrikuar n'Kinë valviten
Për njëqindvjetorin e pavarësisë turma me qaraveshje
Ngritet më hozhgjolldën e Krisgot
Me derset që palohen nën gëzhojë të egos
Dhe bajatohet folklori përcjell me KRAG
Valle e zanave që në prag
Flamuri i qullur n'gjak përparëse bërë
Ngjallë afshet që kulmojnë në dihamë
Në arenën e ngushtë rënduar ethshëm n'frymim
Pushtuar nga lëkurbardhat e ftohta me sy të akullt
Nën vështrimin e fëmijëve që mes rreshtave vrapojnë
E klithin aq thekshëm sa nuk dëgjohen
Nën kupën e qelqtë ku humbin konturat e kuqlimit
Për ëndrrën që s'ka perënduar
Truri më bëhet këlli para librit të hapur në tavolinë
O si ta çliroj shpirtin që proteston -
Një zë nga brenda më thotë
Të dal në freskë nën shqotë
Larg zgërdhirjeve që ashtin gërryjnë
E gjak lirie përlyejnë
Me egot e fanatizmin që pllakos
Dhe shkollën e kombëtares afshëm baltosë...
Ashti im i vjetër
antropologët masin e peshojnë
ashtin tim të gjetur në shkëmb
sa shkëmbi të vjetër
pushtuar nga tregime dhembjesh
e hulumtojnë
si bazë dhe majë të piramidës
që s'shembet po përtrihet si kullë qëndrese
dhe aromon lindjen me polenin e mbjellë
që të rritet deri te e vërteta
Fosil i gjallë
jam fosil varrosur e përlindur këtu
edhe hi urne jam
i shpërndarë si polen lulesh
me krahë të shtrirë edhe përtej lindjes
edhe përtej perëndimit
kam mbledhë rryma ajri e detesh
edhe akullin e dy poleve
në hemoglobinën time
Kroi mbi mëhallë
Kroin me qynga dheu mbi mëhallë
sa herë kthehem të pi ujë
e gjej të shembur nga thundra kuajsh të zi
përvjeli duart dhe ia largoj llucën
ia largoj duhmën
e pres derisa të kthellet
që sytë t'i ngopë sërish me njomësi
sërish përvëlimin ta kthej n'gjelbërim
Në atë krua me qynga dheu
ngjyrën e bjeshkës e vjel
marr rrezet e virgjëra të mëngjesit
pastaj i kapem qiellit të kaltër
me zogjtë që më mbushin ëndrra
dhe kthehem sërish
baltën e pjekur ta puth në currjel
Heilbronn, 28.I.2013, ora 03.26
Kujtesë
Nga përplasjet e vala ngrita shtat
siç kishte ngritur shtat mali i vajit e këngës
me lindjen që s'e mba mend
as Dheu i bardhë tek Udhët e bardha
e në kujtesë nuk pati kurrë vend
as për fshesën e dhembjes -
se përsëritet sa herë më bie të përzë
kuajt e zi që s'ndalojnë të harbojnë
Duke ndjekur gjurmat
Asaj dhiareje që lahej me rrezet e para
dhe të fundit që e kapte hija
ndiqnim hapat e njëri-tjetrit
gulqueshëm kah shtegu i dritës
që rrëshqiste deri prapa dyersh
Ecnim dhe endnim fijet e një ëndrre
që zgjateshin nëpër gjurmat e reja
pa tretur në thanë thurja e lulesës
e ngritej bërthamë dielli
të djeg e pjek hapat n'shpejtim
Tashti ecim krahas e kërkojmë dhiaren
e tretur në themele çerdhesh
dëgjojmë përkundje djepash e ninulla
tek lahen puthjet me rreze
e xhamat shndërrohen në ylber
Eja valë
Eja valë me oshtimë
Hidhu rrëfeshëm në trupin tim
Po s’më rrëzove mbi këtë zallë
Do të ngritem Jezu i gjallë
Do t’u qeshem kuajve t’bardhë
Mos ndiej mëshirë po hidhu
Mbi trupin tim si të duash përdridhu
Nuk po më mbetet fare merak
Lartësi egoje për të prekur
Veç verbërimit të syrit gjak
Që s’do tjetër pos hekur
Nuk jam Jezusi
Andaj le të më rrahin zallë e valë
Trupin tim n’kryq për ta kall
Fund pusi që t’mos shoh
Tek shndërrohem në çerep
Zjarr i zjarreve tek më pjek
Dhuratë
(Razalisë për ditën e të dashuruarve)
Dhuratë për ty kam emrin Razali
kam syrin që t'falë dashuri
zemrën deri n'amshim
zërin për galdim
gishtërinjtë që lule mbjellin
dhe për ty aromë sjellin
si sot gjithëherë
në çdo stinë gjithnjë ylber
Heilbronn, 14.2.2013
Rrapi im
Rrapi im kishte një kurorë
Nga Nishi në Janinë
Nga Manastiri në Kotor
Të huajt ia curruan deg'të
Ia hodhën në zjarrë
Pikoi loti që s'do tharë
Rrapi im nxjerr pipa t'ri
Rrriten pa blerim e diell
E frytnohen për liri
Trungu im i lashtë
Nëpër shekuj plagët e marra
Po i kuron ëndrrat e vrara
Me fat
dashuri e dhembje më përcjellin
me bukën e mbështjellë
bashk me urimin rrugës para agimit
e diellin nuk e shoh
nëntoka më pret
me fat
futem në zgafellë dhe eci e eci
me llamb karbiti nëpër terrin e nëntokës
pastaj përthyej shkëmbin
djersë e xehe më shtresohen
tek kafshoj bukën e ditës
e me sy ha kristalet
sërish gërmoj ndoshta edhe varrin tim
për dashurinë time
Kur dal dielli veç ka perënduar
edhe unë iki nga zgafella rëndë
duke bartur me vete
brendinë e nëntokës
dashurinë e fjalës së ngrohtë
eci e eci e trokas burrërisht
nëpër dyert që duhet të hapen
për diellin e nëntokës që s'perëndon
po ngrohë dhembshëm
për dashurinë e madhe
me fat
27.02.2013, ora 01,25.
Loti i Ilirides
Loti i Ilirides rrëshqet
kur zogjët e saj nuk jetojnë qetë
në çerdhen e vet
mërzitet në Majebardhë
kur grindjet s'pushojnë
e dashuria s'nis
dhe në mes të zogjëve
dreqi ojna qëndis
Loti pikë e pikat nuk pushojnë
kur sojsorollopi qëllon
e gjakosë qetësinë
dhe s'ndëshkohet
po shndërrohet
n'ulurimë
Rrjedhin lotët e gërryejnë Iliridën
e lënë në mëshirë
të Erës së thiut
teksa zogjtë e saj shahen e grinden
për thërmijat e lëna
e s'ja njohin dhembjen nënës
po edhe më tej
bëhen ushqim i gjëmës
02.03.2013, ora 02.43
Kur
Kur flakët lëpijnë qiellin
e toka bëhet hi
nuset grisin velin
për të rënë shi
Në tokën e djegur
farë dielli e mbetur
nisë ëndërr të re
me rreze të krehur
E nis së qepuri vel i ri
prej gjaku e diliri
prej djersës që rrjedh
në vetëdije derdhë
Kur bari gjelbërohet
e nëna s'përvëlohet
me zjarre rikujtohen
flijimet mos t'harrohen
07.03.2013, ora 00.06
Çdo natë
Çdo natë
më ikë nëpër terr
nëpër shi
dhembja më zë
në gjoks e në sy
kthehesh me ag
ëndrrën më ndjek
në zemër
më fut fresk
Lodhjen e shtrinë
në karrocën e artë
e diellin shijon
kur lë horizontin
pas kafesë
dhe një rriske buke
lyer me djersë
dhe dhembje
Me tu afruar mbremja
ankthi më shtrëngon
si kurora Jezusin
se e di
që naten
do ta kem krejt terr
deri në agun e ri
18.03.2013
Kujtesë
Në kujtesë ende kullifitet kafeja
dhe dielli i ngrohtë si një bukë ndore
mbi mrizin e bardhokave
rrethuar me plepa të gjatë
e qerdhe kumrijash
Ende ndër duar më rrinë gështenjat e egra
tek pikun e qërohen në kalldërm
ndërsa unë përkulem thellë
i zgjedh binjaket e kafta
dhe i vë përballë
në tavolinën si dielli
Në kujtesë ende kullufitet kafeja e harruar
që pret ta lexoj letrën e ardhur
nga fundi i botës
dhe një nga një më nxjerr lotët
të më rrëshqasin në gotën e porcelant
njelmtë e ëmbël bashkë
Kroi i Jetës
bie në gjunjë dhe përkulem
derisa buzët të të puçin syprinën
dhe pi
diell
e qiell
zemrën flladis me ty
e lindem
dhe rilindem
me syrin që shprehë kroin e jetës
gjuhën e ëmbël
që deri në ekstazë
dehë
Zarfa më mbyllte syrin
Shportën e vendosa në ulësen e parë
Vetën e lash nën dritën që pas pak do fikej
Ti hyre dhe e ndeze makinën dhe ike nëpër terr
Unë vrapova vetëm deri te qoshja e shtëpisë
Shndërruar në erë e akull
U ktheva me zemrën quar peshë
Fika zërat që gërvalleshin nga Shkodra në Butrint
Evliatë tek qitnin fall te hamami turk n'Prishtinë
Trazova eshtrat e Ahmet Shtimes
Derisa lavatriqja lante pluhurin tënd
Mbusha shportën me djersen tënde
Ngjita shkallët e drunjta
Me veshët picërr në pritje t'një fjale
Ndeja rrobat dhe vetën
Në heshtjen që ngulfatë e vret ngadalë
Në zbritje fika dritën e zbehtë të tavanit
Pastaj edhe atë të korridorit
Veshët s'më zënë cingërimë telefoni
As gërvalljet në Ballkanin çmendurak
Pos eshtrave të Shtimjanit vrarë në pritë
Tek shoh orën e harruar
Ndiej zukatjen në veshët e lodhur
Pushimin e eshtrave të shkapërderdhura
Pranë telefonit që vazhdimisht hesht
Pranë zarfës që syrin më shkel
Tashmë është vonë për rojen e dështuar
Për fjalën e kapërdirë
Për qetësimin e erës nën qiellin plumb
Për pranverën që akull ka zënë
Përveç përplasjeve që trurin më gërryjnë
Dua të shtrihem dhe zukatjet nga koka t'i shporr
Por terri se ç'më hyn nëpër dritare
Dhe më mbështjell me perden e qetësisë
Që nesër me agim të dëgjoj frymëmarrjen
Të shoh në sy një kokërr gëzim
6.04.2013, ora 01.40
Pellgu i ferrit
Po nisej kolona me bekim të satanës
në Frontin e Adriatikut për të ndjekur erë të derrit
po nisej kolona pa bekimin e atmes
për në pellgun e ferrit
Qeleshebardhët lëviznin
si të ecnin majet e gurta të bjeshkëve
dhe vetëvetën mërtypnin
ngapak mish dhije te kripur me tym eshke
Lëviznin qeleshebardhët skaj Drinit
të përvëluar nga etja
iu falnin opingat e grisura shkrepave e vërrinit
tabanët e përgjakur shpuar në thepa
Udhës së Pajtonëve ia falnin ndonjë qeleshe
të shpuar nga krismat e zeza
ndonjë buzë të djegur peshqeshe
ndonjë sy të shkimur bukureza
Një qeleshe mësyente kroin zemërzhuritur
po plumbi ia vriste diellin
ujin ende pa arritur
të njomte gojën shkrum pa parë ylberin
Kolonës së qeleshebardhëve për kujtim i ndalte
secili shkrep nga nje copë lëkurë
toka e ëndërruar gjakun ia pinte
Ia shkimte ylberin Shkodra e shpresës si kurrë
Tufa e qeleshebardhëve po ecte drejt flijimit
në kampin e "Monopollit"po ngujohej
me plumba e bajoneta ngriteshin në kult të krimit
në Tivar etja për jetë po shitohej
Po fikeshin yjet me bekim të satanës
që qizme pushtuesi luleqeleshbardhët të shkilte
po zbardhej deti me bekim të rrotës s'amës
që tokën e begatë të tyre ta milte
Të gjallë e të vdekur heshtnin
vetëm Tivari e deti me kasapët llokoqitnin
që diellit ia përlyenin faqet e arta
ndërsa hënës e shkrepave faqet e akullta
Nga viti 1971 e deri në vitin 1976 punoi në Normale të Prishtinës, nga 2 shkurti i vitit 1976 e deri më 5 korrik 1990 punoi në Televizionin e Prishtinës, në vitin 1992 dhe 1993 punoi në Qendrën për Informim të Kosovës, nga viti 1993 punoi arsimtar i gjuhës shqipe në Shkollën fillore "Zenel Hajdini" të Prishtinës, nga fillimi i vitit 2003 e deri në gusht të vitit 2005 punoi në Radiotelevizionin e Kosovës kur edhe migroi në Gjermani për shkak të martesës.
Për pjesmarrje në demonstratat e vitit 1968 dhe për udhëheqjen e referendumit për pavarësi në Kodrën e Trimave më 1991 u dënua me burg.
Me kultivimin e poezisë u mor qysh si gjimnazist dhe vazhdon edhe sot. Kultivoi prozën e shkurtër për fëmijë si dhe shkroi tregime për të rritur, të cilat i botoi nëpër gazetat dhe revistat e kohës. Nga viti 1990 u mor me hulumtime trashëgimore e historike dhe si rezultat botoi monografinë "Bashkia e Llukarit" në dy pjesë si dhe Gallapi i Prishtinës në tetë pjesë sipas periudhave historike.
Gjithesej ka botuar 21 tituj. Libri i fundit i tij është "I kujt është dielli".
Poezi nga Ali Sh. Berisha
Atdhe
Aty ku ama të lëshoi mbi dhe
aty ku ajrin thithe për herë të parë
aty ku zërin nxore me të qarë
dhe u qumështove quhet atdhe
Aty ku të ngrohën sytë e nënës
aty ku të ndritën rrezet e hënës
aty ku të bëri hije krahu i shqipes
quhet atdhe ai kopsht i rritës
Aty ku fjalën e parë shqiptove
aty ku një abetare fillimisht shfletove
aty ku një aeroplan ëndërrove
dhe qiellin e pa anë quhet atdhe
Do të më gjesh
Po të shkoi mendja
Do të më gjesh
Ulur anës oxhakut
Me kokën tym
E zemrën prush
Nëse s'më gjenë mua
Do gjesh hijen time
Gojë mbyllur
Me xixa në sy
Ajo brushë
Ajo brushë që në kaltërsi të qiellit
nxjerr yje, hënë e diell
dhe i fsheh me re t'purpurta e të zeza
me flakë, murmurima e shi
fusin bojë në sytë e mi
Ajo brushë që bën mrekulli
që ngjyen gjelbër, remtë e me bardhësi
nuk harron edhe mua të më bojatisë,
me push e zjarr
thinjat t’mi brymosë mbi ballin ugar
t'më nxjerr sumbulla e t'më vë krahnez
tek më mbulon me napë të zezë
Unë e kam gjetë hënën time
Nuk kishim zili askend
në rrugën e qumështit
në bashkimin e orbitave
brenda galaktikës sonë
E gjeta a më gjeti zoti e di
dhe që të dy kënaqemi
kur galaktika yjë e hëna pjellë
brenda orbitës së dashurisë
Përpiquni të keni orbitë të njejtë
por kurrësesi kopje jona
se mund të keni vetëm përplasje
dhe djegie e fikje me dhemb
Ta njoh vargun
Ta njoh cigmën kallkan
puhinë nëpër lule tek harbon
diellin që të përvëlon
dhe vjeshtën që ëmbëlson
bilbil i të gjitha stinëve
në vargun që mbëlton
Ta njoh vetëtimën që shkrepë
zjarrin që t'ngrohë e pjek
valëçmendurën që të rrëmben
thellësinë që e arrinë
bilbil i të gjitha stinëve
në vargrrezen që shtrinë
Urtaku
Urtaku kërkon të mësojë
fjala që rrjedh të jetë prej guri
e dlirë dhe pa bisht
për të zbardhë fytyrën
e ndjekur mënxyrën
E shikon xixën që guri nxjerr
tek qorton ashpër fajësitë
e kokave inatçore
dhe bukurinë e saj e tjerr
në furkën e urtësisë prore
Zgjithë nyjet që nxjerrin rrufe
qetëson gjakun nëpër damarë
dhe ylberin që harkon
me lule plagët kuron
që t'ketë qiell pa re
Pamje trishtuese
Është natë e vonë
nga larg shoh dritë të zjarrtë
tek zgjërohet mbi Nekavestheim
Hëna e plotë derdhë rreze
të shpërthejë terrin deri në tokë
po reja me flakë merr kontura kuçedre
t'i hajë krijuesit e vet
Është natë e vonë
hëna e yjet në qiellin e kthjellët
mbi Nekavestheim dhe Kastriotin tim
luftojnë kuçedrën që zehër derdhë mbi dhe
Iku brend me pamje lufte
mes bukurisë që falë kthjelltësi qielli
kërcënimit që vjen nga mendja njerëzore
për të vrarë vetvetën
24.05.2013, Horkheim
Vendqetësi
Gërmoj nëpër vendqetësitë e vendlindjes sime
dhe takoj vrullet e heshtura nën tokë
rrafshuar e shënjuar me kunja të kalbur
me gurë të ngulur që masin hijet
me gurë të mermert që flasin shkurt
përmes dorës së mjeshtrit
emrin dhe mbiemrin e pushuesit përjetshëm
ndonjë lutje që fare nuk e kuptoj
Unë edhe më tej gërmoj nxehtë
historinë e jetës që heshtë errët dhe ftohtë
kur kuptoj kohën e harbimit të eshtrave mveshur me mish
gëzohem se kam arritë t'ringjallë
identitetin e nëpërkëmbur nga të gjallët
edhe pse e di se një ditë
do të pushojë harbimi im nëpër varreza
e më s'do të mund të pështyjë filozofinë ogurzezë
të mendjeve të mykura
28.08.2013, Heilbronn
Maj i blertë
Thuhet nga balta ka lindur njeriu
nga gjelbërimi engjulli
por unë jam nga ashti e mishi
që të digjem e piqem
për blerimin që zë fill në maj
e kurrë s'vyshket
po n'dritë shkrihet
Maji përsëritet e përsëritet
e unë lutem e lutem
shëndetshëm si hithi
e fort si hekuri
ndërsa engjulli im çelë pesëshe
me mjaltin në gjuhë
me agimin në sy
4.05.2013
Ejani
Pranveren mos e ndalni
femijet thërrasin me klithma
unë me buri
Ajo vjen me diell e shi
të thurë gjelbërim e lule
dhe këngë zogjësh
Pranverën që ta kemi n'shpirt
cicërimën tonë ta ruajmë
ta flasim e shkruajmë
Ju pandehni
Ju pandehni se kam harruar
se ç'më shkon për të qeshur
dhe për të qarë
Keni të drejtë të pandehni
të heshtni të çirreni e shani
të bëni ç'farë të doni
Kot të shkelësh nëpër prush
t'i fusësh duart në ujë të valuar
pëshurrshi hijen tuaj
Heilbronn, 17.gusht 2013
Një ditë me shqotë
Nje ditë me shqotë
Ty të lagte streha e një shtëpie të vjetër
Mua më rrahte veriu i egër
Nën atë strehë mbetën
vetëm gjurmat e atleteve që kishe mbathur
dhe loti im si pika strehe
Trete siç u tret bora e atij dimri
E për ty s’mësova nga motet që vraponin
as nga dallëndyshet që shtegtonin
Rigjetja
Pikërisht atëherë kur qëllonin
Shtatin tim mënxyrat e mileniumit të ri
Nga humbëtira një zë më erdhi
Në trurin tim u kthyen gjurmat
E mbetura nën strehën e shtëpisë së vjetër
Dhe loti i varur aty e askund tjetër
U kthye dëshira për rrezet e diellit
Që nga Thanishtja si rilindje shpërthenin
E me tërë ngrohtësinë më mbërthenin
Njejtë
Edhe sot si atë tetor kur kërkoje nëpër vitrina
Drithërimën e harruar nën strehën e vjetër
E rishton si asnjëherë tjetër
Më s’ka ankth shqote as lot të gurt strehe
Ka ngrohtësi të zemrës së gjetur
Dhe rikthim kujtimesh të kohës së fjetur
Ka diell përbrenda zemrash e në shuplaka
Ka pranverë në sy e gjelbërim në hapa
Ka gurrë biluri në gjuhën që rrjedh
Në një sallë turku
Në një sallë turku
Ku shfletohet përditë libri i shkretëtirës
Dhe shijohet hëna që përcëllon shpirtin
Qëndrojnë gozhduar Skënderbeu me gjokun n'vrapim
Ismail Qemali me lotët në sytë e skuquar
Ibrahim Rugova me dardhë ukere në gojë
Dhe Adem Jashari me pushkë në dorë
Tek u thotë të parëve nën pelerinë
Asgjë s'është si në vegim
Daullet pushojnë derisa fjalët me zhurmë vriten
E flamujtë fallso të fabrikuar n'Kinë valviten
Për njëqindvjetorin e pavarësisë turma me qaraveshje
Ngritet më hozhgjolldën e Krisgot
Me derset që palohen nën gëzhojë të egos
Dhe bajatohet folklori përcjell me KRAG
Valle e zanave që në prag
Flamuri i qullur n'gjak përparëse bërë
Ngjallë afshet që kulmojnë në dihamë
Në arenën e ngushtë rënduar ethshëm n'frymim
Pushtuar nga lëkurbardhat e ftohta me sy të akullt
Nën vështrimin e fëmijëve që mes rreshtave vrapojnë
E klithin aq thekshëm sa nuk dëgjohen
Nën kupën e qelqtë ku humbin konturat e kuqlimit
Për ëndrrën që s'ka perënduar
Truri më bëhet këlli para librit të hapur në tavolinë
O si ta çliroj shpirtin që proteston -
Një zë nga brenda më thotë
Të dal në freskë nën shqotë
Larg zgërdhirjeve që ashtin gërryjnë
E gjak lirie përlyejnë
Me egot e fanatizmin që pllakos
Dhe shkollën e kombëtares afshëm baltosë...
Ashti im i vjetër
antropologët masin e peshojnë
ashtin tim të gjetur në shkëmb
sa shkëmbi të vjetër
pushtuar nga tregime dhembjesh
e hulumtojnë
si bazë dhe majë të piramidës
që s'shembet po përtrihet si kullë qëndrese
dhe aromon lindjen me polenin e mbjellë
që të rritet deri te e vërteta
Fosil i gjallë
jam fosil varrosur e përlindur këtu
edhe hi urne jam
i shpërndarë si polen lulesh
me krahë të shtrirë edhe përtej lindjes
edhe përtej perëndimit
kam mbledhë rryma ajri e detesh
edhe akullin e dy poleve
në hemoglobinën time
Kroi mbi mëhallë
Kroin me qynga dheu mbi mëhallë
sa herë kthehem të pi ujë
e gjej të shembur nga thundra kuajsh të zi
përvjeli duart dhe ia largoj llucën
ia largoj duhmën
e pres derisa të kthellet
që sytë t'i ngopë sërish me njomësi
sërish përvëlimin ta kthej n'gjelbërim
Në atë krua me qynga dheu
ngjyrën e bjeshkës e vjel
marr rrezet e virgjëra të mëngjesit
pastaj i kapem qiellit të kaltër
me zogjtë që më mbushin ëndrra
dhe kthehem sërish
baltën e pjekur ta puth në currjel
Heilbronn, 28.I.2013, ora 03.26
Kujtesë
Nga përplasjet e vala ngrita shtat
siç kishte ngritur shtat mali i vajit e këngës
me lindjen që s'e mba mend
as Dheu i bardhë tek Udhët e bardha
e në kujtesë nuk pati kurrë vend
as për fshesën e dhembjes -
se përsëritet sa herë më bie të përzë
kuajt e zi që s'ndalojnë të harbojnë
Duke ndjekur gjurmat
Asaj dhiareje që lahej me rrezet e para
dhe të fundit që e kapte hija
ndiqnim hapat e njëri-tjetrit
gulqueshëm kah shtegu i dritës
që rrëshqiste deri prapa dyersh
Ecnim dhe endnim fijet e një ëndrre
që zgjateshin nëpër gjurmat e reja
pa tretur në thanë thurja e lulesës
e ngritej bërthamë dielli
të djeg e pjek hapat n'shpejtim
Tashti ecim krahas e kërkojmë dhiaren
e tretur në themele çerdhesh
dëgjojmë përkundje djepash e ninulla
tek lahen puthjet me rreze
e xhamat shndërrohen në ylber
Eja valë
Eja valë me oshtimë
Hidhu rrëfeshëm në trupin tim
Po s’më rrëzove mbi këtë zallë
Do të ngritem Jezu i gjallë
Do t’u qeshem kuajve t’bardhë
Mos ndiej mëshirë po hidhu
Mbi trupin tim si të duash përdridhu
Nuk po më mbetet fare merak
Lartësi egoje për të prekur
Veç verbërimit të syrit gjak
Që s’do tjetër pos hekur
Nuk jam Jezusi
Andaj le të më rrahin zallë e valë
Trupin tim n’kryq për ta kall
Fund pusi që t’mos shoh
Tek shndërrohem në çerep
Zjarr i zjarreve tek më pjek
Dhuratë
(Razalisë për ditën e të dashuruarve)
Dhuratë për ty kam emrin Razali
kam syrin që t'falë dashuri
zemrën deri n'amshim
zërin për galdim
gishtërinjtë që lule mbjellin
dhe për ty aromë sjellin
si sot gjithëherë
në çdo stinë gjithnjë ylber
Heilbronn, 14.2.2013
Rrapi im
Rrapi im kishte një kurorë
Nga Nishi në Janinë
Nga Manastiri në Kotor
Të huajt ia curruan deg'të
Ia hodhën në zjarrë
Pikoi loti që s'do tharë
Rrapi im nxjerr pipa t'ri
Rrriten pa blerim e diell
E frytnohen për liri
Trungu im i lashtë
Nëpër shekuj plagët e marra
Po i kuron ëndrrat e vrara
Me fat
dashuri e dhembje më përcjellin
me bukën e mbështjellë
bashk me urimin rrugës para agimit
e diellin nuk e shoh
nëntoka më pret
me fat
futem në zgafellë dhe eci e eci
me llamb karbiti nëpër terrin e nëntokës
pastaj përthyej shkëmbin
djersë e xehe më shtresohen
tek kafshoj bukën e ditës
e me sy ha kristalet
sërish gërmoj ndoshta edhe varrin tim
për dashurinë time
Kur dal dielli veç ka perënduar
edhe unë iki nga zgafella rëndë
duke bartur me vete
brendinë e nëntokës
dashurinë e fjalës së ngrohtë
eci e eci e trokas burrërisht
nëpër dyert që duhet të hapen
për diellin e nëntokës që s'perëndon
po ngrohë dhembshëm
për dashurinë e madhe
me fat
27.02.2013, ora 01,25.
Loti i Ilirides
Loti i Ilirides rrëshqet
kur zogjët e saj nuk jetojnë qetë
në çerdhen e vet
mërzitet në Majebardhë
kur grindjet s'pushojnë
e dashuria s'nis
dhe në mes të zogjëve
dreqi ojna qëndis
Loti pikë e pikat nuk pushojnë
kur sojsorollopi qëllon
e gjakosë qetësinë
dhe s'ndëshkohet
po shndërrohet
n'ulurimë
Rrjedhin lotët e gërryejnë Iliridën
e lënë në mëshirë
të Erës së thiut
teksa zogjtë e saj shahen e grinden
për thërmijat e lëna
e s'ja njohin dhembjen nënës
po edhe më tej
bëhen ushqim i gjëmës
02.03.2013, ora 02.43
Kur
Kur flakët lëpijnë qiellin
e toka bëhet hi
nuset grisin velin
për të rënë shi
Në tokën e djegur
farë dielli e mbetur
nisë ëndërr të re
me rreze të krehur
E nis së qepuri vel i ri
prej gjaku e diliri
prej djersës që rrjedh
në vetëdije derdhë
Kur bari gjelbërohet
e nëna s'përvëlohet
me zjarre rikujtohen
flijimet mos t'harrohen
07.03.2013, ora 00.06
Çdo natë
Çdo natë
më ikë nëpër terr
nëpër shi
dhembja më zë
në gjoks e në sy
kthehesh me ag
ëndrrën më ndjek
në zemër
më fut fresk
Lodhjen e shtrinë
në karrocën e artë
e diellin shijon
kur lë horizontin
pas kafesë
dhe një rriske buke
lyer me djersë
dhe dhembje
Me tu afruar mbremja
ankthi më shtrëngon
si kurora Jezusin
se e di
që naten
do ta kem krejt terr
deri në agun e ri
18.03.2013
Kujtesë
Në kujtesë ende kullifitet kafeja
dhe dielli i ngrohtë si një bukë ndore
mbi mrizin e bardhokave
rrethuar me plepa të gjatë
e qerdhe kumrijash
Ende ndër duar më rrinë gështenjat e egra
tek pikun e qërohen në kalldërm
ndërsa unë përkulem thellë
i zgjedh binjaket e kafta
dhe i vë përballë
në tavolinën si dielli
Në kujtesë ende kullufitet kafeja e harruar
që pret ta lexoj letrën e ardhur
nga fundi i botës
dhe një nga një më nxjerr lotët
të më rrëshqasin në gotën e porcelant
njelmtë e ëmbël bashkë
Kroi i Jetës
bie në gjunjë dhe përkulem
derisa buzët të të puçin syprinën
dhe pi
diell
e qiell
zemrën flladis me ty
e lindem
dhe rilindem
me syrin që shprehë kroin e jetës
gjuhën e ëmbël
që deri në ekstazë
dehë
Zarfa më mbyllte syrin
Shportën e vendosa në ulësen e parë
Vetën e lash nën dritën që pas pak do fikej
Ti hyre dhe e ndeze makinën dhe ike nëpër terr
Unë vrapova vetëm deri te qoshja e shtëpisë
Shndërruar në erë e akull
U ktheva me zemrën quar peshë
Fika zërat që gërvalleshin nga Shkodra në Butrint
Evliatë tek qitnin fall te hamami turk n'Prishtinë
Trazova eshtrat e Ahmet Shtimes
Derisa lavatriqja lante pluhurin tënd
Mbusha shportën me djersen tënde
Ngjita shkallët e drunjta
Me veshët picërr në pritje t'një fjale
Ndeja rrobat dhe vetën
Në heshtjen që ngulfatë e vret ngadalë
Në zbritje fika dritën e zbehtë të tavanit
Pastaj edhe atë të korridorit
Veshët s'më zënë cingërimë telefoni
As gërvalljet në Ballkanin çmendurak
Pos eshtrave të Shtimjanit vrarë në pritë
Tek shoh orën e harruar
Ndiej zukatjen në veshët e lodhur
Pushimin e eshtrave të shkapërderdhura
Pranë telefonit që vazhdimisht hesht
Pranë zarfës që syrin më shkel
Tashmë është vonë për rojen e dështuar
Për fjalën e kapërdirë
Për qetësimin e erës nën qiellin plumb
Për pranverën që akull ka zënë
Përveç përplasjeve që trurin më gërryjnë
Dua të shtrihem dhe zukatjet nga koka t'i shporr
Por terri se ç'më hyn nëpër dritare
Dhe më mbështjell me perden e qetësisë
Që nesër me agim të dëgjoj frymëmarrjen
Të shoh në sy një kokërr gëzim
6.04.2013, ora 01.40
Pellgu i ferrit
Po nisej kolona me bekim të satanës
në Frontin e Adriatikut për të ndjekur erë të derrit
po nisej kolona pa bekimin e atmes
për në pellgun e ferrit
Qeleshebardhët lëviznin
si të ecnin majet e gurta të bjeshkëve
dhe vetëvetën mërtypnin
ngapak mish dhije te kripur me tym eshke
Lëviznin qeleshebardhët skaj Drinit
të përvëluar nga etja
iu falnin opingat e grisura shkrepave e vërrinit
tabanët e përgjakur shpuar në thepa
Udhës së Pajtonëve ia falnin ndonjë qeleshe
të shpuar nga krismat e zeza
ndonjë buzë të djegur peshqeshe
ndonjë sy të shkimur bukureza
Një qeleshe mësyente kroin zemërzhuritur
po plumbi ia vriste diellin
ujin ende pa arritur
të njomte gojën shkrum pa parë ylberin
Kolonës së qeleshebardhëve për kujtim i ndalte
secili shkrep nga nje copë lëkurë
toka e ëndërruar gjakun ia pinte
Ia shkimte ylberin Shkodra e shpresës si kurrë
Tufa e qeleshebardhëve po ecte drejt flijimit
në kampin e "Monopollit"po ngujohej
me plumba e bajoneta ngriteshin në kult të krimit
në Tivar etja për jetë po shitohej
Po fikeshin yjet me bekim të satanës
që qizme pushtuesi luleqeleshbardhët të shkilte
po zbardhej deti me bekim të rrotës s'amës
që tokën e begatë të tyre ta milte
Të gjallë e të vdekur heshtnin
vetëm Tivari e deti me kasapët llokoqitnin
që diellit ia përlyenin faqet e arta
ndërsa hënës e shkrepave faqet e akullta
Luan Maloku
Luan Maloku lindi më 1954 në fshatin Miratoc, komuna e Preshevës. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, gjimnazin në Preshevë e në Kamenicë. I vazhdoi studimet në Universitetin e Tetovës, drejtimi Letërsi dhe Gjuhë shqipe...Me shkrime u mor që nga fëmijëria.Shkrimet e tij janë botuar në revista të Kosovës dhe të diasporës. Është i prezantuar në Leksikonin e shkrimtarëve shqiptarë të Hasan Hasanit (2003) dhe në “Panoramën e krijuesve të Kosovës Juglindore Psherëtimë për tokën” të shkrimtarit Hysen Këqiku.(2004)
Është anëtar i Shoqatës së Shkrimtarëve “Feniks”, Preshevë; Anëtar i “Atunis Lugina” me seli në Preshevë. Luan Maloku jeton dhe vepron përkohësisht në Zvicër.
Veprat letrare:
1.“Mllef i gjakosur” (poezi për të rritur), Iliriku, Prishtinë, 1996;
2.”Mbi një zemër bie borë” (poezi për të rritur), Iliriku, Prishtinë, 1997;
3.”Mërzi të trazuara” (poezi për të rritur). Feniks, Preshevë, 2013
4.“Çelësi i shpirtit” është libri i tij i katërt.
Poezi nga Luan Maloku
TË PRITA
Sa e sa herë të prita
Te Guri i Bardhë
Në çdo qelizë timen
Isha i mbushur dashuri
Ti je më shumë se ëngjëll
Zemra ime e përflakur
Po u vonove
Do të fundosem në xhelozi
E imja dashuri
SHPIRT I TRAZUAR
Shpirti im i trazuar
Gëzohu njëherë
Shtriju rrezeve të diellit
M’u si lulet
Pas shiut
Me shikim
Kah shtatë ngjyrat
E ylberit
Gëzohu shpirti im
KUR TË KTHEHESH
Nuk do të më gjesh
Në Miratoc
As në Preshevë
Vonë ke menduar
Për timen mungesë
Sot edhe toka është ndryshe
E përcëlluar me rreze të diellit
Kohët kanë ndryshuar
E ëndrrën
E kam futur në kornizë
Dashurinë për ty
Dardanit i lash amanet…
SERENADË
Më trokite në derë
natën vonë
e veshur
gjysmë lakuriqe
gjoksin zbërthyer,
e gjinj varur
gërshetin hedhur
Ç’fantazi
Gjumi më iku
Përzura dhe hënën
Se ti i ngjaje
Me tuat vetulla
Këtë natë
do bëjë serenadë
edhe pse më mungon kitarja
UNË PËR TY
Në këtë botë të vogël
Vetëm për ty
U trazova në shpirt
Dua të kem pranë
Dashuri
Mos ik
Nga ngrohtësia ime
Se me largimin tënd
Një dashuri
Shkatërrohet
SIMFONI E DASHURISË
Erdhe të mos më lësh
Të vetëm
Shpejtove
Rrugëve të gjata
Deri tek unë
Tani para teje
Tingujt e fundit i shpreh
Në simfoninë e dashurisë
NDJENJË E FORTË
Sonte
Ndjenjë e fortë
Si hekuri
Hyri në mua
Dhe largoi errësirën
Sonte
U çelën sa e sa rrugë
Për shtegtime të reja
MBRETËRESHË
Mbretëreshë të pagëzova
Nuk të mjaftoi
Unë shkela çdo normë
Zbrazëtirën që më le në shpirt
Do ta ndjek deri në amshim
NË SHIKIM
Në shikim
Të syve të tu
U futa në dashuri
Të xhelozoj mundem
Por jo dhe të harroj
Në shikim të syve të tu
Banon kujtesa ime
SA HERË
Sa herë
Thurja në vargje
Çaste dashurie
Për Ty
Ky poet isha vetë
Vargërues
I një himni
I një kënge
I një serenade dashurie
Për "Sofra shqiptare", Bilall Maliqi
Është anëtar i Shoqatës së Shkrimtarëve “Feniks”, Preshevë; Anëtar i “Atunis Lugina” me seli në Preshevë. Luan Maloku jeton dhe vepron përkohësisht në Zvicër.
Veprat letrare:
1.“Mllef i gjakosur” (poezi për të rritur), Iliriku, Prishtinë, 1996;
2.”Mbi një zemër bie borë” (poezi për të rritur), Iliriku, Prishtinë, 1997;
3.”Mërzi të trazuara” (poezi për të rritur). Feniks, Preshevë, 2013
4.“Çelësi i shpirtit” është libri i tij i katërt.
Poezi nga Luan Maloku
TË PRITA
Sa e sa herë të prita
Te Guri i Bardhë
Në çdo qelizë timen
Isha i mbushur dashuri
Ti je më shumë se ëngjëll
Zemra ime e përflakur
Po u vonove
Do të fundosem në xhelozi
E imja dashuri
SHPIRT I TRAZUAR
Shpirti im i trazuar
Gëzohu njëherë
Shtriju rrezeve të diellit
M’u si lulet
Pas shiut
Me shikim
Kah shtatë ngjyrat
E ylberit
Gëzohu shpirti im
KUR TË KTHEHESH
Nuk do të më gjesh
Në Miratoc
As në Preshevë
Vonë ke menduar
Për timen mungesë
Sot edhe toka është ndryshe
E përcëlluar me rreze të diellit
Kohët kanë ndryshuar
E ëndrrën
E kam futur në kornizë
Dashurinë për ty
Dardanit i lash amanet…
SERENADË
Më trokite në derë
natën vonë
e veshur
gjysmë lakuriqe
gjoksin zbërthyer,
e gjinj varur
gërshetin hedhur
Ç’fantazi
Gjumi më iku
Përzura dhe hënën
Se ti i ngjaje
Me tuat vetulla
Këtë natë
do bëjë serenadë
edhe pse më mungon kitarja
UNË PËR TY
Në këtë botë të vogël
Vetëm për ty
U trazova në shpirt
Dua të kem pranë
Dashuri
Mos ik
Nga ngrohtësia ime
Se me largimin tënd
Një dashuri
Shkatërrohet
SIMFONI E DASHURISË
Erdhe të mos më lësh
Të vetëm
Shpejtove
Rrugëve të gjata
Deri tek unë
Tani para teje
Tingujt e fundit i shpreh
Në simfoninë e dashurisë
NDJENJË E FORTË
Sonte
Ndjenjë e fortë
Si hekuri
Hyri në mua
Dhe largoi errësirën
Sonte
U çelën sa e sa rrugë
Për shtegtime të reja
MBRETËRESHË
Mbretëreshë të pagëzova
Nuk të mjaftoi
Unë shkela çdo normë
Zbrazëtirën që më le në shpirt
Do ta ndjek deri në amshim
NË SHIKIM
Në shikim
Të syve të tu
U futa në dashuri
Të xhelozoj mundem
Por jo dhe të harroj
Në shikim të syve të tu
Banon kujtesa ime
SA HERË
Sa herë
Thurja në vargje
Çaste dashurie
Për Ty
Ky poet isha vetë
Vargërues
I një himni
I një kënge
I një serenade dashurie
Për "Sofra shqiptare", Bilall Maliqi
Dienstag, 22. Oktober 2013
Loja e kapuçave
Zeqir Lushaj, Zëri i Rinisë, prill 1973
Lojnat popullore në vendin tonë janë të shumta. Nëpërmes tyre ne shohim shumë qartë dashurinë e popullit që në kohë të vjetra për sportin, forcën e tij të madhe organizuese e krijuese. Nëpërmes këtyre lojnave popullore, qysh në kohrat e vjetra njerëzit kanë plotësuar dëshirën e tyre argëtuese dhe farkëtuar cilësi të larta fizike e morale, si: burrërinë, trimërinë, ndershmërinë, vigjilencën etj. Sigurisht, zhvillimi i lojnave të ndryshme popullore është i lidhur ngushtë me natyrën e çdo vendi, klimën, relievin, bimësinë etj.
Lojnat popullore në vendin tonë janë të shumta. Nëpërmes tyre ne shohim shumë qartë dashurinë e popullit që në kohë të vjetra për sportin, forcën e tij të madhe organizuese e krijuese. Nëpërmes këtyre lojnave popullore, qysh në kohrat e vjetra njerëzit kanë plotësuar dëshirën e tyre argëtuese dhe farkëtuar cilësi të larta fizike e morale, si: burrërinë, trimërinë, ndershmërinë, vigjilencën etj. Sigurisht, zhvillimi i lojnave të ndryshme popullore është i lidhur ngushtë me natyrën e çdo vendi, klimën, relievin, bimësinë etj.
Në historikun e
rrethit të Tropojës, veçanërisht në aktivitetet fiskulturale-sportive, lojnat
popullore zënë një vënd të konsiderueshëm. Ndër lojnat popullore më të njohura
për malësorët tropojanë mund të rradhisim: kapuçat, rrasat (alat), rrumbat,
vizat, etj., si dhe sportet: hipizmi, gurapeshi, noti etj. Një ndër më
karakteristikët për Malësinë e Veriut në përgjithësi e për tropojanët në
veçanti është loja e kapuçave. Kjo lojë mund të zhvillohet në mes dy personave ose
të një numuri të pacaktuar pjesëmarrësish. Kjo mund të luhet kudo, brenda në
dhomë, ose edhe jashtë në një vënd të sheshtë.
Më parë përdoreshin
për lojë 10 qeleshe koke, të cilat tropojasit i quajnë “kapuça”. Më vonë
filluan të përdoren për lojë 10 dorca ose çorape të reja, të cilat vendosën në
një qilim, në dy radhë, 5 e nga 5, të patakuara njëra me tjetrën. Për
zhvillimin e lojës duhet një sferë plumbi me diametër rreth 1 cm. që quhet
“kokrra e kapuçave”. I gjithë qëllimi i kësaj loje është të gjesh ku e ka futur
kundërshtari kokrrën. Loja përfundon me 100 pikë që quhen “olhi” të kapuçave.
Kjo lojë ka patur një popullaritet të madh dhe veçanërisht është zhvilluar në
dasma, miqësira, festa të ndryshme, e në çdo rast gëzimi ku mblidheshin njerëz.
Për zhvillimin e
lojës ka disa rregulla.
Meqënëse në krye të
dhomës qëndrojnë gjithmonë miqtë, lojën e fillon i pari, si rregull ai që është
në krye të vendit, (në ballë të oxhakut). Ai e fut dorën me radhë në të gjithë
kapuçat dhe në njërën prej tyre, sa të mundet pa u kuptuar, e fsheh plumbin.
Kundërshtarët kanë të
drejtë ta shohin atë që fsheh plumbin dhe të ndjekin çdo lëvizje të tij.
Me qëllim që loja të
mos përfundojë pa asnjë “olhi” si rregull ata që ndjekin plumbin në fillim ju
takojnë 10 “olhi” që quhen “10 të gjyshes”.
Lojtari që fsheh plumbin, mbasi mbaron të 10 kapuçat, mund
të rrijë në vënd, ose, po pati frikë se mund ta diktojnë në sy, ku e ka fshehur
plumbin, mund të kthehet prapa ose edhe të largohet derisa të zbulohet plumbi.
Kur mbarohet së fshehuri
plumbi, lojtarët kundërshtarë japin mendime se ku mund të ketë lëshuar plumbin.
Kapuçat për të cilët mendohet se mund ta kenë plumbin quhen “ishqila”.
Kjo lojë është luajtur që në kohra të lashta, përpara se të
dalë llampa me vajguri, kur për ndriçim përdorej pisha. Këtë e tregon edhe
shprehja që edhe tani shpesh përdoret “mbaje pishën”, kështu i thotë lojtari që
merr plumbin, kundërshtarit, i cili është i detyruar të sigurojë ndriçimin
derisa të marrë plumbin.
Koha e fshehjes së
plumbit është e pacaktuar dhe me cilën dorë të duash. Nuk lejohet qëndrimi i
lojtarëve anash kur fshihet plumbi sepse mund të shohë atë.
Shumë kujtime ruhen
nga loja e bukur e kapuçave. Kjo sjell kënaqësi jo vetëm për ata që e lozin po
edhe për ata që e shohin.
Ali Hoti nga
Shkëlzeni kujton duke lojtur në shtëpinë e tij luftëtarët Azem Gjalicën e Qorr
Iljazin, kurse shumë pleq të tjerë veteranë, kujtojnë plakun e maleve Bajram
Currin, të cilit i pëlqente shumë dhe e njihte mirë këtë lojë. Bile në
historinë e kapuçave ka hyrë stili i Bajram Currit. Ai kur merrte “testet” i
merrte me të dy duart përnjëherësh. Edhe tani përdoret shprehja: “po ju bie
Bajram Currshe”.
Pas përfundimit të çdo loje bëhen 10-15 minuta pushim.
Montag, 21. Oktober 2013
Haxhi Vokshi
Haxhi Vokshi u lind në Voksh ( 1940), Malësia e Gjakovës. Shkollën fillore e kreu në Drenoc, Junik dhe në Deçan, të mesmen në Pejë ndërsa Fakultetin Filozofik (Gjuhë dhe letërsi Shqiptare) në Prishtinë.
Po edhe nëntëdhjetë e nëntë t’i kesh
Po gërryen në ty e në mua
Kush e di për çka
E Astriti
Po ta kthen gazin e jetës
Po ta rritë shpresën për ag
E Imer Isufit
Punoi në gjimnazin “Zenel Hajdini” në Gjilan, në Sekretariatin Krahinor për Arsim, Shkencë dhe Kulturë dhe në Bibliotekën Kombëtare dhe Universitare të Kosovës prej nga dhe doli në pension. Haxhi Vokshi ka ndërruar jetë më 19.10.2013, në moshën 73-vjeçare.
Disa nga librat e botuara:
- Shqetësimi i vargut, Rilindja, Prishtinë, 1971
- Koha e ditës sonë, Rilindja, prishtinë, 1980
- Përralla e kulla, Rilindja, prishtinë, 1987
- Udhëtim me korbin, Rilindja, prishtinë, 1994
- Liria këndon vetë, Rozafa, Prishtinë, 2003
- Testamenti i tokës, Vatra, Prishtinë, 2008
Poezi nga Haxhi Vokshi
ELEGJI PËR KULLAT
Gjithëherë ju shkrova
me shkronjë të madhe
Ndjeta gatitu para jush
Në dasma ishit i pari krushk
Dyert s’i mbyllët kurrë
Natë as ditë
Dimër as Verë
Ishit besëlidhje besëdhënie
Ishit shkëmb
Ishit bjeshkë
Ishit fjalë e parë e poetit
Ishit këngë e ishit vaj
Pleqtë bënin be në kokë të juve
Edhe atëherë kur lindnim
Edhe atëherë kur vdisnim
Kur shkonim në luftë
Iu merrnim me vete
Ishit prita
Ishit bedene
Gjithë herë iu shkrova
me shkronjë të madhe
Ju shoh të shtrira
Juve vertikalet më të mëdha
Në këngë iu ruajta si ishit më parë
E’i lot faqen ma dogji
Që s’u mbylla në Ju
Të digjem e të përzihem
Në çdo dimër
Në çdo verë
Gjithë herë iu shkrova
me shkronjë të madhe
TESTAMENTI I TOKËS
(Enver Hadrit)
Sa herë lind ndonjë foshnje
(s’ka lidhje vajzë a djalë)
Toka ime i afrohet te veshi
Si nëna
Dhe ia shqipton testamentin e saj
“Jo me nënëtë plagë
Si të Gjergj Elez Alisë
Lidhi fort
E dili përpara bajlozit
Nga toka apo nga deti të vjen
E thuaj
Ngadalë
Se kjo tokë ka zot të vetin
Ka qiell të vetin
Ka këngët e veta
Ka fëmijët e vet
Që për këtë tokë
S’u dhimbset jeta”
Sa herë lind ndonjë fëmijë
(djalë a vajzë s’ka lidhje)
Toka ime i afrohet te veshi
Si nëna
Dhe ia shqipton testamentin e saj
Andaj bëjnë be pasha këtë tokë
Korrik/ 2007
TAKIM ME AGIM RAMADANIN
Mbrëmë
Gjithë natën ndejta me Agim Ramadanin
Na kish marrë malli
Moti s’ishim pa
Folëm për Shkup e Shkodër
Çka nuk folëm
Folëm për teoritë e artit
E më shumë për teoritë e luftës
Folëm për lirinë
Këtë hagjuze plakë
(pa të cilën nuk bën)
Folëm për Voksh
Junik e Koshare
Folëm për Sali Çekun Rrustem Berishën
Për çka nuk folëm
Më tha
Në çdo orë letrare do të më kesh
Në çdo ekspozitë
Në çdo mbrëmje
Në çdo mëngjes Kosove
Atje ku i duhem kësaj toke
Mos dhashtë zoti
Nëse i duhet prap gjak Kosovës
Do të ngrihem nga varri
Si Konstandini
Përsëri
Do t’i nxjerrë gurët e mallkimit
Përsëri do të vritem për Kosovën
E prap do të kthehem
Në shtratin tim me dhe Kosove
Mbrëmë
Gjithë natën ndejta me Agim Ramadanin
Na kishte marrë malli
Moti s’ishim parë
E folëm për Shkup e Shkodër
Çka nuk folëm
LISI
(Azem Shkrelit)
Është lis i tokës sime
Pështynë në të palarat e mëshirës
Ngushëllimet nuk i duron
Thellë e më thellë i shtinë rrënjët
Që të rrijë pip në këmbë
E most a rrëzojë as më i madhi uragan
Krenarinë e shpërndanë degëve
Që këngës t’i bëjë hije
Hapëron kah qielli
Që të rrijë me zotërat
T’ua mësojë edhe këngën e vet
Është lis i tokës sime
(Tokën e don më shumë se djalin)
I madh e i vogël
Mëngjes e mbrëmje e përshëndesin
Lis i tokës sime
Vërtikalisht rri gjithmonë
E kurrë nuk rrëzohet.
Maj/2003
NETËT E MIA PRANË TEJE
NË SPITAL
Ngjyra mejt e mureve
Nata është e gjatë sa shekulli
(Nexha e dr Shqiptari
Masin dhembjet tua)
Assesi të agojë
Dritaret i kam mbyllur mirë
Derës pos çelësit
Ia kam vënë edhe shpinën
Vdekja të mos hyjë
Sepse
Kujtimet do të m’shterren
N’dritat e syve të gëzimit
Korabi e petriti janë ymtuar
Dhe meditojnë vetëm zi
Dija nuk e mbyllë telefonin
Duke pyetur për rezultatet e diagnozës
Rrafsh e bëri Bagdadin me lot
Grua
Sonte i kam krejt malësorët e Dukagjinit
Andaj
S’kemi pse t’i frikësohemi vdekjes
Dr. Azizi
Me qeshje poetike
Grua
Gjithnjë mburreshe
Se je bija e Hasan Dedës
Andaj mbahu
Se
Edhe vdekja është pjesë e jetës
FLUTURA
Për natë
Flutura
Vjen në dhomën time
(Dikur dhoma jonë)
Ka disa ngjyar
Fluturon nëpër dhomë
Dikur ulet në krahun tim t’djathtë
E shikoj
Nuk lëviz
Nuk e preka
Për t’mos ia lënduar polemin krahëve
Përsëri fluturon nëpër dhomë
Ateron në krahun tim t’majtë
Qetësohet
Thua se don të bëjë një sy gjum
Ti
Shumë i ke dashur fluturat
Asnjëherë s’i ke përzënë prej dhome
E në livadhet e Vokshit
Mahniteshe me ngjyrat e tyre
O zot
A ka inkarnim
Grua
A je Ti
Shtator/2007
ËNDRRA 2
Përsëri ëndrrat
Ëndërr pas ëndrre
Në Voksh
Kishte dasmë por
Është këputur kënga
Dhëndurët janë vrarë
T’ Abazëve më duket se ishin
Në Kullat tona
Jetë e vdekje përzier
Oda plot t’vdekur e të gjallë
Avid Beha më dukej
Se më shikonte mrijaz
Sikur më thoshte
Se kam filluar ta harroj Vokshin
Aty ishin të gjithë pleqtë e vdekur
Edhe Baba Arif i ndjerë
Për habi
Metë Hysenin s’e pashë se s’e pashë
Ndoshta është kthyer në Goli otok
E unë për dëshmi mos harrese
Ua recitova “Krenaria e Kullave”
Për djemtë nga Sllupi i Vokshit
Për habi
Kur recitoja
Isha ulur gju më gju me Halil Imerin
(O zot
Edhe babën e luta
Ta dëgjojë poezinë
Që për së gjalli
Kurrë se kasha munduar
me vargjet e mia)
Pastaj
Një plakë musteqëbardhë
E futi Dukagjinin n’odë
E i thashë
E vogël Kënga ime për gjithë atë
Dukagjin
Të brishtë eshtrat e saj
Për gjithë atë epikë
(Komentuesi i ëndrrave
Ishte diku larg)
Vështirë me ëndrrat
Në ëndërr Vokshi
Vokshi në zhgjëndërr
E rruga e gjatë
Shtatë ditë e net
Tani kur kulla qetë flakë
Ëndrrat përsëri
Ëndërr pas ëndrre
Në Voksh
PRITJA
Pres ditën e nesërme
Siç prêt toka e përcëlluar
Pikën e shiut
Pres ditën e nesërme
Siç prêt shkëmbi diellin për ta ngrohur
Pres ditën e nesërme
Siç prêt nëna fëmijën
Pas shtatë dështimesh
Kosovë jeta dhe vdekja ime
Pres ditën e nesërme
Siç prêt plaku
Kthimin e djalit të vetëm nga mërgimi
Pres këtë ditë të madhe
Kjo ditë pritet
Më shumë se 130 vjet
Më shumë se 3000 vjet
Kaq herë e larë në gjak
Kosovë jeta dhe vdekja ime
Shtator/2007
Nga libri ‘’ Testamenti i tokës’’
Abonnieren
Posts (Atom)